De Blauwvoet. Jaargang 1

Vlaamsch in het Onderwijs

Langzamerhand gaan de oogen der Vlaamsche menschen open en komen zij tot het besef, dat zij zich al te lang door twee allerdwaaste vooroordeelen hebben laten om den tuin leiden, namelijk:

1^o dat het Fransch de wereldtaal is, waarmede men zich overal, in al de landen van Europa en zelfs daarbuiten, kan doen verstaan;

2^o dat de Vlamingen Fransch moeten kennen om hunnen weg te maken zelfs hier in Vlaanderen.

Wat het eerste punt betreft, dit is eene grove dwaling; buiten Frankrijk, België en Zwitserland komt men met het Fransch nergens terecht, zooals wij meermaals op reis persoonlijk ondervonden hebben. Wie niet anders kent dan Fransch, is in den vreemde een sukkel, overal uit zijn lood geslagen, terwijl een Vlaming met zijn begrip van allerlei talen zich steeds weet te behelpen. Eens buiten hunne taalgrenzen stellen de Franschen zich volstrekt zoo stout en blufferig niet meer aan als hier in onze streken, waar hun altijd naar de oogen gezien wordt.

Wat aangaat het tweede punt....

Dertig jaar geleden was het schoone Bohemen in Oostenrijk eene Duitsche streek, waar de Slavische moedertaal, het Czechisch, niet meer gehoord werd dan op het platte land, in den stal en de keuken. Den dag van heden daarentegen is het Duitsch er ten eenenmale op den achtergrond geraakt en nauwelijks nog geduld. De Czechen of Bohemers bezitten reeds lang te Praag, hunne hoofdstad, een schouwburg en eene hoogeschool in eigen taal, en gansch het openbaar leven is er nationaal. Toen wij in 1897 voor de eerste maal Praag bezochten, de heerlijke, schilderachtige stad op de groene Moldau, lazen wij op de naambordjes der straten nog Duitsch en Czechisch, op winkels en magazijnen veel Duitsche opschriften en berichten. In 1902, pas vijf jaar later, keerden wij er terug en ontdekten nergens meer eenig spoor van Duitsch; als bij tooverslag had dit overal plaats gemaakt voor 't Czechisch, de landstaal! Bohemen was opnieuw zichzelf geworden..... en de beweging gaat voort, tot - in eene min of meer verwijderde toekomst - het ideaal van alle ware vaderlanders ginder verre zal bereikt zijn: Bohemen aan de Bohemers en in Bohemen Boheemsch!

Vlamingen, de strijd en de zegepraal der Czechen strekken ons tot spiegel en spoorslag!

Wij zijn maar juist zoo lang afhankelijk van de Walen, Franschgezinden en Franschen als wij willen. ‘In Vlaanderen Vlaamsch!’ moet alom onze leus klinken, en indien wij dan allen dag aan dag, met overtuiging en volharding, eerlijk ijveren om haar te verwezenlijken, dan zal het, voorwaar! zooveel jaren niet duren of wij zullen zonder de kennis van Fransch in ons eigen Vlaamsche land wel voortkunnen. Wij zullen integendeel de Fransquillons, de Walen en vreemdelingen dwingen, onze taal te leeren, evenals de Bohemers, vroeger gedweeë en ootmoedige dienaars van de Duitschers, deze verplicht hebben, in Bohemen Czechisch te spreken.

Gij hebt slechts krachtig te willen, Vlamingen!

Bedenkt, dat de Duitsche taal wat anders machtig is dan de Fransche, en het Nederlandsch eene oneindig meer erkende en verspreide cultuurtaal dan het Czechisch.

Overweegt, Vlamingen, dat wij in België, officiëel, 4.500.000 koppen tellen tegen 3.000.000 Walen, en dat wij dus, in stede van ons te laten kleineeren, overheerschen en verongelijken, de oppermacht in handen kunnen nemen..... als wij krachtig en eensgezind willen!

Wanneer zullen wij eindelijk weer eens onszelven zijn in Vlaanderen, en gebieden, waar wij sedert 1830 slechts buigen en gehoorzamen, steeds met den hoed in de hand voor hen, die er vreemd zijn en onze dierbare moederspraak verachten?

Wij, Flaminganten, verfoeien geene enkele taal en zullen altoos onze landgenooten aansporen om Fransch, Duitsch en Engelsch te leeren, doch alles op zijn tijd. Wij bestrijden de Fransche taal niet, maar den Franschen invloed, al wat ons volk kan ontaarden en ontvlaamschen. Wij willen, trouw aan

[p. 6]

onze roemrijke voorvaderen uit de middeleeuwen, Vlamingen blijven, denkend en levend in eigen taal, opgevoed en onderwezen in 't Vlaamsch, of beter: in 't Nederlandsch, en daarom eischen wij: dat heel het onderwijs in Vlaanderland, van laag tot hoog, Nederlandsch weze!

Eene tweede taal hoort in de lagere school niet thuis; nergens, in heel de wereld niet, is dit het geval. Daar is ook geen tijd voor. In de volksschool moet het verstand ontwikkeld, het karakter gevormd, het gevoel veredeld worden, kortom: een groot aantal kundigheden aangeleerd, onontbeerlijk voor 't later leven. Het Fransch verrijkt den geest niet, en de werklieden, twee op honderd, die het, na volledig lager onderwijs, zouden noodighebben voor hun bedrijf, kunnen het in den avondleergang gemakkelijk en spoedig genoeg bemachtigen. Ongelukkiglijk bekleedt de tweede taal eene plaats, zelfs eene ruime, op het programma van de meeste lagere scholen in Vlaamsch-België. Helaas! Want dáaraan is het te wijten, dat ons volk naar den geest en de zeden zoo ten achter staat bij alle andere volkeren; het heeft niet leeren denken, men heeft niet genoeg tot zijn gemoed gesproken, het kan zich niet uitdrukken, en de hoogere standen, die er hunnen beschavenden invloed hadden moeten op uitoefenen, zijn opgegroeid in eene vreemde taal. Ik kan het nooit krachtig genoeg herhalen: de arbeidsman en kleine burger hoeven geen Fransch te leeren, maar de betere klassen, die er tijd in overvloed toe hebben, dienen zich de taal van 't volk eigen te maken. Zulks gebeurt overal. In Frankrijk toch spreken de straatkeerder en de welgestelde nijveraar, de baron en de markiezin dezelfde taal. Juist daarom praat iedereen er zoo vloeiend en goed.

In 't middelbaar onderwijs van Vlaamsch-België moet het Nederlandsch de voertaal wezen. Die normale toestand is nog verre van bereikt, in de veronderstelling zelfs dat de wet Devigne van 1883 volledig toegepast en het voorstel Franck-Seghers gestemd worde. De kinderen der hoogere standen, wier arbeidsveld zich gewoonlijk uitstrekt ver over onze grenzen heen, moeten Fransch en andere vreemde talen aanleeren, hoe grondiger hoe beter, want zij zullen later onzen handel en onze nijverheid in handen houden en met allerlei natiën betrekkingen aanknoopen. Alleenlijk dienen ook zij deswege geene verbastering en ontvlaamsching te ondergaan; die knapen en juffrouwen moeten Vlaamsche jongelieden blijven, hetgeen, duizendmaal jammer! thans het geval volstrekt niet is. Men weet het: veel leerlingen van Atheneums, en vooral van Colleges en Middelbare Meisjesscholen, bevinden zich na volbrachte studiën niet in staat om een Nederlandsch boek te lezen, noch zich mondeling of schriftelijk behoorlijk in hunne, in onze taal uit te drukken. Welke schande! 't Is echter het onvermijdelijk gevolg van het gedurig-maar-Fransch-inpompen, met het doel om Vlaamsch-België in een Fransch gewest om te scheppen. Immers, volgens de bedoeling der mannen van 't jaar Dertig moest België mettertijd een eentalig land worden, een Fransch natuurlijk. Vlamingen, dat wilt gij niet, dat zult gij beletten!

Wij behoeven, en eischen daarom, eene Vlaamsche Hoogeschool. De Universiteit van Gent moet Vlaamsch worden. Bezitten de Walen de hunne niet te Luik? Leeft er ergens een vrij volk, klein of groot, zonder hoogeschool in eigen taal? De lezer herinnert zich, dat de Belgische Groep van het Algemeen Nederlandsch Verbond twee jaar geleden eene commissie heeft benoemd, om de zaak alzijdig en degelijk te onderzoeken. De aangestelde bevoegde personen, die allen hoogere studiën hebben gedaan, brachten een lijvig verslag uit - waarvan onlangs een korte samenvatting verscheen - aantoonend, hoe onontbeerlijk eene hoogeschool in de moedertaal is voor elk volk, dat zichzelf niet zedelijk dood wil verklaren; hoe gemakkelijk tevens, en zonder eenige schade voor de inwoners der Arteveldestad, de Universiteit van Gent vervlaamscht kan worden en alzoo beantwoorden aan hare bestemming van voltooister der verstandelijke ontwikkeling en beschaving van het Vlaamsche volk.

Vlamingen van alle partijen, liberalen, katholieken, socialisten, neemt uwe vijanden, de verfranschers, tot voorbeeld en sluit U in dichte gelederen aan elkaar, om van uwe gekozenen te eischen, dat zij ons eene hoogeschool geven in onze taal. Eerst dan, wanneer het onderwijs in Vlaanderen Vlaamsch zal zijn van den kindertuin af tot de hoogeschool inbegrepen, zullen wij dicht bij ons doel staan, uitgedrukt in de kenspreuk aller oprechte Vlamingen: In Vlaanderen Vlaamsch!!

Frans Van Cuyck.