De Boekenwereld. Jaargang 1

Informatie gevraagd

Vermeldingen in deze rubriek zijn kosteloos

Binnen mijn doctoraalstudie kunstgeschiedenis vormen spotprenten uit het eind van de achttiende eeuw, in de Nederlanden vervaardigd, een essentieel onderdeel. Bij een onderzoek hiernaar dient zich het probleem aan van de wijze waarop destijds de verspreiding van dergelijke prenten in ons land plaatsvond. Wat waren de verkoopplaatsen en hoe lagen de prijzen van de prenten? Wie kochten ze over het algemeen? Dienden de prenten steeds als muurdecoratie? Op zulke vragen zou ik graag een antwoord vinden. Tot nu toe heb ik echter weinig bruikbare literatuur kunnen vinden.

A. Dijkstra, Boterstraat 22 bis, 3511 LZ Utrecht.

Door de Société Henry Dunant te Genève wordt gewerkt aan een repertorium van de brieven van en aan Henry Dunant. Dunant is in de eerste plaats bekend als grondlegger van het Rode Kruis, maar heeft in zijn veelbewogen leven (1828-1910) zich voor alle mogelijke culturele en humanitaire ideeën ingezet: een universele bibliotheek van klassieke meesterwerken, afschaffing der slavernij, bescherming van vrouwen en jonge meisjes, internationale arbitrage enz. Ook heeft hij in zijn jonge jaren aan de wieg gestaan van de uit het Réveil voortgekomen Christelijke jonge mannen verenigingen (ymca). Zijn enige bezoek aan Nederland (afgezien van misschien enkele latere doorreizen) vond in dit kader plaats in 1854. Die reis was onderdeel van een promotietournee die ook beschreven wordt in de History of the World Alliance of ymca door Clarence Prouty Shedd. Hij heeft toen veel bekende Nederlanders ontmoet zoals: W. van Oosterwijk Bruyn, die zijn gastheer was, Nicolaas Beets, P.J. Elout van Soeterwoude, dr. A. Capadose, Groen van Prinsterer, prof. Chantepie de la Saussaie, jhr. Falck, douairière Van Boetzelaer. Deze namen worden genoemd uit zijn herinnering in brieven aan dr. C.V.F. Haje uit 1896-1908. Deze omvangrijke reeks brieven berust in de Universiteits bibliotheek van Amsterdam. Naast enkele brieven in het archief van het hoofdbestuur van het Nederlandse rode kruis en een verdwaald exemplaar in het belastingmuseum te Rotterdam zijn dit de tot dusver enig bekende brieven van Dunant in Nederland. Het is echter waarschijnlijk, dat in andere archieven en verzamelingen, met name uit de genoemde kring van Christelijke vrienden nog brieven van Dunant berusten. Om het repertorium zo compleet mogeljk te kunnen laten zijn verzoekt de Société Henry Dunant om opgave van de aanwezigheid van brieven van (of minuten van brieven aan) Henry Dunant. Contactpersoon voor Nederland is: mr. J.H. Rombach, Kennemerpark 14, 1811 dd Alkmaar.

[p. 35]

Op 1 augustus 1982 is van start gegaan het Project repertorium brieven Albert Verwey. Dit project staat onder redactie van mevr. prof. dr. M.H. Schenkeveld, prof. dr. C. Blotkamp, dr. H.G.M. Prick en drs. J.D.F. van Halsema, en wordt gesubsidieerd door de Nederlandse organisatie voor zuiver wetenschappelijk onderzoek. Het doel van het project is de brieven van Albert Verwey zo compleet mogelijk te verzamelen. De brieven van Albert Verwey bevinden zich vrijwel volledig in het Verweyarchief van de Universiteits bibliotheek van Amsterdam. Op hun zoektocht naar de ca. 2000 correspondenten van Verwey zijn de medewerkers aan het project een aantal malen op een dood spoor geraakt. Zij hopen dat er lezers van De Boekenwereld zijn die inlichtingen kunnen verstrekken betreffende de familieleden, erfgenamen of schriftelijke nalatenschappen van onder andere de volgende briefschrijvers:

1. Johannes Cornells Hol, muziekcriticus, Utrecht 25 of 15 januari 1874 - Genève-Carouge 8 december 1953. J.C. Hol was de zoon van de componist Richard Hol, van wie een collectie bewaard wordt in de muziekbibliotheek van het Haags Gemeentemuseum. Hij schreef aan Verwey ca. 50 brieven, meestal vanuit het buitenland, en wanneer hij in Holland was vanaf het adres van zijn vader in Den Haag. Uit deze correspondentie blijkt dat hij in 1903 is getrouwd. Met wie, en of hij kinderen heeft nagelaten is (nog) niet bekend.

2. Henri Bakels (Hendrik Adrianus) dichter, Amsterdam 4 oktober 1878 - plaats en datum van overlijden niet bekend. Hij woonde achtereenvolgens in Amsterdam, Santpoort, Amsterdam, Naarden, en vertrok in 1939 naar Duitsland. Zijn zoons, Henri en Cornelis vertrokken in 1944 vanuit Hoensbroek, respectievelijk vanuit Den Haag in 1940 naar Duitsland. Daarna ontbreekt van alle drie ieder spoor.

3. De familie Labberton-Drabbe Johan Hendrik Labberton (Theo van Ameide), hoogleraar in Gent, referendaris te Den Haag en letterkundige, Ameide 29 december 1877 - Den Haag 17 juli 1955, was de broer van de schrijfster Mien Labberton (Wilhelmina Gesine Albertine), Den Haag 6 april 1883 - Oosterbeek 27 maart 1966. Hij was achtereenvolgens getrouwd met jkvr. Wobbina Catharina Rengers Hora Siccama, Henriëtte Johanna Maria Drabbe, en Olga von Schierstedt. Uit het tweede huwelijk werd een dochter geboren, Louise Gesine Henriëtte, die in 1963 kinderloos is overleden. Zij was getrouwd met dr. Rudolf Theodoor Steinmetz. Al deze personen en een aantal van hun familieleden zijn met brieven in het Verweyarchief vertegenwoordigd. De families Labberton, Drabbe en Steinmetz hebben geen idee wat er met de schriftelijke nalatenschappen gebeurd is.

4. De families Verster-Kamerlingh Onnes en Verster-Bosch Reitz. De schilder Floris Verster overleed op Groenoord bij Leiden op 21 januari 1927, enkele maanden na zijn vrouw. Het echtpaar liet geen kinderen na; erfgenamen waren de kinderen van broer Kees Verster, die reeds in 1920 was overleden. Deze kinderen, drie dochters, kunnen zich niet herinneren wat er na de dood van hun moeder, Minca Bosch Reitz, in 1950 met de schriftelijke nalatenschap van hun oom en tante en hun ouders is gebeurd (als er toen überhaupt nog brieven waren). Eén van hen vermoedt dat de brieven met alle meubelen geveild zijn bij Frederik Muller te Amsterdam, wanneer weet zij niet.

5. Willem Doorenbos letterkundige, Deersum 28 mei 1820 - Den Haag 18 februari 1906. Zijn dochter Wilhelmina, Den Haag 2 februari 1864 - Den Haag 6 februari 1937, heeft waarschijnlijk de schriftelijke nalatenschap geërfd. De familie weet niet wat daar mee gebeurd kan zijn.

6. L.L.C.M. van Outhoom politiek medewerker aan De Beweging. Schreef 26 brieven aan Verwey uit alle mogelijke hotels van Europa. Geen biografische gegevens bekend.

7. Uitgeversarchieven van: Amsterdamsche Boekhandel, Van Holkema & Warendorf, S.L. van Looy, Maas en Van Suchtelen, Scheltema & Holkema.

Alle inlichtingen zijn van harte welkom bij de onderzoekers van het Albert Verwey Brievenproject: Lieneke Frerichs, Frank Ligtvoet, Marijke Stapert-Eggen, Universiteits bibliotheek van Amsterdam, Handschriftenkamer, Verwey-project, Postbus 19185, 1000 gd Amsterdam, 020-5252471.

Ondergetekende onderzoekt momenteel de waarheidsgetrouwheid van het schilderij ‘Gezicht op Delft’ van Johannes Vermeer. Daartoe legt hij een grote collectie foto-reproducties aan van alle afbeeldingen van diezelfde plek die door andere schilders, tekenaars en graveurs zijn gemaakt. Ik houd mij aanbevolen voor vondsten van lezers.

C.J. Kaldenbach, Mauritshuis, Kneuterdijk 6, Den Haag.

Gezocht ten behoeve van promotieonderzoek: bewaarplaats/eigenaar (of informatie die daartoe zou kunnen leiden) van het handschrift Gouden juweel, inhoudende verscheyden schone stucken, noyt ghedruckt (1643, 4^o-oblong, 280 biz., vellum) van Jan Philipsz. Scabaelje (zinspreuk: ‘Weest op Uw hoede’).

Eigenaars van andere (gedrukte) titels van hem en/of zijn broer Dierick Scalbaelje worden met het oog op het samenstellen van de bibliografie van hun geschriften eveneens uitgenodigd zich in verbinding te stellen met:

drs. P. Visser, Bovenkruier 45, 1035 ab Amsterdam, 020-332940.

In het kader van een onderzoek naar de ontwikkeling van het ‘dandyisme’ in de periode 1770-1830 ben ik op zoek naar bronnen en secundaire literatuur over deze stroming in Engeland en zo mogelijk in Nederland. Vooral de rol van George Bryan ‘Beau’ Brummell interesseert me. Ook tekeningen en prenten die betrekking hebben op het ‘dandyisme’ interesseren mij. Mocht u iets naders weten over het bovenstaande, wilt u dan uw reacties richten aan:

B. de Mortier, P.C. Hooftstraat 151¹, 1071 BT Amsterdam.