Biekorf. Jaargang 89

[p. 197]

Bij de geschiedenis van Nieuwpoort

Het opstellen van een dorpsgeschiedenis vergt van de auteur, benevens ver doorgedreven archiefonderzoek, meer en meer grote voorkennis van bibliografische bronnen, inzicht in een haast onoverzichtelijke massa lektuur waarin het tijdsgebeuren en het geografisch kader van het dorp te situeren zijn, en... een goede pen!

Bij stadsgeschiedenissen staan de eisen nog hoger. Zeker voor een stad lijk Nieuwpoort. Deze stad bezit een omvangrijk en oud archief, heeft bindingen met de zee, de visserij en tal van aspecten die een andere stad meestal niet heeft. Daarenboven hebben vele historici al hun pen gescherpt op dit onderwerp. Redenen te over om het onderwerp in handen te laten van een of meer geschoolde historici, die bereid zijn dergelijk titanenwerk aan te durven en iets beters te presteren dan Wybo, Meynne, Loppens, Filliaert en nog andere en vroegere Nieuwpoortse historiografen al vóór hen deden.

Dezer dagen verscheen er weer een Geschiedenis van Nieuwpoort. De auteur is deze maal René Dumon, een geboren Nieuwpoortenaar die, uitgeweken met de eerste wereldoorlog naar Engeland, waar hij o.m. Consul van ons land was in Newcastle upon Tyne, zich met liefde en ijver aan het verzamelen en zanten heeft gezet van alles wat zijn stad in het verleden beroerde. In Biekorf gaf hij, vooral vóór 1940, enkele staaltjes van zijn wetenschap over zijn geliefd Nieuwpoort.

Tot een afgewerkte en overzichtelijke studie, een ware geschiedenis van zijn stad, is het niet gekomen. Het handschrift was beëindigd in 1971 en de auteur stierf in 1977. Vrienden hebben de pietietsvolle opdracht op zich genomen zijn handschrift uit te geven. Dit wil dus onmiddellijk zeggen dat bepaalde belangrijke publikaties over Nieuwpoort die sindsdien het licht zagen niet in het boek verwerkt zijn; om er maar twee te noemen uit de laatste jaren: de bijdrage van G. Dalle in de Annales van de Emulatie 1987-88. (Topografie van Armoede en Rijkdom) en het boek van R. Degryse, eveneens uit 1987 (Nieuwpoort tot omstreeks 1302, 194 blz.).

R. Dumon heeft zich zelfs niet geheel en al kunnen dokumenteren over onderwerpen die hijzelf destijds aangesneden had. Zo vereenzelvigt hij nog altijd Boudewijn van Nieuwpoort met Boudewijn van Haveskerke. Deze stelling had hij al in Biekorf 1938 (blz. 296-299) voorgehouden en ongewijzigd in Bachten de Kupe (1963, blz. 89-96) verdedigd. Deze figuur, die blijkbaar zijn voorliefde en zijn belangstelling wegdroeg krijgt in zijn postume uitgave een heel hoofdstuk toegemeten (blz. 130-140). Indien Dumon op de hoogte was geweest van Dr. Warlops ‘Adel voor 1300’ dan had hij het wel anders moeten bezien... Warlops werk verscheen in 1963 en er bestaat ook een Engelse vertaling!

De nieuwe Geschiedenis van Nieuwpoort is daarenboven ontstellend onvolledig. Ingedeeld in hoofdstukjes, beter gezegd in schuifjes (!), die chronologisch aan mekaar genaaid zijn, worden vooral het middeleeuwse en het moderne Nieuwpoort, met zijn fatale ondergang in 1914-18, uitvoerig behandeld. Op een boek dat zo eventjes 588 blz. telt krijgen de 17de en 18de eeuw samen maar 64 blz. toegemeten. En zeggen dat het oud archief van Nieuwpoort vooral dokumenten uit deze eeuwen bewaart! Zo worden bvb. de Engelse kartuizers en hun Nieuw-

[p. 198]

poortse stichting nergens vermeld.

Het boek van R. Dumon geeft geen alfabetische tafels op eigennamen of lokaliteiten. De meeste verwijzingen naar boek of archief staan in de tekst verwerkt en de illustratie is nagenoeg heel en al gewijd aan de vernieling van de stad in de eerste wereldoorlog en het moderne Nieuwpoort dat nadien herrezen is. Er werd zo goed als geen gebruik gemaakt van de 265 ikonografische dokumenten vermeld bij A. Verbouwe (ed. 1950) van vóór 1914 en waaronder er talrijke zeer interessante prenten en kaarten te vinden zijn. Er ontbreekt zelfs een goed grondplan van de stad, iets wat het lezen niet weinig bemoeilijkt en maakt dat men in deze kleine stad zelfs niet goed wegwijs geraakt.

Het wordt tijd dat we ook iets goeds en positiefs zeggen. En er is inderdaad over dit werk veel goeds te zeggen. Er werd een ontzaglijke bibliografie verwerkt in de tekst en ook werd het archief van de stad en hier en daar zelfs van andere archieffondsen geraadpleegd. Het werk telt zoals gezegd 588 bladzijden, werd puik uitgegeven en is gesteld in een vlotte en leesbare taal. René Dumon heeft zijn stadsgenoten het verleden van zijn geliefde stad, wier ondergang hij zo schrijnend heeft meegeleefd, willen openbaren. Hij is geen romanticus, maar de liefde voor de stad uit zijn jeugd waar eens zijn wieg stond, heeft hem heel zijn leven geboeid en zelfs ontroerd.

De doorsnee Nieuwpoortenaar kan dit boek als een geschenk kopen voor de zijnen. Hij zal er prettige, leerrijke en aangename uren mee doorbrengen. Hij zal er iets uit onthouden. En of Boudewijn van Nieuwpoort nu al of niet dezelfde is als Boudewijn van Haveskerke, zal hem wel minder interesseren of verontrusten. Het doel dat Dumon beoogde zal ongetwijfeld bereikt zijn, en dat is toch het voornaamste.

Wie evenwel accurate gegevens over Nieuwpoort zoekt, het ene of andere aspect van deze stad wil bestuderen, doet er best aan ook andere en veilige wegen te bewandelen!

L.V.A.

R. DUMON, De geschiedenis van Nieuwpoort, Vonksteen Langemark, 1989, 588 blz., 31 ill. buiten tekst (950 fr. gen., 1.200 fr. geb.).