41.519 Picard, Max
201: 130
◆ DE VLUCHT VOOR GOD. Vert. uit h. Duits [Die Flucht vor Gott] dr Willem Enzinck - Delft, W. Gaade; Antwerpen, Zuid-Nederlandse Uitgeverij, 1956 (23 × 15) 187 blz.
geb. 110 fr.
IV, † - De zoveelste diagnose van onze tijd, ditmaal uit de christelijke gezichtshoek. Wijsgerig-ethische, dichterlijke, één-zijdige commentaar op het overigens niet ingeroepen woord van Joannes (I Jo. V, 19): De gehele wereld rondom ons ligt in de macht van den kwade, - is dus afgekeerd van God. Hoe die (afgekeerdheid of veeleer die) vlucht, - want het geldt een dynamisch, niet een statisch verschijnsel, - er uit ziet, gestructureerd is, georganiseerd, hoe zij eenzaamheid verwekt en angst en inimitatie van God; hoe zij zich breed maakt in de economie, de taal, de dingen, de kunst, het menselijk gelaat, de grote stad, de (houding ten aanzien van de) natuur, dat alles vindt de gaarne critisch denkende lezer hier, - niet zozeer uiteengezet als wel hartstochtelijk en lyrisch aangeduid, vermoeiend abstract (geheel anders dan bij een Chesterton), ofschoon wel de laatste hoofdstukken pakkende beelden oproepen. Het boek is diepzinnig, voor wie lezen kan. Er staan een paar onbewaakte onwaarheden in (b.v. in de ontwlkkeling van de tegenstelling ‘taal van het geloof’ en ‘taal van de vlucht’) of pijnlijke generaliseringen (hoe zou de fabri Filius oordelen over de veroordeling van de fabriek?); maar de diagnose mag juist heten in de mate dat de wereld die hier wordt aangeklaagd (onderwerp van ‘de vlucht voor God’) identiek is met de boze wereld. Anders niet. Want voor de wereld die edel is en goed en schoon en godelievend, heeft de auteur in dit boek weinige regelen over. De Kwade houdt de sleutelstellingen bezet. Indien de kijk uit dit oogpunt alleen maar deprimerend werkte, - soms werkt hij zelfs deterministisch, - het zou volstaan om op te passen; maar nu vervalst hij het perspectief. Is niet soms de Verlosser gekomen, die ‘de wereld heeft overwonnen’? Wat zegt Paulus,
verhelderend, in Rom. VIII, 22? Het is toch wààr dat ‘zelfs de vlucht teert op de wereld van het geloof’ (p. 156)? Welnu dan! En hoe zeer juist de christelijke wereldvisie de logheid van onze aardgebondenheid subtiliseert, blijkt uit een majestatische synthese als ‘Der Mensch in seiner Welt’ (Xe dl van Der Grosze Herder) Dàt is het brood wat wij nodig hebben. Geef ons heden ons dagelijks brood. - Principieel is God in Picard's boek op iedere bladzijde aanwezig, vermits ‘de vlucht’ (indirect) in haar richting en geledingen en ondernemingen en afmetingen slechts in God haar oorzaak en levensvoorwaarden vindt; doch deze aanwezigheid is dan impliciet op het peilend doorzicht van een wijsgerig gevormd lezer en komt slechts in de laatste bladzijden uitdrukkelijk tot haar recht, waar ‘De Vervolger’, God, aan de horizon verschijnt. Duidelijk kenbaar, maar zonder het hartroerend overtuigende van een Hound of Heaven. Waarom toch niet? De vertaling is voortreffelijk; mij ontstemt de versmading van de kommapunt, ook dat de angst op pp. 75-83 tot een grammatisch femininum is verzwakt, precies wanneer hij ‘ein ganzer Mann’ had behoren te zijn.
Dr G. Raskin, pr.
Auteursrechtelijk beschermd