Biekorf. Jaargang 84

[p. 432]

Beroepen vrijgesteld van patentrecht

Het patentrecht is een uitvinding van de Franse Revolutie. Wel werd toen de liberté afgekondigd inzake uitoefening van beroepen en handel, maar bijna onmiddellijk daarna werd door de wet van 17 maart 1791 het patentrecht ingesteld.

Ieder jaar moesten de neringdoeners een speciale belasting betalen la patente, om verder hun handel of beroep te mogen uitoefenen en werden er dus patentlijsten aangelegd. Deze patentrollen zijn waardevolle bronnen geworden voor de geschiedenis van handel en economie. Het innen van het patentrecht gaf echter aanleiding tot veel moeilijkheden en betwistingen. Sommige beroepen waren zo weinig lucratief dat ze met moeite het bedrag van het patentrecht opbrachten.

Eens en voor goed werd dan in 1820 een lijst opgesteld van de beroepen die ‘om de geringheid derzelve’ geen patentrecht dienden te betalen. De opsomming van deze beroepen is interessant omdat zij ons leert welke bezigheden er in de oude tijd zoal werden uigeoefend. Hier zijn ze dan, zoals ze vermeld staan in het Recueil des Actes de la Flandre Occidentale van het jaar 1820 (blz. 16-18).

dekenstiksters

kousenstopsters

tapijtenstopsters

tapijtenkloppers

mangelverhuurders (loueuses de calandres)?

breikooksters (vendeurs de bouille)?

slaapsteehouders, die nachtverblijf geven aan niet-rondreizende ambachtslui of dagloners en soldaten en route

koffiezetters (vendeurs de café préparé en boisson)

verkopers van warm water en vuur

schuurgoedverkopers (vendeurs de sable à curer, zandverkopers)

zij die op de markten vodden en oud ijzer opkopen

venters met mosselen, augurken, warme koffie of thee

verkoopsters van bloemenruikers

porseleinkrammers (ceux qui raccomodent la porcelaine)

soldeerders van koper en blikwerk (qui soudent de vieux objets en cuivre ou en fer blanc)

hondendokters

hondenscheerders

paardenvilders

hengstensnijders

slachters van nuchtere kalvers op het platteland

darmschrapers (nettoyeurs de boyaux)

koffiebranders

builders (qui blutent la farine)

korenverschieters (qui remuent la farine)?

turfmeters

pijpuitbranders (qui blanchissent ou nettoyent les pipes à fumer)

porders (reveilleurs)?

[p. 433]

couranten-ombrengers (porteurs de gazettes)

as- en vuilniskarheden en dergelijke (boueurs ou conducteurs de tomberaux pour l'enlèvement des boues, cendres et immondices)

Een paar van deze bezigheden zijn, zelfs met de vertaling ernevens, niet meer te identificeren. We plaatsen er een vraagteken bij.

Enkele beroepen zijn dan later uitgegroeid tot volwaardige beroepen (koffiebranders). Maar de meeste andere vrijgestelde bezigheden betekenen niets meer dan een kijkje in de wereld van de lagere bevolkingsklassen die, op de rand van de armoede, zich onledig hielden met allerlei karweitjes en klusjes die wij nu zouden betitelen als verdoken werkloosheid.

Om te ontsnappen aan de openbare liefdadigheid werd gevent met warm water of installeerde men zich om de pijpen van de rijkelui te kuisen en op te poetsen.

Onze moderne welvaartmaatschappij heeft er nochtans voor gezorgd dat niet alles uit deze lijst-van-de-armoede kon weggeworpen worden. Dit is o.m. het geval met de hondencoiffeurs, die nu schoothondjes en knuffeldiertjes scheren en kappen. Hun armtierige voorgangers uit 1820 zullen wel nooit hebben vermoed eensdaags door zulke luxueuze salons te worden opgevolgd!

L.V.A.