Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 58

[p. V]

Verslag van het bestuur over het jaar 1936.

Wederom moet dit verslag beginnen met de vermelding van het overlijden van een der bestuursleden, n.l. van Prof. Dr. W.J.M. Mulder. Sinds de reorganisatie van het bestuur in ons midden, was hij een trouw bezoeker onzer vergaderingen niet alleen, maar ook een man met een warme belangstelling voor alles, wat de zaken des Genootschaps betrof. Over zijn wetenschappelijke verdiensten behoeven wij te dezer plaatse niet uit te wijden; waar het bestuur zijn raad of zijn oordeel vroeg, was hij altijd bereid die te geven. Wij wisten, dat het met zijn gezondheid niet al te best gesteld was, maar toch kwam zijn heengaan op het oogenblik, dat de berichten juist wat gunstiger schenen te worden, nog onverwacht. Zijn nagedachtenis zal bij ons in hooge eere blijven.

De door zijn overlijden in het bestuur opengekomen plaats werd in het afgeloopen jaar nog niet vervuld.

Een der oudste eereleden, Dr. E.W. Dahlgren te Stockholm, ontviel ons eveneens door den dood. De verdiensten van dezen Zweedschen geleerde voor de kennis van onze geschiedenis der zeventiende eeuw behoeven hier niet nader gememoreerd te worden. Wij volstaan hier met een woord van eerbiedige herdenking van zijn nagedachtenis.

Op onze Algemeene Bestuursvergadering in October werd besloten om aan Prof. Dr. F.L. Ganshof, hoogleeraar te Gent, het eerelidmaatschap van het Genootschap aan te bieden. Wij verheugen er ons over, dat de door het overlijden van Prof. Pirenne opengekomen plaats in de rij onzer eereleden, thans weder door een zijner leerlingen zal worden ingenomen.

Aan het eind van het jaar hadden wij in totaal een ledenverlies te boeken van 45, een getal, dat gelukkig heel wat minder groot is dan dat van het vorige jaar.

[p. VI]

Bovendien is dit verlies door de toetreding van nieuwe leden nagenoeg goedgemaakt, zoodat wij ditmaal slechts een kleinen achteruitgang in ons ledental behoeven te constateeren. Bij den aanvang van het jaar 1937 telde het Genootschap 14 eere- en 580 gewone leden (zie bijlage A).

Ten aanzien van het ruilverkeer, dat het Genootschap met zijn binnen- en buitenlandsche betrekkingen onderhoudt, valt ditmaal weinig nieuws te vermelden. Alleen werd door een ruiling ineens met de Royal Historical Society evenals enkele jaren geleden opnieuw een aantal voor de geschiedenis van ons land belangrijke deelen der uitgaven van deze Engelsche instelling verkregen. Op verzoek van het bestuur heeft de eerste bibliothecaris een onderzoek ingesteld naar den stand van het ruilverkeer, onder meer naar mogelijke lacunes in de series, die wij van andere Genootschappen ontvangen. Naar aanleiding van zijn rapport, dat in een bestuursvergadering besproken is, is vervolgens met verschillende ruilgenootschappen correspondentie over deze kwestie gevoerd.

De verzameling handschriften onderging ook dit jaar geen vermeerdering. De boekerij daarentegen groeide weer als ieder jaar aan zoowel door aankoop als door schenking. Voor deze schenkingen, hetzij van boeken hetzij van overdrukken van elders verschenen artikels, is het bestuur den milden gevers ten zeerste erkentelijk. Het komt ons echter voor, dat nog lang niet alle leden zich bewust zijn, dat het Genootschap een zeer belangrijke verzameling van werken op historisch gebied bezit. Ware dit wel het geval dan zouden de leden, die een werk publiceeren of een uitgave verzorgen, zonder twijfel een exemplaar daarvan voor onze boekerij reserveeren. Dat dit in de toekomst geregeld moge gebeuren is de oprechte wensch van het bestuur.

Voor de financiën van het Genootschap en van het Leesgezelschap verwijzen we naar de achter dit verslag afgedrukte bijlage D. De betrekkelijk gunstige toestand van de kas van het Genootschap behoeft echter een kleine toelichting. Het vrij hooge batig saldo aan het eind van het afgeloopen jaar is n.l. een gevolg van het feit, dat de drukrekening over 1936 abnormaal laag was. Dit is niet slechts veroorzaakt door de in dit jaar toegepaste beperking onzer productie, maar vooral ook door de zuiver toevallige omstandigheid, dat het leeuwendeel der kosten

[p. VII]

voor de uitgave der Bisschoppelijke Regesten reeds op de rekening 1935 werd verrekend, terwijl ook de uitgave van de Correspondance de Marguerite de Parme in het afgeloopen jaar nog geen groote eischen aan onze financiën heeft gesteld. Het gunstig resultaat over 1936 heeft dan ook geen wijziging gebracht in de in de laatste jaarverslagen herhaaldelijk geuite opvatting van het bestuur, dat voorzichtigheid geboden is. Wij hebben dan ook geen vrijheid kunnen vinden om tot contributieverlaging over te gaan, te minder omdat door de devaluatie een aanmerkelijke stijging onzer productiekosten geenszins onmogelijk moet worden genoemd.

Van de op 15 April te Amsterdam gehouden Algemeene Vergadering van de leden van het Genootschap deden wij ook dezen keer geen afzonderlijk verslag het licht zien. Als bijlage F zal men een kort relaas van deze bijeenkomst en van de hierbij aansluitende bezoeken aan de afdeeling Zeewezen van het Rijksmuseum en aan het Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum aantreffen. Hoewel het bezoek op deze vergadering bevredigend mocht worden genoemd, is het bestuur toch van meening, dat het weinig zin heeft om de proefneming om deze vergadering buiten Utrecht te houden voort te zetten.

De voorlaatste bijlage (E) is der gewoonte getrouw die van de Atlascommissie.

Bijzondere moeilijkheden ondervond het bestuur in het begin van het jaar tengevolge van het faillissement van de firma Kemink en Zn., dat ons noodzaakte een nieuwen drukker en uitgever voor onze uitgaven te zoeken. Toen de zaak van de firma Kemink al spoedig door de N.V. Broekhoff werd overgenomen, besloot het bestuur om met deze firma een contract aan te gaan om in elk geval de onderhanden zijnde uitgaven afgewerkt te krijgen. Het resultaat van deze voorloopige samenwerking is geweest, dat het werk, dat de vroegere firma Kemink jarenlang voor het Genootschap heeft verricht, thans aan haar opvolgster is overgedragen.

De gebruikelijke vragen en verzoeken om inlichtingen werden door het bestuur zoo mogelijk beantwoord en de niet minder gebruikelijke aanvragen om subsidie of steun voor het een of ander doel met een betuiging van spijt afgewezen.

[p. VIII]

Meer dan eenmaal heeft het bestuur het Genootschap officieel vertegenwoordigd. Zoo bij de feesten ter viering van het 300-jarig bestaan der Utrechtsche universiteit, bij welke gelegenheid de voorzitter aan den Senaat een exemplaar van het kort tevoren verschenen eerste deel der Acta et Decreta ten geschenke heeft aangeboden. Eveneens bij de feestelijke viering van het 50-jarig bestaan der Koninklijke Vlaamsche Academie. Bij gelegenheid van de verloving van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana heeft het bestuur aan H.M. de Koningin, de Beschermvrouwe van het Genootschap, zijn eerbiedige gelukwenschen doen toekomen.

In het jaar 1936 verscheen, behalve het 57e deel der Bijdragen en Mededeelingen, het eerste deel van de Acta et Decreta Senatus. Het bestuur hoopt het volgende deel dezer voor de geschiedenis der Utrechtsche universiteit zoo belangwekkende uitgave in den loop van het ingetreden jaar ter perse te kunnen leggen.

De in het vorig verslag uitgesproken verwachting, dat de door Dr. Berkelbach van der Sprenkel uitgegeven Regesten van oorkonden betreffende de bisschoppen van Utrecht uit de jaren 1301-1340 in het najaar geheel voltooid zouden zijn, is niet in vervulling gegaan. Wel zijn tekst en inleiding thans gedrukt, maar de bewerking der uitvoerige indices heeft meer tijd gevraagd dan voorzien werd. Wij hopen dit werk echter in den voorzomer van het ingetreden jaar aan onze leden te kunnen doen toekomen.

De druk van het nieuwe deel der Correspondance de Marguerite de Parme is eveneens niet zoo gevorderd als bestuur en bewerker redelijkerwijze hadden mogen verwachten. Het bestuur heeft thans echter goede hoop, dat de druk dezer zeer bewerkelijke uitgave wat zal kunnen worden bespoedigd.

Zoodra het bovengenoemde werk van Dr. Berkelbach van der Sprenkel geheel gereed is, zal het bestuur, overeenkomstig zijn toezegging, een begin maken met den druk van het laatste deel der Grafelijkheidsrekeningen van Dr. H.J. Smit. De heer Ph. van Hinsbergen is met het gereed maken der indices dezer uitgave thans geheel klaar, terwijl de inleiding in den loop van dit jaar nog door Dr. Smit is aangevuld en dus persklaar is.

De besprekingen met mevrouw De Groot-Brantjes over

[p. IX]

een eventueele uitgave der Journalen en brieven van den admiraal Witte Cornelisz de With, waarvan in het vorig verslag reeds werd gerept, hebben nog niet tot een definitief resultaat geleid, daar wij aan de bewerkster geen bindende toezegging konden doen betreffende den datum van verschijning.

Evenmin hebben wij in het afgeloopen jaar veel vernomen over de vorderingen van de uitgave van de kroniek van den Goudschen geestelijke uit de jaren 1572-1578, waarover wij ook reeds in het vorige verslag hebben gesproken. Mogelijk, dat de bewerker, Prof. J.J. Henneman, het volgend jaar weer contact met ons zal zoeken.

Verder werd de aandacht van het bestuur gevraagd voor een tweetal mogelijke nieuwe uitgaven. Daar beide zich nog in het eerste stadium van voorbereiding bevinden, lijkt het ons beter om met het doen van nadere mededeelingen hierover te wachten tot het volgend verslag.

Een oogenblik heeft het geleken, of de reeds herhaaldelijk ter sprake gebrachte pogingen van het bestuur om te komen tot een uitgave in Nederlandsche vertaling van documenten betreffende onze geschiedenis in Russische bronnenpublicaties in het afgeloopen jaar met meer succes dan tot dusverre zouden worden bekroond, doordat wij er in slaagden om met verschillende Russische bibliotheken in contact te komen. Een paar lijsten van als door ons bedoelde publicaties, in die bibliotheken aanwezig, kwam zoodoende in ons bezit, terwijl ons tevens de mogelijkheid werd geopend om deze publicaties ter kennisneming naar ons land te doen komen. Inmiddels is ons echter wel gebleken, dat de practische verwezenlijking dezer mogelijkheden nog wel even op zich zal laten wachten. Intusschen blijft het bestuur in dezen diligent.

Van de in dit deel der Bijdragen en Mededeelingen opgenomen bijdragen zijn die van de heeren Mr. R. van Royen, S. Elte en Dr. D.J. de Groot reeds in ons vorig verslag ter sprake gekomen. De laatste bijdrage van Dr. Van Dillen is in den loop van dit verslagjaar door ons ontvangen en aanvaard. Een door ons aanvaarde bijdrage van Dr. H. Bruch betreffende een expeditie tegen Gorcum in 1454 werd door ons reeds persklaar ontvangen maar moest tot onzen spijt wegens plaatsgebrek tot het volgend jaar blijven

[p. X]

liggen. Een drietal bijdragen zijn ons voorts reeds voor de aanstaande Bijdragen en Mededeelingen toegezegd.

Ook dit jaar werden weer een aantal bijdragen door ons niet aanvaard. De onderhandelingen met den bewerker der documenten uit den tijd van Iwan den Verschrikkelijken, waarop reeds in het vorig verslag werd gewezen, hebben tenslotte niet tot een resultaat geleid, dat het bestuur kon bevredigen. Een bijdrage betreffende de processen-verbaal der Staatscommissie van 1 October 1830 over de regeling der administratieve scheiding van Noord en Zuid bevatte naar onze meening niet genoeg nieuws om een uitgave daarvan te rechtvaardigen. Tenslotte werd nog een bijdrage teruggenomen, omdat de bewerker er elders plaats voor meende gevonden te hebben.

Het bestuur van het Historisch Genootschap
W.A.F. BANNIER, Voorzitter.
C.D.J. BRANDT, 1ste Secretaris.