Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 26

[p. XLI]

Bijlage D.
Jaarverslag van de centrale commissie voor de historisch-statistische kaarten in Nederland over 1904.

In de samenstelling der commissie kwam in dit jaar geen verandering.

Onder de belangrijke liggers, die in dit jaar gereed kwamen, verdient in de eerste plaats genoemd te worden die voor het bisdom Haarlem met zijne tegenwoordige indeeling in dekanaten en kerspelen, vervaardigd door den heer J.J. Graaf, deken en pastoor te Ouderkerk a/d. Amstel. Hierbij zijn de kerspel-indeelingen van Amsterdam en andere voormalige steden op afzonderlijke platte gronden aangegeven. Dankbaar herdenken wij hierbij de toezending van den plattegrond van Schiedam door het gemeentebestuur, daar deze plattegrond niet in den handel verkrijgbaar is. De andere kaarten werden, waar het noodig was, aangeschaft.

De heer rijksarchivaris in Friesland, Mr. J.L. Berns, vervaardigde een ligger voor de oudste indeeling in classes en gemeenten van de Nederlandsch-Hervormde Kerk in Friesland.

Van den heer D. Cannegieter, notaris te Tzum, werd een ligger voor stinsen en staten van Franeker en Franekeradeel ontvangen.

[p. XLII]

De heer Mr. L.M. Rollin Couquerque kwam met zijn ligger, aangevende de plaatsen, waar oudtijds het aasdomsrecht en van die waar het schependomsrecht in Noord- en Zuid-Holland gold, gereed.

De liggers, vervaardigd door den heer Mr. A. Telting voor de Nederlandsche stadrechten en hunne onderlinge verwantschap zullen binnenkort door den vervaardiger uitgegeven worden en dus in den handel verkrijgbaar zijn.

Het zeer ijverig medelid der commissie Dr. M. Schoengen vermeerderde de bijzonder fraai bewerkte en belangrijke liggers voor kloosters in Friesland.

De heer Dr. R. Jesse zond zijne proefliggers in voor vondsten van oudheden in Friesland, Zuid- en Noord-Holland en Utrecht. Op zijn verzoek werden zij hem ter verdere bijwerking weder ter hand gesteld.

Dank zij de bovengenoemde liggers en de vroeger reeds ontvangene kon een zeer belangrijke tentoonstelling gehouden worden op het Nederlandsch Taalen letterkundig Congres te Deventer. Alleen was het te betreuren, dat de ter beschikking gestelde kamer zich slecht voor de uitstalling leende. De directeur van het Centraal-bureau te Hattem lichtte bij die gelegenheid met een kort woord de inrichting en het doel der verschillende liggers toe. Algemeen werd het nut der liggers ingezien; over de reeds verkregen uitkomsten was men verrast, en men drukte den wensch uit om op de eene of andere wijze dezen arbeid thans reeds dienstbaar te maken aan de wetenschap en er tevens in den goeden zin des woords reclame voor te maken. Dit laatste achtte men het best bereikbaar door het uitgeven van enkele liggers als proef.

De commissie heeft gemeend aan dit denkbeeld reeds eenigen vasten vorm te kunnen geven door het plan om liggers, door hunne vervaardigers uit-

[p. XLIII]

gegeven, te verzamelen tot een, zij het ook bescheiden, bundel.

Toezeggingen voor het vervaardigen van nieuwe liggers werden verkregen van de heeren:

K. den Tex, ligger voor spoor- en tramwegen;

Dr. F. Buitenrust Hettema, verschillende topographische liggers met betrekking tot Friesland.

Tot Z.E. den Minister van Binnenlandsche Zaken richtte zich de commissie met het verzoek om een kaart te mogen ontvangen, waarop de wijkverdeelingen der gemeenten voorkomen, en een staat, aangevende de bevolking in elk dier wijken. Eenmaal in het bezit dier gegevens, kan de commissie liggers voor de bevolking in de verschillende wijken vervaardigen.

In dit jaar kwam het Centraal-bureau in het bezit van onderstaande schetskaarten:

	4	18	23	25
Ministerie van Binnenlandsche Zaken	30	30	30	30
Historisch Genootschap	16	166	16	16
Maatschappij van Geneeskunde	8	8	8	8
F.A. Hoefer	2	2	152	2
	_____	_____	_____	_____
Te zamen	56	206	206	56

In verband met vorige opgaven blijkt hieruit, dat thans de schetskaarten gereed zijn voor de provinciën Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijsel, Drente, Groningen en Friesland.

Als gevolg van de beschikking, door Z.E. den Minister van Oorlog vroeger genomen, ontving het Centraal-bureau van de Topographische Inrichting onderstaande kaarten:

van de chromo-topographische kaart des Rijks op

[p. XLIV]

de schaal van 1:50000 het met belangrijke wijzigingen herdrukte blad 37 (Rotterdam);

van de chromo-topographische kaart des Rijks op de schaal van 1:25000 de nieuw verschenen bladen N^os 204, 205, 206, 207, 222, 223, 224, 225, 240, 241, 242, 257, 258, 274, 275, 276, 277 en 308,

en de met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen N^os 397, 398, 401, 415, 421, 422, 458, 471, 500, 531, 542, 581, 582, 586, 601 en 641.

Tevens werden van de nieuw verschenen bladen schetskaarten ontvangen.

Van Z.E. den Minister van Marine ontving het Centraal-bureau kaart N^o. 206 en 202 (zeegaten aan den Hoek van Holland en van Goeree).

Een poging, nogmaals bij Z.E. den Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid aangewend, om kosteloos voor het Centraal-bureau de Waterstaatsen de Rivierkaarten te ontvangen, mocht niet slagen. Het kosteloos verkrijgen dier kaarten van genoemd Ministerie blijft ons streven.

Aan den heer Prof. Von Thudichum werden op diens verzoek schetskaarten en wel een vijftal van elk nummer toegezonden. De inrichting dier kaarten werd zeer geprezen.

Bij een volgend verslag hoopt de commissie een volledige lijst te voegen van de dan gereed zijnde liggers. Tevens hoopt zij dan in de gelegenheid te zijn, van elk der provinciën op zóó uitstekende liggers te kunnen wijzen als zij thans reeds van Friesland bezit.

Namens de Centrale Commissie voor de Historisch-statistische schetskaarten in Nederland,

P.J. Blok, Voorzitter.

F.A. Hoefer, 1^ste Secretaris.