Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 64

[p. V]

Verslag van het bestuur over het jaar 1942.

Hoewel het bestuur ook in het afgeloopen jaar zijn werkzaamheden op de gebruikelijke wijze heeft kunnen voortzetten, zal dit verslag niet zeer uitvoerig behoeven te zijn, aangezien het niet zeer belangrijk is, wat er te vermelden valt.

In de samenstelling van het bestuur kwam ditmaal geen verandering; ook dit jaar mochten wij ons medelid Prof. Dr. P.C.A. Geyl nog niet in ons midden zien terugkeeren.

Evenmin had er een verandering plaats in de lijst onzer eereleden, wier aantal 14 is gebleven. Daar een voor de tijdsomstandigheden verheugend groot aantal nieuwe leden, nl. 39, is toegetreden, is daardoor het verlies door overlijden, bedanken of anderszins van 26 leden geheel ingehaald niet alleen, maar zelfs nog overtroffen. De wensch, in ons vorig verslag geuit, dat wij ook ditmaal wederom onze waardeering zouden mogen doen hooren voor dezen gang van zaken, is dus zeker in vervulling gegaan. Bij het ter perse gaan van dit overzicht telde het Genootschap 572 leden.

Zooals ieder jaar verwijzen wij ook ditmaal voor den staat der financiën van Genootschap en Leesgezelschap naar de achter dit verslag afgedrukte bijlage.

Wederom moeten wij mededeelen, dat onze verzameling handschriften geen vermeerdering onderging. Daarentegen bleef onze boekerij groeien, zoowel door aankoop als door ruil en schenking. Wat deze schenkingen betreft, die, zooals wij reeds herhaaldelijk in onze vroegere verslagen hebben gezegd, door ons bestuur bijzonder worden gewaardeerd, krijgen wij den indruk, dat zij dit jaar minder talrijk zijn geweest dan in de voorafgaande jaren. Laat ons hopen, dat dit meer een gevolg is van de omstandigheid, dat onze leden niet meer zooveel publiceeren, dan van een verminderde belangstelling voor onze bibliotheek.

Hoewel wij in 1941 aan de leden hebben medegedeeld, dat wij diligent waren en bleven ten aanzien van ons voornemen om te komen tot een overzicht der vindplaatsen van die particuliere archieven en verzamelingen, waarin zich voor

[p. VI]

onze vaderlandsche geschiedenis belangrijke documenten bevinden, heeft het verslagjaar ons in deze materie weinig nieuwe gezichtspunten geopend. Wij kunnen dus slechts herhalen, dat wij het groote belang dezer zaak volkomen inzien en dat zoowel wij als onze medewerker in dezen, Jhr. P. Beelaerts van Blokland, erkentelijk en dankbaar zijn voor ieder gegeven over deze particuliere archieven, dat ons wordt verstrekt.

In den zomer van 1942 hebben wij den leden het eerste deel van de Rapporten van de gouverneurs in de provinciën 1840-1849 kunnen doen toekomen. Wij wenschen den bewerker, ons medelid van het bestuur Dr. A.J.C. Rüter, gaarne geluk met de verschijning ervan en spreken de hoop uit, dat de voortzetting en de voltooiing van deze veelszins belangwekkende uitgave niet al te lang op zich zal behoeven te laten wachten.

Een uitgave, die reeds vele jaren in onze verslagen vermeld pleegt te worden, mag thans, naar wij hopen, als voltooid worden beschouwd. Met de voltooiing van het derde deel is de Correspondance de Marguerite de Parme gereed gekomen. De tekst was trouwens het vorig jaar reeds afgedrukt. In 1942 zijn de Indices, die betrekking hebben op de deelen van Dr. Enno van Gelder en Dr. Theissen, maar ook op die van Gachard, door de goede zorgen van mej. Dr. G. Kurtz geheel gereed gekomen en eveneens afgedrukt. Dit deel ligt dus voor verzending aan de leden gereed, al kunnen wij nog geen mededeeling doen over het tijdstip, waarop die tenslotte zal plaats hebben.

De voorbereiding van de publicatie der handels- en politieke correspondentie van Daniël van der Meulen heeft geregeld voortgang gehad. Dr. J.C. Westermann, wien deze uitgave is toevertrouwd, is ondanks eigen drukke werkzaamheden en ondanks tegenslag als gevolg van ziekte der hem door het bestuur toegevoegde assistente, mej. Dr. M. Simon Thomas, over de gemaakte vorderingen tevreden.

Het in het vorig verslag aangekondigde rapport van Dr. T.S. Jansma over de door hem te bewerken uitgave van documenten, den handel van het Neder-Maasgebied in de zestiende eeuw betreffende, is met een proeve van bewerking inderdaad in het begin van het jaar bij ons ingekomen. Beide stukken, het rapport zoowel als de proeve van bewerking, hebben ons aanleiding gegeven om in zake bepaalde kwesties

[p. VII]

nader met den bewerker van gedachten te wisselen, waarbij we den indruk hebben, dat de standpunten van Dr. Jansma en het bestuur niet zoover uiteen loopen, dat een voor beide partijen bevredigende oplossing niet zal kunnen worden verkregen, wanneer we eenmaal met den druk dezer publicatie een begin zullen gaan maken. Zoover is het echter nog niet, daar Dr. Jansma nog geen termijn heeft genoemd, waarop hij zijn copij geheel persklaar denkt te hebben.

Het voorstel van Dr. J.F. Niermeyer, om ook de aan het jaar 1500 voorafgaande documenten betreffende gezegden handel van het Neder-Maasgebied uit te geven, is door het bestuur gaarne aanvaard; het heeft dit te gereeder gedaan, omdat het voorstel van Dr. Niermeyer alleszins vertrouwen gaf, dat hem de bewerking dezer materie volkomen kan worden toevertrouwd.

Nog voor het eind van dit verslagjaar heeft Mr. B. van 't Hoff, wien wij het vorig jaar de briefwisseling van Antonie Heinsius met John Churchill, eersten hertog van Marlborough, uit de jaren 1701-1711 ter uitgave hebben toevertrouwd, ons de verheugende mededeeling gedaan, dat het copiëerwerk onder zijn leiding gereed was gekomen. Waar andere wetenschappelijke arbeid op dit oogenblik zijn aandacht opeischte, zou hij er echter - zoo gaf hij te kennen - de voorkeur aan geven met zijn bewerking van de gemaakte afschriften eerst later te beginnen. Waar geen redenen van dwingenden aard ons naar de onmiddellijke voltooiing dezer publicatie deden verlangen, hebben wij Mr. Van 't Hoff bericht, dat wij hem gaarne den door hem gevraagden tijd van voorbereiding willen toestaan.

Daar de bewerker van de Observationes van Jan den Middelste van Nassau, Dr. J.W. Wijn, zich sinds het voorjaar in Duitsche krijgsgevangenschap bevindt, kunnen wij over deze publicatie geen andere mededeeling doen, dan dat zij heeft stilgestaan.

Evenmin valt er over den herdruk van de Rijmkroniek van Melis Stoke iets anders te zeggen, dan dat de aandacht der beide bewerkers er op blijft gevestigd.

Op het eind van het jaar is het ons mogen gelukken om het contact met Prof. J. Henneman, dat door allerlei omstandigheden van buiten af, wat was verbroken, te herstellen. Het verheugt ons te kunnen berichten, dat Prof. Henneman, die zijnerzijds den arbeid aan de uitgave van de Amsterdam-

[p. VIII]

sche kroniek uit de jaren 1572-1578 wat had moeten laten rusten, dit werk, dat hem zoo zeer interesseert, wederom ter hand heeft kunnen nemen. Hoewel de bewerker ons nog geen termijn kon noemen, waarop hij met het copiëeren van het handschrift en met de nadere bewerking van het afschrift, die o.a. een vrij sterke inkorting met zich zal brengen, gereed zou kunnen zijn, deed het ons genoegen te vernemen, dat hij over de vorderingen van zijn arbeid tevreden was. Wij hebben derhalve goede verwachtingen, dat deze uitgave, die ook ons veel belang inboezemt, in afzienbaren tijd persklaar zal zijn.

Na zeer ernstige overweging hebben wij gemeend niet in te kunnen gaan op het in ons vorig verslag reeds terloops vermelde voorstel van Dr. H. Bruch, om te komen tot een modern wetenschappelijke heruitgave van de kroniek van Johannes de Beka. In ons schrijven hebben wij Dr. Bruch uitvoerig medegedeeld, welke overwegingen ons bij het nemen van deze beslissing hebben geleid en hem dank gezegd voor de door hem getoonde belangstelling in het werk van het Genootschap.

Van de in dit deel der Bijdragen en Mededeelingen opgenomen bijdragen zijn er enkele in den loop van het verslagjaar aanvaard, andere eerst later ingekomen. Om meer dan een reden doet het ons genoegen, dat ons medelid, Dr. K. Heeringa, die zoovele jaren een zoo groot aandeel in de werkzaamheden van het Genootschap en van zijn bestuur heeft gehad, zich bereid heeft laten vinden, om de door hem aan ons ter beoordeeling gezonden aanteekeningen van zijn hand uit de dagen, dat hij Rijksarchivaris in Zeeland was, zelf tot een publicatie voor onze Bijdragen en Mededeelingen te verwerken, temeer daar het hier documenten betreft, die verloren zijn gegaan. De in dezen bundel opgenomen bijdragen zijn over het geheel van niet te grooten omvang; wij achten zulks over het algemeen genomen ook gewenscht. Bijdragen als die van Dr. Hulshof in het deel van 1941 en vooral die van mej. Kluit in dat van 1942 gaan, hoe belangrijk zij op zichzelf ook mogen zijn, eigenlijk den omvang van uitgaven in deze serie onzer publicaties verre te boven, daar zij het ons onmogelijk maken om den leden een door hen zoo gewaardeerden jaarbundel met gevariëerden inhoud voor te zetten. Voor deze variëering van den inhoud hebben wij vooral ook de medewerking van de inzenders van bijdragen noodig. Wij hebben ons daarover

[p. IX]

zeker niet te beklagen gehad in het afgeloopen jaar; meer dan eenmaal hebben wij desgevraagd moeten meedeelen, dat wij voor dit deel geen bijdragen meer konden aanvaarden. Dit geeft ons de zekerheid, dat het verschijnen van de Bijdragen en Mededeelingen voor het jaar 1944 in ieder geval niet bij gebrek aan copij zal hoeven uit te blijven.

Tenslotte willen wij hier nog een mededeeling doen, die, strikt genomen, eerst in ons volgend verslag thuis hoort. Dr. N. Japikse heeft in Bijdragen voor Vad. Geschiedenis en Oudheidk. VIIIe reeks, dl. IV, afl. 3-4, blz. 265 vlg. gereageerd op de uiteenzettingen, door ons bestuur in zijn verslag van het vorig jaar over de kwestie der uitgave van het Thorbecke-archief gegeven. Wij stellen er prijs op, om onze leden mede te deelen, dat wij, na lezing zijner beschouwingen en na een hernieuwde bestudeering van de stukken, met name van die, welke ons aanleiding hadden gegeven om te schrijven, dat een onzer, die zelf lid was geweest van de Commissie voor 's Rijks Geschiedkundige Publicatiën, ons had verzekerd, dat van een uitgave van het Thorbeckearchief door genoemde Commissie nimmer sprake was geweest, geen reden zien om onze opvatting over deze kwestie te wijzigen.

Het bestuur van het Historisch Genootschap,

W.A.F. BANNIER, Voorzitter.

C.D.J. BRANDT, 1ste Secretaris.