Biekorf. Jaargang 91

[p. 335]

Vraagwinkel

Scheepstypes

In Biekorf 1988 blz. 421-422 was er sprake van ykings, hooutmers, en binlanders als ‘scheepstypes’, 1468 en ouverdrags die het gewicht van die schepen konden verplaatsen. In de privilegiebrief van Nieuwpoort 1163 (Stadhuis Nieuwpoort, charter 1) is er sprake van een scuta (schuit), een clincaboiat, buza (buis), een losboiat, een envara (invoren) en een cogga of kogge. Wat was precies het functionele van die losboot, klinkeboot en envara?

Als vis die met die schepen werd binnengebracht worden opgesomd haring, zalm, makreel, kabeljauw, schelvis en platvis; althans zover de interpretatie bij R. Laurent, De havens aan de kust en aan het Zwin, ARA 1986, blz. 9.

A.D.

Halve vorke tiend

Jan Kauwet uit Reningelst betaalde zijn pacht van een halve vorcke thiende verschenen bamesse 1580 tot drie pont gr. siaers (A.C. De Schrevel, Le Protestantisme à Ypres, Leuven 1913, blz. 69).

De auteur vertaalt dat letterlijk als une demi-fourche de dîme, maar wat betekent dat eigenlijk?

A.B.

Sint-Elooiskapel in Langemark

In Langemark zou er vroeger langs de steenweg naar Bikschote een kapel van Sin-Elooi hebben gestaan. Het betrof hier een grote kapel met onroerende goederen als bezitting, zodat er zelfs kapelmeesters aangesteld werden.

Bestaan daar meer gegevens over?

A.B.

Kortemark en Langemark

In het Westvlaams dialect spreekt men uit Kortemark en Langemart. Waarom zegt men ook niet Kortermart?

L.R.

Kaenkoeken

‘In 1586 (tijdens het vredeverdrag te Doornik) aten de arme menschen brood van draf en kaenkoeken’, aldus J. Bernolet, Het ambacht der bakkers te Brugge (Biekorf 1908, blz. 21).

De jaren 1586 waren jaren van ziekte en hongersnood. Maar wat waren kaenkoeken? De Bo of Stallaert kennen dit woord niet.

L.R.

Uurwerkmaker Vander Plancke uit Lauwe

Desiré Vander Plancke, uurwerkmaker te Lauwe, maakte en leverde in de jaren 1860 de torenuurwerken van Kachtem en Emelgem.

Is er nog elders werk van deze meester-horlogemaker bekend?

L.R.

[p. 336]

Westvlaamse pioniers in Zuid-Afrika

Onder de Hugenoten die na 1685, bij de opheffing van het edict van Nantes, uit Frankrijk en uit de Zuidelijke Nederlanden uitweken naar de Kaap, komen ook enkele Vlaamse en zelfs Westvlaamse familienamen voor, o.m. des Pres (Kortrijk) en Rogier (Moorsele). Ook waren er enkele Oostvlamingen bij en een hele reeks families uit het gebied dat wij nu Noord-Frankrijk heten (C. de Vleeschauwer, De Vlaamse Hugenoten, in: Zannekin, Jaarboek 12, 1990, zie de kaart op blz. 81).

Zijn over deze uitwijkelingen naar Kaap de Goede Hoop in onze archieven of in onze historische literatuur meer gegevens te vinden?

A.B.

Preken bij Wulvergem

L. De Backer in zijn Chants Historiques de la Flandre, (Rijsel, 1855), blz. 281, schrijft onder de titel: Funérailles des Gueux, het volgende: ‘Les catholiques, se réjouissant de ce que les gueux avaient été expulsés de la ville d'Ypres, psalmodièrent, comme aux enterrements, une chanson mêlée de mots latins empruntés aux psaumes et firent parler ainsi les gueux:

Invitatorium.

Venite, laet ons gaen zinghen Requiem,
De Geusen zijn al geworden tem,
Zij zijn 't Iperen gebleven metten laste;
Wij hoorden eerst preken bij Wulverghem,
Men hiet ons het kleene Jerusalem,
Nu wilt ons loonen metten baste.
Rekeninghe, van sulck een bedrijfve,
Moeten wy betalen metten lijfve. Venite.’

Wanneer vond die preek in Wulvergem, waarvan sprake, plaats?

Was het ‘kleene Jerusalem’, Ieper of Wulvergem?

A. Lowyck

Handboek van Jan Lefevere

In Biekorf 1894, blz. 286, staat een tekst uit het handtbouck van ene Jan Lefevere, poorter van Brugge, over een aardbeving in het jaar 1580. De inzender van deze mededeling was J. Cl(aerhout).

Waar mag dit handboek nu te vinden zijn? Het zal wel niet onbelangrijk zijn, daar het gegevens bevat over de beroerde jaren 1580 in onze streken.

A.B.

Kortrijkse wevers in Laval

In de bijdrage ‘Een middeleeuwsche bedevaart’ (Biekorf 1897, blz. 141) door C.D.V. staat de weg opgegeven van Vlaanderen naar Rocamadour. De weg liep door Laval (departement Mayenne). Bij Laval voegde de auteur er volgende zin aan toe tussen haakjes: waar ten tijde van Wijt van Dampierre vele Kortrijksche wevers woonden.

De stad Laval is nu nog bekend om haar tijkweverij. Woonden er daar omstreeks 1300 inderdaad Vlaamse, speciaal Kortrijkse wevers? Wat is daarover geweten?

L.R.