Catalogi
A.A. Boers
Minerva, voedster van kunsten en wetenschappen
In het eerste nummer van De Boekenwereld werd op pag. 33 in een kort bericht gemeld dat op 10 juni van dit jaar de heer H.J. Hanselaar stierf. Catalogue 1 (new series) van antiquariaat Minerva in Den Haag opent met een pagina in memoriam H.J. Hanselaar 1904-1984, geschreven door H.L. van der Kamp. Begin dit jaar deed Hans Hanselaar zijn zaak over aan Van der Kamp. Enige maanden later stierf hij. In het in memoriam, dat voorzien is van een treffende foto, waarop de heer Hanselaar omringd is door de hem dierbare boeken, schrijft Van der Kamp dat Hanselaar Minerva in 1940 stichtte. Dit is niet geheel juist, zie het bovengenoemde bericht. Dat Minerva al in 1939 bestond blijkt ook uit het onvolprezen achtste deel van de Catalogus der bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels te Amsterdam (Amsterdam, 1979), dat catalogi 1-3 uit 1939 opsomt. Van der Kamp benadrukt de speciale band met zijn klanten die Hanselaar op hoge prijs stelde. Dat de nieuwe eigenaar de zaken voortvarend wil aanpakken blijkt uit deze catalogus ‘Surveying the stock’ en uit de aankondiging van catalogus nr. 2 (kunst en kunstgeschiedenis), nr. 3 (geschiedenis) en nr. 4 (romans en andere literatuur met betrekking tot Nederlands-Indië). Het aanbod van deze eerste catalogus (445 nrs.) is rijk en veelzijdig en de prijzen zijn over het algemeen redelijk. Onder de reisboeken bevinden zich vermaarde werken als O. Dapper, Description exacte des Isles de l'Archipel et de quelques autres adjacentes (Amsterdam, 1703; f 4250,-), T. Fuller, A Pisgah-sight of Palestine and the confines thereof (London, 1650; f 7400,-), W. Paterson, A narrative of four journeys into the country of the Hottentots and Caffraria (London, 1790; f 3500,-), en C.P.T. Laplace, Reis rondom de
wereld door de zeeën van Indië en China (Zaltbommel, 1834; f 1350,-). Maar ook veel minder kostbare en even aantrekkelijke boeken zijn opgenomen. Van de extravagante maar nog altijd boeiende Engelse bibliofiel Thomas Frognall Dibdin kost de tweede editie van A bibliographical, antiquarian and picturesque tour in France and Germany (London, 1829) f 290,-. Van J.C. Kohl, Reizen in Engeland en Wallis (Amersfoort, 1845-6; f 195,-) is de titelpagina afgebeeld, waarop tegen de verfoeilijke kinderarbeid in de mijnen wordt geprotesteerd. Aardig is de annotatie bij nr. 45, A.M. Kruseman, Mijn reisverhaal en dagboek (Rotterdam, 1843; f 40,-):
The authress made a trip from The Hague to Paris by coach. Nothing spectacular happens, but the charm of this little treatise justly lies in that: such were the day-to-day circumstances of tourists in the eighteenforties.
Zes nummers later annoteert Van der Kamp bij Prince Roland Bonaparte, Les habitants de Suriname. Notes recueillies à l'Exposition coloniale d'Amsterdam en 1883 (Paris, 1884; f 1850,-; op deze tentoonstelling werden Zuid-Amerikaanse Indianen aan den volke getoond):
This book can be regarded as one of the first studies in cultural anthropology; in this respect the photo's of the South-American Indians can be compared to Curtis' famous pictures. One can't help wonder though what has happened to the unfortunate Indians that were shipped to Amsterdam as living exhibits.
Uit deze citaten blijkt dat het Engels van Van der Kamp niet al te best is, maar annotaties van deze aard geven wel jeu en een persoonlijk cachet aan een catalogus. Zo vormen de catalogi van Alan G. Thomas in Londen al jarenlang een waar leesgenot door de uiterst persoonlijke en vaak zeer geestige beschrijvingen. Geen onvergankelijker monument voor een antiquaar dan Fine books and book collectors. A Festschrift for Alan G. Thomas on his seventieth birthday. (Leamington Spa, 1981). Laat Van der Kamp zelf zijn boeken maar annoteren en de oude Brunet en diens panegyriek weglaten. In de afdeling literatuur en geïllustreerde boeken vallen twee emblemataboeken op, namelijk van J. de Brune, Emblemata of Sinnewerck (Amsterdam, circa 1661; f 1850,-) en de Emblemata pro toga et sago (Neurenberg, circa 1690; f 900,-), uit de bibliotheek van Vincent van Gogh, met zijn door Marius Bauer ontworpen boekplaat. Bij nr. 178, E. Gibbon, Miscellaneous Works (London, 1796; f 900,-) staat een merkwaardige aantekening:
The print of Gibbon as luminous historian was sold separately by Messrs. Sotheby in their London salesroom at 8-12 '83 for £242,-.
Betekent dit dat Van der Kamp wil laten uitkomen hoe goedkoop zijn boeken zijn? Nr. 233 wordt gevormd door de eerste drukken van de drie Tours van Dr. Syntax, die achtereenvolgens op zoek gaat naar het schilderachtige, naar troost en naar een echtgenote, geïllustreerd met 78 aquatinten van Thomas Rowlandson (London, Ackerman, 1812, 1820 en 1821; f 2800,-). In de categorie geschiedenis is nr. 251 opmerkelijk: I. Commelijn, Frederik Hendrick van Nassauw, Prince van Orangien, zijn leven en bedrijf (Amsterdam, 1651; f 4100,-). Bijzonder aardig lijkt mij nr. 286: Verhandeling over het misbruik der loonvoedsters en over de voordeelen, welke de moeders, die hunne kinderen zelf voeden, aen het menschdom bezorgen (Gent, 1786; f 140,-). Tot de categorie kerkgeschiedenis en recht behoort nr. 296, Christianus Alethopilus (dit zal wel Alethophilus moeten zijn), Jesuitsche streeken en arglistigheden (s.l., 1704; f 125,-). Van dezelfde aard is nr. 309; Rendez à
Auteursrechtelijk beschermd