Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 61

[p. V]

Verslag van het bestuur over het jaar 1939.

In het afgeloopen jaar hadden wij wederom het verlies van een onzer bestuursleden te betreuren. Den 6en December ontviel ons Prof. Dr. H. Brugmans, die ruim 30 jaar deel van onzen kring heeft uitgemaakt. Wel wisten wij, dat een ernstig lijden hem had aangetast, dat hem belet had in den laatsten tijd onze bestuursvergaderingen bij te wonen, maar wij hoopten, dat een ingetreden beterschap blijvend zou zijn. Het mocht niet zoo wezen! In Prof. Brugmans verliest het Genootschap een trouw lid, een ijverig en kundig medewerker aan zijn uitgaven, en een altijd belangstellend bestuurslid, wiens adviezen door ons steeds op hoogen prijs werden gesteld. Zijn nagedachtenis zal bij ons in eere blijven.

Ook verloren wij door den dood onzen bode, den heer W.H. de Bouter, die lange jaren zijn diensten aan het Genootschap heeft gegeven.

In de lijst onzer eereleden kwam dit jaar geen verandering.

Aan het eind van het jaar hadden wij in totaal een ledenverlies te boeken van 31, een getal, dat iets minder is dan dat van het vorig jaar. Het getal nieuwe leden, dat in den aanvang van 1940 onze rijen kwam versterken was daarentegen belangrijk minder groot dan in het vorige jaar. Slechts 34 nieuwe leden traden toe, zoodat het in 1939 geleden verlies maar nauwelijks werd goedgemaakt. Bij het ter perse gaan van dit verslag telde het Genootschap 14 eereleden en 587 gewone leden (zie bijlage A).

Voor den staat der financiën van het Genootschap en van het Leesgezelschap verwijzen wij naar de achter dit verslag afgedrukte bijlage B.

Over het ruilverkeer, dat het Genootschap met zijn binnenen buitenlandsche betrekkingen onderhoudt, valt ditmaal geen nieuws te vermelden.

De verzameling handschriften onderging in dit jaar geen

[p. VI]

vermeerdering. De boekerij groeide weer als ieder jaar aan door aankoop zoowel als door schenking en ruil. Het lijkt ons gewenscht om hier ter plaatse onze reeds meer dan eenmaal tot onze leden gerichte uitnoodiging, om van de door hen gepubliceerde werken of artikelen steeds een exemplaar of een overdruk voor onze boekerij beschikbaar te stellen, nog eens te herhalen. Wel gaven velen reeds aan onze opwekking gehoor, maar het is er nog verre van, dat al onze leden bij zulke gelegenheden ook aan de boekerij van het Genootschap denken. Tegelijk willen wij deze gelegenheid aangrijpen, om hen, maar ook belangstellenden in historische litteratuur buiten onze kring, in het bijzonder attent te maken op een speciaal bezit van onze bibliotheek: haar rijke collectie aan tijdschriften, die door ruiling of aankoop in ons bezit is gekomen en regelmatig wordt bijgehouden en aangevuld.

De gebruikelijke verzoeken om inlichtingen werden door het bestuur zoo mogelijk beantwoord en de niet minder gebruikelijke aanvragen om subsidie en steun voor het een of ander doel, die trouwens dit jaar niet zeer veelvuldig waren, moesten met een betuiging van spijt worden afgewezen.

In den kring van ons bestuur is de vraag gerezen, of het niet op den weg van het Genootschap zou liggen om de voorbereiding op zich te nemen van een overzicht van de vindplaatsen der archieven en verzamelingen, waarin zich voor onze vaderlandsche geschiedenis belangrijke documenten bevinden, die in het bezit van particulieren zijn. Hoewel wij ons de moeilijkheden, aan een dergelijke onderneming verbonden, van den aanvang af geen oogenblik hebben ontveinsd, hebben wij toch gemeend, dat de beoefenaars onzer vaderlandsche geschiedenis er mee gebaat zouden zijn, wanneer wij de voorbereiding van een overzicht als bedoeld ter hand namen. Wij waren zoo gelukkig Jhr. P. Beelaerts van Blokland bereid te vinden ons in deze arbeid zijn medewerking te willen verleenen. De inmiddels ingetreden oorlogstoestand, die onzen nieuwen medewerker onder de wapenen riep, heeft in de uitvoering van ons plan reeds aanstonds een stagnatie doen intreden zonder dat wij ook maar bij benadering kunnen zeggen, wanneer wij het weer ter hand zullen kunnen nemen.

Ook in het afgeloopen jaar heeft het bestuur verschillende malen officieel het Genootschap vertegenwoordigd of, zoo het verhinderd was, schriftelijk van zijn belangstelling doen blijken. Zoo heeft het in een telegram aan Hare Majesteit de

[p. VII]

Koningin, onze Beschermvrouwe, en aan Hunne Koninklijke Hoogheden Prinses Juliana en Prins Bernhard uiting gegeven aan zijn gevoelens van vreugde bij de geboorte van Prinses Irene.

In het jaar 1939 werd behalve het 60ste deel van de Bijdragen en Mededeelingen de in ons vorig verslag reeds aangekondigde Inleiding tot de Rekeningen der graven en gravinnen uit het Henegouwsche Huis van de hand van Dr. H.J. Smit aan onze leden toegezonden.

Behielden wij in ons vorig verslag nog een slag om den arm ten aanzien van het tijdstip van verschijning van het tweede deel der Correspondance de Marguerite de Parme, thans kunnen wij mededeelen, dat de druk hiervan zóó ver is gevorderd, dat wij redelijkerwijze kunnen verwachten het werk in den voorzomer voor verzending aan onze leden gereed te kunnen hebben. Tevens is reeds een begin gemaakt met het zetten van het derde deel, waarvan de copij reeds zoo goed als geheel gereed is.

Daar de voorbereiding van de uitgave der Notae Quotidianae van Van Buchel, verzorgd door ons medelid, Mr. J.W.C. van Campen, iets meer tijd heeft gevraagd, dan wij aanvankelijk dachten, is deze publicatie niet meer in 1939 verschenen. Zij zal waarschijnlijk half Maart in het bezit onzer leden kunnen zijn.

Het derde deel van de Acta et Decreta Senatus, uitgegeven door Prof. Dr. G.W. Kernkamp, is eveneens voor het allergrootste deel afgedrukt. Ook dit werk zal in afzienbaren tijd voor verzending gereed zijn.

Wat de verdere uitgaven betreft, die wij voor de toekomst in voorbereiding hebben, kunnen wij het volgende mededeelen. Met de bewerking der Observationes van Jan den Middelste van Nassau is Dr. J.W. Wijn goed gevorderd. Helaas heeft eerst een langdurige ziekte en vervolgens de oorlog onzen in actieven militairen dienst zijnden medewerker belet zooveel tijd aan de voorbereiding van deze uitgave te geven, als hij wel wenschte. Evenzoo heeft de oorlog er schuld aan, dat voor de in het vorig verslag aangekondigde herdruk van de Rijmkroniek van Melis Stoke nog zoo goed als geen voorbereidende arbeid is verricht. De handschriften dezer kroniek zijn n.l. voor den philologischen bewerker der uitgave thans niet gemakkelijk bereikbaar, terwijl de eveneens door den oorlog vertraagde verschijning van den herdruk van het

[p. VIII]

Oorkondenboek van Holland en Zeeland de historische annotatie voorloopig onmogelijk maakt. Prof. Geyl heeft ons medegedeeld, dat hij thans een geschikten medewerker aan de bewerking van het tweede deel der Briefwisseling van Bentinck hoopt te hebben gevonden en derhalve de reeds voor een deel gereed liggende copij voor den druk hoopt te kunnen gaan voltooien. Over de Amsterdamsche kroniek van den Goudschen geestelijke uit de jaren 1572-1578 kunnen wij ook ditmaal slechts weer berichten, dat onze medewerker, Prof. J.J. Henneman, met de voorbereiding der uitgave ervan nog steeds niet gereed is gekomen. Ook dit jaar hebben wij niets vernomen over een uitgave der Journalen en brieven van den admiraal Witte Cornelisz. de With, waarover mevrouw De Groot-Brantjes eenige jaren geleden met ons gesproken heeft, en evenmin kunnen wij iets meer dan in ons vorig verslag meedeelen over den herdruk der Kroniekenlijst.

In tegenstelling tot wat wij in het verslag over 1938 berichtten hebben wij in het afgeloopen jaar besloten, om met den herdruk van de Narracio de Groninghe voorloopig nog maar te wachten.

Over een door Prof. Dr. Z.W. Sneller en Dr. T.S. Jansma ons aangeboden uitgave van documenten, betreffende den handel van het Neder-Maasgebied, is door ons nog altijd geen definitieve beslissing genomen kunnen worden, daar het door ons voordien verlangde uitvoerige rapport van beide heeren over den aard dezer uitgave op het eind van dit verslagjaar nog niet was ingekomen.

Wel zijn wij het eens geworden met Dr. A.J.C. Rüter over een uitgave van stukken betreffende den publieken geest gedurende de jaren 1840-1848, waarvan de verschillende rapporten van de gouverneurs der provinciën aan den Koning of aan den Minister van binnenlandsche zaken tot grondslag zullen dienen.

Wat het archief van den koopman Daniël van der Meulen betreft, dat reeds sedert eenige jaren onze aandacht heeft, moeten wij ook ditmaal meedeelen, dat de mogelijke uitgave hiervan nog steeds in het eerste stadium van voorbereiding verkeert, waarvan ons vorig verslag gewag maakte.

Tenslotte nog ten aanzien van de voorgenomen uitgaven van het Historisch Genootschap het volgende. Nog in 1938 hebben wij, toen wij vernomen haden, dat bestaande plannen

[p. IX]

tot publicatie van het Thorbecke-archief vastgeloopen schenen, onze gedachten laten gaan over de zeer aantrekkelijke taak, die er voor het Genootschap in kon gelegen zijn, indien het er in zou mogen slagen, deze uitgave van den allereersten rang op zijn programma geplaatst te krijgen. Na rijp beraad evenwel hebben wij toen besloten, in deze niet het initiatief te nemen, maar waakzaam te blijven voor het mogelijke geval, dat van de zijde van hen, die tot nu toe belangstelling hadden getoond voor de uitgave van de nagelaten papieren van Thorbecke, het Genootschap in hun plannen zou worden betrokken. In October van het verslagjaar nu ontvingen wij een aanwijzing, die door ons kon worden uitgelegd als een poging van Mr. J.A. Thorbecke, den kleinzoon van den grooten staatsman en eigenaar van diens archief, om met ons contact te zoeken. Wij hebben daarop evenwel besloten hem, alvorens tot nadere onderhandelingen over te gaan, schriftelijk door de instantie, die zich voor het ondernemen interesseerde en zijn aandacht op het Genootschap had gevestigd, de voorwaarden te laten meedeelen, waarop onzes inziens een uitgave van het Thorbecke-archief door het Historisch Genootschap alleen mogelijk zou zijn. Het antwoord van Mr. Thorbecke op dit ons schrijven, waarover de beslissing aan het eind van dit verslagjaar overigens nog niet was gevallen. geeft ons voorloopig geen aanleiding om een gunstig resultaat der eventueele onderhandelingen te verwachten.

De in dit deel der Bijdragen en Mededeelingen opgenomen bijdragen zijn voor het meerendeel in den loop van het verslagjaar ingekomen en aanvaard. Eén bijdrage kon door ons tot onzen spijt niet worden aangenomen, terwijl wij van een andere bijdrage, die wij gaarne opnieuw ter beoordeeling bij ons hadden zien ingezonden, tot dusver niets meer hebben gehoord.

Gezien onze ervaring van het laatste jaar voelen wij ons gedrongen onze leden aan te sporen om hun belangstelling voor onze Bijdragen en Mededeelingen niet te laten verminderen, wij ontvingen nog geen enkele bijdrage voor 1941.

Het bestuur van het Historisch Genootschap,

W.A.F. BANNIER, Voorzitter.

C.D.J. BRANDT, 1ste Secretaris.