Biekorf. Jaargang 98

[p. 234]

Agape in Roeselare tijdens de hongerjaren

Bij een van mijn laatste ontmoetingen met Biekorf 's hoofdredacteur Antoon Viaene viel het gesprek op een gebeurtenis in het Klein Seminarie van Roeselare tijdens de vreselijke hongerjaren tussen 1840 en 1850. Het verhaal trof hem: ‘maak daar eens iets van voor Biekorf’. Wie Mijnheer Viaene gekend heeft hoort het hem zo zeggen. De uitvoering is na zijn dood op de lange baan geraakt.

Op het einde van het jaar 1845 hadden in Roeselare en Rumbeke tentoonstellingen plaats van schilderijen, andere kunstvoorwerpen en antikwiteiten, met de bedoeling die zaken te verloten om met de opbrengst de noodlijdenden te helpen. De organisator in Rumbeke was de bewoner van het kasteel, graaf de Thiennes. De Roeselaarse tentoonstelling van 200 schilderijen en ruim 800 voorwerpen had op 21 december al bijna 5.000 frank aan verkochte loten opgebracht (Den Vaderlander, 12 sept., 14 en 21 dec. 1845). Meer bijzonderheden uit een ander blad: honderd voorwerpen waren ‘om hunne oudheid verdienstig’, en er waren ‘vier kassen met oude munte’ (Standaerd van Vlaenderen, 20 dec. 1845). Het initiatief inspireerde kinderen van de lagere afdeling van het Roeselaars Klein Seminarie tot nabootsing. Onze bron (Le Nouvelliste des Flandres, dinsdag 10 februari 1846) noemt die afdeling de oefenschool van de Normaalschool. De leerlingen zaten er per studiejaar gesplitst in twee klassen: een klas voor armere kinderen en een klas voor de kinderen van de meest vooraanstaande families van de stad. Die rijkemanskinderen organiseerden hun eigen tentoonstelling met loterij. Wat ze inzamelden was hun speelgoed! Er bestond al een comité met een secretaris toen de onderwijzers lucht kregen van de zaak. Toen gaf het instituut alle steun. De rijke kinderen maakten, verkochten en kochten de loten. Een lot kostte vijf centiem. Ouders schonken ter aanmoediging nog meer speelgoed.

Het comité - allemaal kinderen onder de 12 - organiseerde met de opbrengst een brooddeling in de zaal van de Normaalschool. De rijke kinderen overhandigden er de broden aan hun leeftijdgenoten van de armekinderenklas.

[p. 235]

Laatstgenoemde plechtigheid had volgens het geciteerd krantenbericht plaats rond 10 februari. Er kwam echter nog meer. De ouders en het schoolbestuur stimuleerden kennelijk een nog grootser opgezette heruitgave. Le Nouvelliste des Flandres vertelt op 13 april 1846 (door ons vertaald): ‘Wat op Witte Donderdag in het Klein Seminarie van Roeselare gebeurd is herinnert aan de agape of liefdemaaltijd van de Kerk in haar prille beginjaren, toen de gelovigen alles in gemeenschap bezaten.’ De plaatselijke correspondent van het blad was in alle staten door wat hij in het gemelde onderwijsinstituut had mogen meemaken. De leerlingen hadden, ter gelegenheid van het vervullen van hun paasplicht, in de armenscholen van de stad duizenden broden uitgedeeld. Dat deden ze met de opbrengst van een tentoonstelling die ze enkele weken eerder hadden ingericht.

J. Huyghebaert

Nawoord

In verband met bovenstaande bijdrage over de edelmoedigheid van rijkere kinderen tegenover hun minder bedeelde lotgenootjes in de hongerjaren der vorige eeuw, kunnen we nog de volgende passus letterlijk overnemen uit de ‘Levensbeschryving van den zeer eerweerdigen heer Joannes-Marcellinus Darras, pastoor-deken van Thielt’ (Doornik, 1856), blz. 46-47: ‘een zielroerende omzendbrief, geschreven onder de hevigste aendoeningen welke het menschelyk hart kan gevoelen, geschreven by het gezigt der tranen van den herder en der wanhoop van zyn kudde, een zielroerende omzendbrief werd tot de ryke inderen van België gestuerd: en de dauw des hemels viel, onder de gedaente van eenen gouden regen, in den schoot der behoeftigheid. Gedurende deze rampvollen winter en de twee volgende, die dan ruim zoo smartelyk waren, ontvingen twaelf honderd kinderen, in de scholen van Thielt, hun stuksken dagelycksch brood.’

Deken Darras van Tielt, de stad die in deze jaren enorm veel te lijden had, was misschien wel de man die de idee heeft gelanceerd om ook de rijkere en meer begoede kinderen te betrekken in de talloze initiatieven die genomen werden om de schrijnende nood in deze streek te lenigen.

L.V.A.