Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 24

[p. XXXV]

Bijlage D.
Jaarverslag van de centrale commissie voor de historisch-statistische kaarten in Nederland over 1902.

Door het overlijden van den heer P.R. Bos verloor de Commissie een van hare leden.

De instructie tot het invullen der schetskaarten tot liggers, die volgens het verslag over 1901 in bewerking was, kwam dit jaar gereed en verscheen onder den titel van ‘Wenken voor het bewerken der Schetskaarten voor Historisch-Statistische liggers.’

Aan de Commissie in Duitschland, belast met de samenstelling eener instructie, werden die ‘Wenken’ toegezonden, doch van die commissie zelf werd weinig of liever niets vernomen.

Aangenaam was het bezoek van Dr. R. Kötschke, die aan het hoofd der ‘Centralstelle für Grundkarten’ te Leipzig staat, aan ons Centraal-Bureau. Door zijn welwillendheid ontving het Centraal-Bureau een compleet stel Duitsche schetskaarten. Het was ons aangenaam van dien heer te hooren, dat wij reeds zooveel verder gevorderd waren, dan in Duitschland met het voorbereiden der vervaardiging van liggers. Over de Nederlandsche karthographie in het algemeen en de schetskaarten in het bijzonder was hij vol lof. Een lof, die wat de schetskaarten betreft, ook elders werd toegezwaaid.

[p. XXXVI]

Om tegemoet te komen aan den wensch van enkele bewerkers van liggers, om schetskaarten op kleiner schaal dan 1:100000 verkrijgbaar te stellen, werd voldaan. De Minister van Oorlog gaf de toestemming, dat de Topographische Inrichting kaarten van Nederland in één blad op schaal van 1:600000 aan het Centraal-Bureau verstrekte. Uit een viertal daarvoor beschikbare kaarten werd de geschikste gekozen.

Vele contribuanten en eventueele bewerkers der schetskaarten maakten gebruik van de gelegenheid tot het verkrijgen van deze schetskaarten, die tegen f 0.23 per stuk aan het Centraal-Bureau verkrijgbaar zijn.

In ons verslag over 1901 werd medegedeeld, dat onderhandelingen gevoerd werden met de regeering, om een gedeelte van hare schetskaarten ter beschikking van het Centraal-Bureau te stellen. Aan dit verzoek werd door het Ministerie van Binnenlandsche Zaken voldaan door toezending van 30 exemplaren van elke kaart.

In het geheel kwam het Centraal-Bureau in dit jaar in het bezit van onderstaande schetskaarten:

	Titelblad.	2	3	5	6	7	9	10	11	13	14	15	16	19	20	21
Ministerie van Binnenl. Zaken	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30	30
Historisch Genootschap.		16	16			16			16				16
F.A. Hoefer		2	2			2			152				152
	30	48	48	30	30	48	30	30	198	30	30	30	198	30	30	30

Uit deze opgave blijkt, dat op het einde van 1902 de schetskaarten voor de provinciën Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Friesland gereed waren.

[p. XXXVII]

Als gevolg van de beschikking, door den Minister van Oorlog ten vorigen jare genomen, ontving het Centraal-Bureau van de Topographische Inrichting de volgende kaarten:

van de Topographische en Militaire kaart des Rijks op de schaal van 1:50000 de met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen:

12	(Assen).	38	(Gorinchem).
14	(Medemblik).	61	(Maastricht).
19	(Alkmaar).	62	(Heerlen).
32	(Amersfoort).	Verklaring der teekens.

van de Chromo-topografische kaart des Rijks op de schaal van 1:50000 de met belangrijke wijzigingen herdrukte bladen:

12	(Assen).	37	(Rotterdam).
14	(Medemblik).	39	(Rhenen).
19	(Alkmaar).	62	(Heerlen).
33	(Zutphen).

van de Chromo-topographischen kaart des Rijks op de schaal van 1:25000 de bladen: N^os 668, 690, 706, 707, 709, 723, 736, 737, 743 en 744, allen nieuw verschenen, en N^os 354 en 502, met belangrijke wijzigingen herdrukt. Schetskaarten op dezelfde schaal werden ontvangen van de N^os 706, 709, 723, 736, 743 en 744.

Onderstaande boeken enz. werden door de schrijvers aan het Centraal-Bureau toegezonden. Hun zij daarvoor een woord van dank gebracht, met den wensch, dat velen het goede voorbeeld dier schenkers volgen mogen.

Dr. H. Blink, Studiën over nederzettingen in Nederland. (Overgedrukt uit het ‘Tijdschrift van het Kon. Ned. Aardrijksk. Genootsch.’, jaargang 1902).

Dr. H. Blink, Gids tot het doen van waarnemingen

[p. XXXVIII]

op het gebied van Land- en Volkskunde van Nederland.

A.A. Beekman, Het dijkrecht van de Duffel van 12 Juni 1364. (Overgedrukt uit Bijdragen en Mededeelingen der Vereeniging ‘Gelre’, deel V).

A.A. Beekman, Aankondiging van Mr. E. van Loon, Het grondreglement voor de waterschappen in de Provincie Groningen. (Overgedrukt uit Bijdragen tot de kennis der Prov. Groningen, II, 1^ste stuk).

A.A. Beekman, Nomina Geographica Neerlandica uit een geographisch oogpunt beschouwd. (Overgedrukt uit het ‘Tijdschrift van het Kon. Ned. Aardrijksk. Genootsch.’, jaargang 1902).

F.A. Hoefer, Mededeelingen omtrent den ouden waterstaatstoestand van Hattem. (Overgedrukt uit Bijdragen en Mededeelingen der Vereeniging ‘Gelre’, deel V).

Omtrent toezeggingen in 1902 gedaan van te vervaardigen liggers kunnen wij het volgende mededeelen:

Rijkarchief in Friesland.

Mr. J.L. Berns, Kerkelijke indeeling van Friesland na de hervorming, betreffende de verschillende kerkgenootschappen.

Dr. M. Schoengen, Kloosters in Friesland.

D. Cannegieter, notaris te Tzum, verklaarde zich bereid gegevens te verstrekken voor het invullen van liggers voor stukken en staten in hoofdzaak betreffende de gemeente Franekeradeel.

Rijksarchief in Utrecht.

Mr. S. Muller Fz. bericht, dat de heer Mr. S. Muller Hz. een ligger onderhanden heeft voor de kerkelijke indeeling van geheel Nederland in 1550.

Centraal-Bureau.

Het bureau trad in briefwisseling met de provin-

[p. XXXIX]

ciale kerkbesturen van Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht ter verkrijging van liggers der grenzen van de tegenwoordige gemeenten. De onderhandelingen hierover zijn nog hangende.

Aan het verzoek, gericht tot den Aartsbisschop van Utrecht en den Bisschop van Haarlem, om medewerking tot het verkrijgen van liggers voor de hedendaagsche kerspelen werd op de meest welwillende wijze voldaan. De Aartsbisschop antwoordde dit verzoek te richten tot den heer Dr. G. Brom en de Bisschop van Haarlem dit te doen aan den heer J.J. Graaf, deken en pastoor te Ouderkerk a/d Amstel.

Met beide heeren werd daarop met den gewenschten uitslag in briefwisseling getreden.

De heer Dr. G. Brom deed de belangrijke mededeeling, dat zich op het aartsbisschoppelijk archief een ligger der grenzen van de kerspelen in dat aartsbisdom bevindt, vastgesteld bij de invoering van het bisschoppelijk bestuur in 1833 en tot op datum bijgehouden.

Verder verklaarden onderstaande heeren zich bereid de liggers achter hunne namen vermeld te vervaardigen:

Dr. H.J. de Dompierre de Chaufepié, liggers voor muntplaatsen en muntvondsten.

Prof. Dr. P.J. Blok, liggers voor gouwengrenzen in Holland, Zeeland, Utrecht en Friesland.

Dr. W.A.F. Bannier, liggers voor landgrenzen in Nederland.

A.A. Beekman, liggers voor dijken en bedijkingen.

Mr. L.M. Rollin Couquerque, liggers met opgave van de plaatsen, waar oudtijds het aasdomsrecht en van die, waar het schependomsrecht gold.

Prof. W.H. Goossens uit Rolduc zeide een groot aantal liggers voor Limburg toe.

[p. XL]

Wij gelooven dit overzicht te mogen besluiten met de verklaring, dat ook dit jaar de Historisch-Statistische kaarten veld wonnen, een terrein dat in uitbreiding zal toenemen naar mate de schetskaarten hun voltooiing naderen.

Namens de Centrale Commissie voor de Historisch-Statistische Schetskaarten in Nederland,

P.J. Blok, Voorzitter.

F.A. Hoefer, 1^e Secretaris.