Biekorf. Jaargang 91

[p. 85]

Brugse notabelen na 1801 op zoek naar hun Oostenrijkse borgtocht

Op 20 Plûviose van het Jaar 9, - 9 februari 1801, - heeft het Vredesverdrag van Lunéville een einde gesteld aan de vijandelijkheden tussen Frankrijk en Oostenrijk. Keizer Frans II gaf de Zuidelijke Nederlanden voorgoed prijs aan Napoleon. Meteen hield hij ook op de wettelijke vorst te zijn van zijn moeilijke Belgische onderdanen. Goed vijf jaar later verzaakte hij trouwens de titel van Heilig Rooms Keizer, ooit het sieraad van de Habsburgers, en bleef hij alleen nog keizer van Oostenrijk.

Een aantal Brugse notabelen heeft op Lunéville gewacht om van hun illuster ex-broodheer geld terug te vorderen. Rijkelijk laat, zou men kunnen opwerpen, vermits de eis gegrond was op een verbintenis uit 1793 en zelfs van nog vroeger. Maar de woelige jaren lagen nu eindelijk achter de rug, zullen zij geredeneerd hebben, en het kwam er op aan van de pacificatie te profiteren. Zij hebben dan ook de tekst van het Verdrag uitgeplozen en in het artikel elf ervan de formele rechtsgrond ontdekt om hun verzoek kracht bij te zetten.

Waarover ging het?

In zijn onmisbare studie over de Bruggelingen in de revolutietijd (1780-1794) heeft dr. Yvan Vanden Berghe erop attent gemaakt dat magistraten bij hun benoeming een soort waarborgsom of engagère moesten betalen. Men kan deze pleegvorm vergelijken met de borgtocht die rekenplichtige ambtenaren ook nog vandaag verschuldigd zijn: het deponeren van een geldsom door de ambtenaar en waar de overheid beslag zou kunnen op leggen als er iets scheef zou lopen met zijn financieel beleid. Dit systeem bestond dus ook onder het Oostenrijks regime. De borgsom kon vrij omvangrijk zijn en bijna automatisch als drempel fungeren. Wie geen klinkende munt beschikbaar had moest de verschuldigde borgtocht maar zien te lenen of, anderszins, gewoon verzaken.

De tekst uit het Verdrag van Lunéville kan maar zo duidelijk zijn. ‘(...) les parties Contractantes s'obligent à acquitter tout ce qu'ils peuvent devoir pour fonds à elles prêtés par des particuliers, (...), et à payer ou rembourser toute Rente constituée à leur profit, par chaque d'elles, etc.’. De betrok-

[p. 86]

ken Brugse notabelen wisten maar al te goed dat ze met hun verzoekschrift niet naar Parijs moesten trekken. Ze hadden hun borgtocht niet aan Napoleon maar aan de Oostenrijkse keizer moeten betalen. Hun lieve geld moest van hém terugkomen.

Wij kennen hun verzoekschrift hierdoor dat de 23 betrokken personen het hebben laten drukken en verspreiden. Mogelijk is deze publicatie gebeurd ten gerieve van de belanghebbenden zelf en van hun erfgenamen? Het drukwerkje vertoont jammer genoeg enkele gebreken: het is niet gedagtekend en ook de drukker staat niet vermeld. Belangrijk is dat het stuk de namen draagt van de personen die het rekwest hebben ondertekend. Wij laten deze namen hierna volgen. Men kan ze terugvinden op de lijst van de Wet van 27 mei 1793, waarover in het verzoekschrift vermeld wordt dat hij door het Gouvernement te Brussel in zijn functies werd benoemd op 25 Juni 1793.

Hebben ondertekend:

L.B. Triest.

La Douarière De Schietere, née De Crits.

T.J. Van Vyve.

Charles Imbert, Père.

P.J. Serdobbel.

A.J. Lauwereyns-de-Diépenhêde.

C. Holvoet.

Berth. Canneel.

P. Gillon.

François Van Hamme.

A. Rapaert.

F.J. Wynkelman.

N. Stochove.

De Diépenhêde.

J. Van Nieuwenhuyze, Fils.

J.J. Van Loo.

Frans. Van Vyve.

L.J. Calewaert.

A.J. De Zuylen de Nyevelt.

Therèse Van Thienen, Veuve de J. De Later.

J.B. Coppieters.

L. De la Villette.

J. De Penaranda.

[p. 87]

Bladzijde 4 van het Verzoekschrift dat Brugse notabelen na het Verdrag van Lunéville (9 februari 1801) gericht hebben aan hun vroegere Oostenrijkse broodheer om de terugbetaling van hun borgtochten te bekomen, met onbekend gevolg.

[p. 88]

Wie de lijst vergelijkt met deze gepubliceerd in het werk van dr. Yvan Vanden Berghe, stelt vast dat lang niet iedereen getekend heeft, en dat er zich verschillen voordoen, waarschijnlijk omdat verwanten van de titularissen in hun plaats zijn opgetreden, gewoon als erfgenaam of erfgename.

Ook bemerkt men dat sommige gegadigden al veel vroeger figureren op de lijst van de Brugse wethouders, en dat het niet duidelijk is of zij na 1801 nog in leven waren ofwel door een nakomeling als rechthebbende op een remboursement waren opgevolgd. In het verzoekschrift wordt verwezen naar de authentieke stukken die bij het oorspronkelijk rekwest zullen gevoegd zijn geweest om de vraag om terugbetaling te staven. Het drukwerkje zelf gaat daarop niet in. Wel vinden wij daarin het totale beeld van het teruggevorderd bedrag: ‘une somme de quatrevingt mille, six cent livres, du prix de quarante gros, monnoie de Flandre la livre, laquelle a été successivement augmentée jusqu'à celle de cent septante quatre mille six cent livres’. En reken daar ook nog maar de intresten bij.

Leuk is dat de Brugse notabelen aan het slot van hun verzoekschrift vragen ‘de leur vouloir donner connoissance de l'endroit dans la ci-devant Flandre autrichienne, où ils doivent s'adresser pour le recevoir...’. Misschien kon de Franse préfet daar wel een bureautje voor vrijmaken?

G. Gyselen