Biografie Bulletin. Jaargang 21

[p. 107]

Post

Volgens Sebastien Valkenburg (Biografie Bulletin, najaar 2010) heeft Meindert Fennema met zijn boek over Geert Wilders ‘een paar steekjes laten vallen’. Niettemin acht hij het informatief en aan te bevelen als a good read. Dat lijkt me een oppervlakkig en misplaatst oordeel, en eerder een tekst voor een achterflap dan voor een serieuze recensie. Volgens de echte flaptekst van De Tovenaarsleerling is dat boek ‘een nauwkeurige en goed gedocumenteerde beschrijving’ van de politieke carrière van Geert Wilders. Fennema heeft echter in De Groene Amsterdammer van 13 oktober (‘De Alwetende Biograaf’) erkend dat hij een aantal passages heeft verzonnen. Let wel, Fennema presenteert dit boek niet als romancier maar als ‘hoogleraar politieke theorie van etnische verhoudingen’ aan de Universiteit van Amsterdam. Welnu, deze hooggeleerde professor ziet er dus geen been in om feit en fictie met elkaar te vermengen, en dan geen kleine feiten maar hele toespraken en uitvoerige innerlijke overwegingen van zijn hoofdpersoon. Hij gaat zelfs een stap verder. Alle biografen willen zicht krijgen op de innerlijke overwegingen van hun hoofdpersoon. Voor zover zij zich in de fantasie of de reconstructie begeven, proberen de meesten van hen in ieder geval zo dicht mogelijk bij de bekende feiten te blijven. Zelfs dat doet Fennema niet, getuige zijn al even openlijke erkenning dat hij de betreffende passages ‘niet heeft geverifieerd’ - een staaltje cultivering van wetenschappelijke slordigheid dat neigt naar arrogantie. Ik zie op grond van dit alles geen andere mogelijkheid dan dit boek als fundamenteel onbetrouwbaar te karakteriseren. In zijn methodologische apologie in De Groene geeft Fennema dit min of meer toe, hoewel hij liever spreekt van ‘beperkte betrouwbaarheid’. Tegelijkertijd geeft hij zijn duimzuigerij een quasiwetenschappelijk tintje door het te omschrijven als ‘empathie’ en ‘verstehende Methode’. Zijn boek mag volgens sommigen ‘bij vlagen spannend’ zijn, het verdient mijns inziens een plaats in de wetenschappelijke vuilnisbak. Geert Wilders is een interessant politiek fenomeen, hoewel nog moet blijken hoe lang hij dat zal blijven. Van een serieuze hoogleraar met stilistische gaven zou ik echter een biografie verwachten die niet alleen ‘lekker weg leest’ maar die ook betrouwbaar is (en compleet, want Fennema beschrijft alleen de afgelopen twee decennia). Er zijn boekenkasten vol van dergelijke biografieën, vooral in het Engelse taalgebied. De Tovenaarsleerling is geen good read, het is a waste of time.

Marcel Metze

Reactie van de recensent:

Marcel Metze is het oneens met mijn slotconclusie dat De Tovenaarsleerling a good

[p. 108]

read is. Zijn belangrijkste kritiek: Fennema heeft zich bij bepaalde passages laten leiden door de verbeelding. Dit euvel weegt zo zwaar dat de eindconclusie volgens Metze had moeten luiden dat De Tovenaarsleerling tijdverspilling is. Laat ik voorop stellen dat ik in mijn recensie ook kritiek uit op de vrijheid die Fennema zich permitteert. Op dit punt zijn Metze en ik het met elkaar eens. De vraag is echter of hiermee de gehele biografie is gediskwalificeerd, zoals Metze vindt. Zover wil ik niet gaan. Het boek heeft ook pluspunten. Ik noem er twee. Voor het eerst ligt er een beschrijving van het politieke leven van 's lands meest besproken politicus. Ook anderszins is het boek informatief. Als hoogleraar politieke theorie van etnische verhouding is Fennema vertrouwd met de geschiedenis van de anti-racisme-artikelen 137c en 137d, waardoor hij het Wildersproces van een verhelderende context kan voorzien. Dus ja, er zijn redenen om Fennema te bekritiseren. Maar dit maakt niet het gehele boek overbodig.

Sebastien Valkenberg