Biekorf. Jaargang 98

[p. 149]

Een racistische brief over de Indianen in Canada

In 1914, bij het begin van de oorlog, vluchtte mijn nonkel Desiré Van Acker, postbediende te Kortemark, naar Frankrijk. Bij zijn aankomst aldaar werd hij tewerkgesteld in Saint-Adresse, het Belgisch postkantoor nabij Le Havre. Vanuit Frankrijk ondernam hij onmiddellijk pogingen om in contact te komen met zijn dorpsgenoten, die zoals hijzelf, en sommigen zelfs met hem, op de vlucht waren geslagen uit Kortemark in september en oktober 1914. De meeste Kortemarknaren waren terecht gekomen in Frankrijk. Er waren er ook die nog de wijk konden nemen naar Nederland en enkele gezinnen arriveerden in Engeland. Dan waren er de vele soldaten die aan het front streden. Ook met hen ontstond er gaandeweg een drukke briefwisseling naar en van Le Havre.

De brieven en kaarten die hij ontving en waaruit hij er tientallen bewaarde, zijn ten dele tot ons gekomen en sommige verdienen zelfs wegens hun documentaire waarde integraal gepubliceerd te worden. We lezen er gewoonlijk in hoe les petits belges, na bewogen en vaak avontuurlijke vlucht-tribulaties, schitterend hun plan trokken in de omgeving waar ze opgenomen waren. Hoe ze vlug en vlot de taal aanleerden in hun nieuwe vaderland en hoe ze het onmogelijke beproefden ergens een postje te bekomen of een werkje aan te nemen om zichzelf en hun gezin zo goed als het maar kon uit de financiële problemen te helpen.

Er is ook nog correspondentie bij uit Amerika van Kortemarknaren die om inlichtingen vroegen over de gebeurtenissen in hun dorp van herkomst en die dan op hun beurt terug schreven wat zijzelf in het verre Amerika, soms langs de meest ongelooflijke omwegen van informatie en nieuwsgaring, te weten waren gekomen.

De brief die wij hier laten volgen werd geschreven door ene Sidonie Vogels (geboren te Koekelare 1880). De familie Vogels-Stael, afkomstig van Koekelare maar woonachtig in Kortemark, was nog aanverwant aan mijn nonkel langs zijn moeder, die ook Stael heette. Daarom schrijft zij kozijn in de aanspreektitel van haar lange epistel.

[p. 150]

In 1907 waren de twee kinderen Victor en Stefanie Vogels vanuit Kortemark uitgeweken naar Canada. Twee jaar later, in maart 1909, volgden de overige familieleden, namelijk vader René en de kinderen Sidonie en Emiel, eveneens naar Canada. In 1915 waren zij samen gevestigd in de Canadese provincie Saskatchewan, de graanschuur van Canada, waar zij een grote ranch begingen.

Saskatchewan in midden Canada is een enorm uitgestrekte regio, die pas sinds 1905 een zelfstandige Canadese provincie is geworden. Het noorden is onherbergzaam en bijna onbewoond, maar het vruchtbare zuiden van deze provincie, dat grenst aan Noord-Dakota in de Verenigde Staten, begon toen intensief bewoond en ontgonnen te geraken. Vooral door inwijkelingen die er hun geluk kwamen beproeven en in niet geringe mate hebben bijgedragen tot een eerste en krachtige expansie van dit immense gebied.

In Saskatchewan leefden er toen nog een grote massa Indianen. Ze geraakten evenwel vlug in de minderheid tegenover de steeds aanzwellende stroom nieuwkomers uit Europa en uit de overige delen van Amerika. Het Canadese gouvernement trof daarom de nodige maatregelen om deze Indianen te beschermen. Ze werden ondergebracht in ruime reservaten en ze werden financieel en materieel gesteund en begeleid. Het is duidelijk dat de blanke inwijkelingen deze bronskleurige en vreemdsoortige inboorlingen met argusogen gadesloegen.

Mijn nonkel had ergens in een nieuwsblad in Detroit (de Gazette van Detroit?) een bericht laten verschijnen waarin hij de Kortemarknaren in Amerika opriep met hem contact op te nemen. De familie Vogels, die blijkbaar reeds vele Vlaamse Amerikanen kende en daarom deze Gazette kon lezen, is gaarne en zo vlug mogelijk op zijn verzoek ingegaan.

De brief begint dan ook met de mededeling van het dorpsnieuws en enkele onbestemde en oncontroleerbare geruchten die zij, via allerlei omwegen, te weten waren gekomen over hun vroegere kennissen en dorpsgenoten, die nu in het bezette België achtergebleven waren. En om te eindigen schreven zij hoe zij het stelden in hun nieuwe vaderland.

[p. 151]

Men kan zien aan hun woordenschat dat hun spreektaal reeds bepaalde typische Engelse woorden bevat. Maar het meest merkwaardige is wel dat zij het vooral uitvoerig hebben over de Indianen in hun omgeving.

Hun oordeel over de Indianen is ronduit negatief en zelfs in zekere zin (om een woord uit onze tijd te gebruiken) racistisch! Ze staan wantrouwig tegenover ‘dat lelijk volk’ dat beschermd wordt door het gouvernement, niet werkt en zich beroepshalve enkel onledig houdt met dressuur en handel in paarden. En in feite alleen leeft om te jagen en te vissen. Men kan uit deze brief eveneens afleiden dat de minderheid roodhuiden uit Saskatchewan toen al aardig op weg was om een toeristische attractie te worden. Een volgende generatie Indianen zou zeker in aantal nog verder inkrimpen en weldra nagenoeg helemaal opgeslorpt worden in de grote massa immigranten. In 1915 waren er al ‘de roodhuiden van vroeger en halve witte’, wat wijst op integratie door huwelijken met ‘witte’ (blanken)!

Omdat er uiteindelijk maar weinig Vlamingen in dit afgelegen en verlaten gebied van Canada zijn neergestreken, is het getuigenis van Sidonie Vogels, in al zijn eenvoud en directe zegging, een document dat wij willen meedelen aan de lezers van Biekorf.

L. Van Acker

Milly, 27.6.1915

Kozijn Diseri,

Het zal U verwonderen hoe wij hier in het verre Canada an uw adres geraken. Wij waren in eene vergadering van belgen en kregen daar een gazet uit Detroit waar een brief in stond van U. Wij waren kontent wat nieuws uit Cortemarck te hebben. Welk een ongelukkig leven hebben de menschen daar nu en wanneer zal het eindigen. Wij zijn gelukkig in tijds naar deze rustige streek gekomen. Jammer dat er niet meer met ons gekomen zijn.

Wij krijgen dikwijls een brief van Vanslambrouck uit Sluis. Over veertien dagen schreven ze dat de pastoor Blancke en Mr. Barra krijgsgevangen genomen waren, Emile Vandamme gefusileerd omdat hij twee keersen had doen branden en er voor zat te lezen en de parochie een boete van 5000 mark. Desiré Cauwelier en een van zijn dochters zijn overleden. Moesten wij na den oorlog terug naar Belgie gaan, welk een verandering zouden wij vinden.

Als wij de Canadien gazetten lezen met brieven van de soldaten die in Belgen vechten, de tranen zouden u in de oogen komen, welk een ellende voor de menschen en zulke verschrikkelijke verwoesting. Wat zal er van

[p. 152]

ons schoon Belgie overblijven. 't Is te hopen dat het toch in de handen der barbaren niet zal blijven. Al de belgen hier hebben maar weinig goeste om weer te gaan moest het aan de duitschers toebehoren.

Kunt gij mij a.u.b. niet zeggen wat er van Rachel geworden is. Ik kreeg een brief van haar juist voor den oorlog begon. Ik schreef haar en dezelfde week hoorden wij dat de duitschers in Brussel waren. Ik peis dat zij mijn brief nooit ontvangen heeft, daar ik nooit geen antwoord kreeg zond ik haar nog een brief en nu weet ik niet waar zij is. Gij hebt misschien het adres van Mr. Vandenbussche. Wilt het mij a.u.b. zenden. Weet gij ook of Alida uit den bazaar gevlucht is?

Wij zijn hier in een rustige streek op drie milen van de Wood Mountains. Nu in de zomer trekt er veel volk naartoe. Ge vindt er veel fruit, meestal berries, die ik in Belgen nooit gezien heb. Appels en peren kunt ge hier niet vinden, daar de winter te lang is kunnen ze nooit rijpen.

't Is ook in de Wood Mountains dat de Indian reserve is. Dat volk leeft daar op kosten van 't gouvernement. Al dat ze doen is jagen en visschen. Daar zijn twee soorten: de roodhuiden van vroeger en halve wilde. Als de witte er gaan zijn ze kontent, maar ze willen niet hebben dat ze hun portret maken. Als ze weten dat er iemand zal komen, staan ze met ne geheele bundel pluimen in hun haar. Dat is teeken dat ze op hun best zijn om u te ontvangen. 't Vrouwvolk zult gij bijna nooit zien.

Verleden week was het picnic in La Fleche. Er waren 2000 dollars prijs waarvan de indian het meeste deel hadden voor koersen met wilde peerden. Drie meisjes (halve wilde) deden twee vluchten koersen en een draf. Ik moet zeggen dat zij gewoon zijn van te peerd te rijden. Menagewerk doen ze niet. Dat is voor de oude zeggen ze. 't Zijn daar ranchers die zeven honderd peerden hebben en vier honderd koeien. Dat loopt daar al in 't wilde.

In de picnic hadden ze tien peerden mee voor in te breken. Ze moeten ze eerst stroppen, dan met vier man te peerd er trachten bij te geraken om de zadel er op te krijgen en een alter aan te doen. Een cowboy springt erop en laat hem loopen. Het peerd werkt maar altijd om den man er van. Ik had dat nog gezien in de cinéma, maar den man moet ook half wild zijn om er te kunnen op blijven en hem nog maar met één hand aan de teugels vast houden. In den anderen hand hebben ze hun hoed waarmee ze gedurig slaan. Aan den hoek van de zadel hangt een eindje koord. Deze die er achter rijden moeten hem in de vlucht trachten te krijgen, want de man die erop zit kan hem niet doen staan.

Achter de koersen gaven ze een dans. Al de geheele wilden, 't mannevolk met hun haar in drie tressen gevlochten en hun pluimen op. Ik wist niet dat er zulke dikke menschen waren; 't zijn echt taartrollers. Ze zullen hun niet veel vermoeien met hun dans. 't Is meest al tieren. 't Mannevolk springt nog wat rond, maar de vrouwen dat is juist als een die ajuin trappelt. Den dans namen ze pawpaw. Den dansmeester zit in 't midden en danst en tiert al op zijn (flok) zitten.

Over een maand is er een belg getrouwd met een half wild meisje. Haar vader is een engelschman en gaf haar vijftig peerden. De jongen had daar nog cowboy geweest. Hij wist wel dat het meisje met hem zou trouwen, maar ze trokken wat tegen omdat de vader hun had de peerden gegeven.

[p. 153]

Gij zoudt niet zeggen dat ze uit de indian reserve komen. Dat rijdt in automobiel, gaat naar dansen en andere feesten, maar toch ziet ge dat zij meer 't huis is als zij bij de wilden is.

Dezen zomer gaan wij er naartoe. Waar ge toch wilt gaan, zegt vader, naar dat leelijk volk gaan zien. 't Is juist daarvoor dat we gaan. Moesten het menschen zijn gelijk andere, 't en waar niet om er kurieus in te zijn. Daar moet ge ook niet benauwd zijn, er is een goede policie. 't En is maar als ze dronke zijn dat ze zouden vechten. Hier in Sask. is er een groote straf voor deze die zouden drank geven aan indian.

Gij zult misschien wel zeggen dat het stout gevraagd is dat gij a.u.b. zoudt willen een briefje weer schrijven, maar in zulke tijden verlangt men maar altijd om nieuws te hebben. Geen een belg kan hier iets zenden of ontvangen 't en zij dezen die hun familie rond Veurne hebben.

Weet gij niet waar baasje Lezy's zijn? Hier zijn er van zijn broers kinders die verlangen te weten wat er van hun geworden is.

Vele complimenten van vader en Emiel aan U, ook aan de andere belgen. Hopende van U wat nieuws te hebben, bedank ik U op voorhand.

Uwe nicht

Sid. Vogels

adres: Mr. Emiel Vogels

Milly

Sask. Canada