Biekorf. Jaargang 86

[p. 26]

Inbeslagneming van haring te Sluis opgeheven (1546)

Het is overbekend dat vele handelsactiviteiten in Vlaanderen tijdens het Ancien Régime een internationaal karakter droegen zodat uiteraard verschillende landen en personen betrokken waren bij allerhande transacties. Ook bij eventuele aanklachten of tribulaties waren er vaak complicaties tussen de verschillende betrokken partijen zodat in dergelijke gerechtelijke procedures de ‘factor’ soms een belangrijke rol had te spelen bij de verdediging van de belangen van zijn buitenlandse opdrachtgever.

Een dergelijk voorbeeld biedt het rekwest ingediend bij de Geheime Raad door Laurens Van Ravesteyn, bourgeois dermorant en la ville de Dam en Flandres, comme hoste, factuer et au nom de Nicolas Goisy, marchant de St.-Martin en l'isle de Ré en France. Ravesteyn was dus een inwoner van Damme die als factor optrad voor een Franse handelaar, gevestigd in St.-Martin-de-Ré, een plaatsje gelegen op het eiland Ré, nabij La Rochelle aan de Westfranse kust⁽¹⁾.

De factor uit Damme verzocht in zijn rekwest dat zou worden bevolen de lever l'arrest fait par Jehan van Blijenberghe, lieutenant du seigneur de Lichtervelde, capitaine de l'Escluse et bailli de l'eaue illecq, sur sept lastz de herrens, estans au bateau de Yvon Calack breton, dont est question et proces ou privé conseil de Sa Majesté d'entre ledit capitaine impétrant d'une part et ledit suppliant et autres adiournez d'autre. Ravestein vroeg dus dat de inbeslagneming van zeven ‘lasten’ haring, zich bevindend in de boot van de bretoen Calack, door Jan van Blijenberghe, kapitein en waterschout te Sluis, zou worden opgeheven.

De vraag om de betrokken haring nu reeds te sturen naar de genoemde handelaar Goisy was dringend omdat lesdits herrens sont bien périssable en gezien ook een proces nog besproken werd in de Geheime Raad. Om de definitieve uitspraak af te wachten kon intussen een waarborg gestort

(1) Zie Brussel, Algemeen Rijksarchief, Oostenrijkse Geheime Raad, register nr. 670, f^o 142 v^o-143 r^o. In en rond dit eiland Ré hielden zich Franse zeerovers op, in latere eeuwen althans. Zie L. VAN ACKER, Een bewogen zeereis naar Spanje in 1616, in Biekorf, 1985, 85, blz. 286.

[p. 27]

worden pour telle somme que lesdits herrens seront prises par gens en ce cognoissans⁽²⁾.

Het rekwest werd eerst door de Geheime Raad overgemaakt aan de genoemde kapitein te Sluis die antwoordde dat hij geen bezwaren had tegen het lichten van de haring uit het betrokken vaartuig indien een borg werd gestort et ce par provision, sans prétendre de la matière principale.

Op 30 oktober 1546 besliste de Geheime Raad volgens het hierboven ontvangen advies moyennant que ledit suppliant sera tenu bailler bonne et seure caution... et de payer le juge sans prendre en droit desdites parties⁽³⁾.

Uit de hierboven meegedeelde gegevens blijk dus dat de rechtsprocedures hun beloop kregen maar dat men oog bleef houden voor onverwachte situaties en schademogelijkheden. Waarschijnlijk was de inbeslagname uitgevoerd in het kader van een algemeen verbod van levensmiddelen uit de Nederlanden. Dergelijke periodieke uitvoerrestricties werden immers herhaaldelijk afgekondigd in de lange strijd van Karel V tegen de Franse koningen Frans I en Hendrik II in de eerste helft van de zestiende eeuw⁽⁴⁾.

Overigens mag eveneens worden verondersteld dat in bepaalde omstandigheden dergelijke restrictieve maatregelen in grote mate werden omzeild.

M. Baelde

Broekveure
de broekspriet, het vorenste van de broek. Niet bij De Bo. Geh. Aartrijke.
Windzot
Ik zijn geen windzot! Dit is: ik ben niet iemand waarmee men doet wat men wil, of ook: iemand die om de haverklap van mening of houding verandert. Ligt het woord of het begrip ‘weerhaan’ misschien aan de basis? Niet bij De Bo. Geh. Alveringem 1979.

(2) Men weet dat de ‘prijsinge’ in de Ancien Regimetijd meestal heel keurig en welbedacht werd uitgevoerd.

(3) Steeds volgens hetzelfde dokument van de Geheime Raad; zie noot 1.

(4) Zie o.m. M. BAELDE, Confiscatie van wijn te Duinkerke bekrachtigd door de Geheime Raad (1545), in Biekorf, 1985, 85, blz. 234-235.
Ook in de jaren vijftig daaropvolgend was er opnieuw oorlog met Frankrijk - Uitvoerverbodsbepalingen vindt men daarnopens uitgevaardigd bvb. op 21 september en 9 oktober 1551: zie Recueil des Ordonnances des Pays-Bas, 2e reeks, deel 6, blz. 187-192.