Biekorf. Jaargang 90

[p. 88]

Kosten van een gewonnen proces
Veurne 1704-1706

Toen mevrouw Elisabeth de Coninck, priorin van de witte nonnen binnen Veurne in 1703 stierf, had zij een geding aangespannen tegen ene Jan Vermeersch uit Rekspoede nabij Sint-Winoksbergen (thans Fr.-Vl.). Waarover de betwisting precies liep is niet zeer duidelijk, maar het ging vermoedelijk om een rente verschuldigd door Vermeersch aan een kloosterzuster uit Veurne.

De opvolgster van mevrouw de Coninck, nl. Theresia Donche⁽¹⁾, voerde dit proces verder en heeft het beëindigd in 1706 of kort daarna. In haar aantekeningen over inkomsten en uitgaven, die de priorin stipt bijhield, staan de volgende posten geboekt die betrekking hebben op dit proces. De zaak kreeg uiteindelijk haar beslag in Doornik, waarschijnlijk na uitputting van alle mogelijkheden tot beroep. Dat men in Doornik eindigde komt omdat we dan juist in die tijd onder Frans bewind leefden; de Raad van Vlaanderen te Gent, dat onder Spaans gezag stond, was voor Veurne niet bevoegd en men trok in beroep naar Doornik. Er waren in die tijden, overigens net zoals nu, kansen genoeg om tergend langdurig te procederen en om zware kosten te maken!

De uitslag was dan nog volkomen negatief, want toen het klooster van Veurne, dat als winnende partij uit de strijd kwam, het arrest van Doornik wilde uitvoeren en beslag laten leggen op een eigendom van Vermeersch, bleek dat ‘zijn goet was in jemants anders handen verbonden’!

Zuster Josepha de Mally, een converse uit het klooster der norbertinessen in Veurne, in wier voordeel de betwiste rente sprak en om wie het dus allemaal ging, was reeds overleden sinds 8 janauri 1687⁽²⁾. Het is bijgevolg niet uitgesloten dat Elisabeth de Coninck dit geding al in 1687 of zelfs nog ervoor in gang had moeten steken. De aantekeningen die Theresia Donche in haar rekeningboek weergeeft, zijn dus wellicht niets anders dan de laatste uitgaven die onder haar bestuurs-

(1) Elisabeth de Coninck was priorin van 1667 tot haar dood in 1703 (N. HUYGHEBAERT, Le prieuré Saint-Joseph de Béthanie à Furnes, Monasticon Belge, t. III, 1974, blz. 649-650).

(2) M. TIMPERMAN, J. TERMOTE en J. VAN ACKER, Tweehonderd jaar Norbertinessenklooster in Veurne (1618-1783), Monografie en Catalogus van de tentoonstelling in 1989 (Veurne, 1989), blz. 57 en 59.

[p. 89]

periode werden gedaan om de zaak tot een goed einde te brengen. Zelfs indien deze veronderstelling niet juist mocht zijn, dan nog hebben we alle reden om aan te nemen dat dit ‘gewonnen’ proces voor de financiën van het klooster een bijzonder zware aderlating was geworden.

Een ruwe samentelling immers van alle kosten en uitgaven die door het klooster in Veurne werden gedragen, alleen al uitgegeven door mevrouw Donche, belopen meer dan 600 pond... verdeeld over niet minder dan 15 verschillende posten.

Voor een klein klooster lijk dit van Veurne, dat zijn inkomsten bijna uitsluitend moest halen uit de opbrengst van enkele eigendommen, het houden van kostgangsters en het runnen van een school, was procederen een zeer zware dobber. De geleerde auteur van het Monasticon, die het prioraat van Elisabeth de Coninck beschreef⁽³⁾, vermoedt trouwens dat de onenigheid die in het klooster bestond wel eens zijn reden kon gevonden hebben in enkele ongelukkige en dure processen die er gevoerd waren. De onderstaande rekening geeft aan deze bewering nog meer waarschijnlijkheid.

L. Van Acker

(3) A.w., blz. 650.

Bijlage

Betaelt op den 24 april 1704 aen den procuruer Deghewijt over de kosten van het prosses dat vrouw Elisabeth de Coninck hadde teghen Jan Vermerschs van Reckxpoel 17 lb 0

Betaelt aen mijn heere Jaques Floucq voor het colationeren vande rente van suster Josepha de Maly int prosses teghen Jan Vermersch den 6 decemb. 1704 2 lb 0

Den 13 octob. 1705 ghesonden aen den selven procuruer Deghewiet om te lichten de Sententie van het selve prosses 68 lb 0

Den 8 novembre 1705 voor een requeste hier ghestelt van dheeren van Veurne int prosses teghen Jan Vermesch 2 lb 0

Den 2 decemb. 1705 betaelt aen dheer Bervoet over het afnemen vanden eet in ons clooster met twee schepens 3 lb 16

Aen den procuruer Deghewiet in de mant van... 1706 om de sententie te lichten 58 lb 10

Betaelt aen den greffier Bervoet om den eet af te komen nemen teghen Vermesch 4 lb 0

[p. 90]

Betaelt aen deselve procuruer door Jo^e Clare Mats om de selve affeirens 26 lb 16

Noch betaelt aen mijn heere du Floucq van de copie eender rente om in het presses te dienen 3 lb 12

Gesonden aen mijn heere Deghewiet met eenighe pampieren een pistole ende een halven patacon 24 Lb 0

Betaelt door Sr Jan Navegeer aen Degewiet 128 lb 0

Noch door Navegeer voor raportgelt voor Jan Vermeschs 128 lb 0

Noch betaelt aen Degewiet over alle de oncosten van het... en arbeijt in volle betaelen van alles 200 Lb 0

Den 3 junij aen dheer Fortunatus Clarisse over den procuruer Lerberghe machtigh te maecken tot Doornicke 1 lb 4

Betaelt te Berghe aen den huijshier die Vermeschs ginck betrecken over het gewonnen presses, maer zijn goet was in jemants anders handen verbonden 17 lb 0

(Arch. Parkabdij Heverlee, Handboek Th. Donche, blz. 69, ons vriendelijk medegedeeld door dhr. M. Timperman, Veurne)

Woordverklaring:

huyshier: deurwaarder, huissier.

Berghe: Sint-Winoksbergen.

Reckxspoel: Reckspoede (Fr.-Vl.).

pistole: oud muntstuk (Spaans: piastola).

patacon: oude zilveren munt.