Biekorf. Jaargang 84
(1984)– [tijdschrift] Biekorf–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 257]
| |
Bij het portret van Francois van der Straten door Pieter Pourbus (1567)Het blazoen met het devies Absit gloria, de zegelring, en het opschrift Anno Domini 1567 - Aetatis suae 55 zijn voor de schrandere auteur van de Pourbus-kataloog voldoende geweest om een mansportret in vanitasstijl uit het Museum Mayer-van den Bergh te Antwerpen definitief te identificeren als dat van François van der Straten, raadsheer van het Brugse VrijeGa naar voetnoot(1). Ter bevestiging mogen o.i. daaraan ook de korte noot en de reproduktie van het wapenschild worden toegevoegd die François Van Dijcke destijds heeft gepubliceerdGa naar voetnoot(2).
Over het leven en het werk van de geportretteerde zijn wij iets minder goed ingelicht dan over die van een van zijn kinderen, de rechtsgeleerde en dichter Adriaan van der Straten, alias Stratius (ca. 1540 - ca. 1588), die in zijn jeugd moet behoord hebben tot de ‘fine fleur’ van de Brugse intelligentia. Later echter is deze financieel aan de grond geraakt en uitgeweken.
Zijn vader François, de 55-jarige man op het portret, wordt reeds vanaf het dienstjaar 1544-1545 vermeld als pensionaris van het Brugse Vrije, waar hij als zodanig Philippe d'Auxy heeft opgevolgdGa naar voetnoot(3). Vanaf 1554 is hij aangesteld tot schepen van het Noorderkwartier van het Vrije, en op 6 oktober 1567 werd hij daar voor een jaar burgemeester van. Het moét opvallen dat deze gebeurtenis overeenkomt met het jaartal op het schilderij, zij kan rechtstreeks aanleiding ertoe gegeven hebben.
François van der Straten die als grondbezitter belangen had in het gebied waarin hij van ambstwege officieerde, verbleef te Brugge in het huis Groot Cauwersine aan de Lange ReiGa naar voetnoot(4), waarin later de Bergh van Charitate een onderdak heeft gevondenGa naar voetnoot(5). Hij woonde dus helemaal niet | |
[pagina 258]
| |
ver van het zg. Schilderskwartier waar Pieter Pourbus zich had neergezet. Gaan poseren voor het portret kon a.h.w. tussendoor op de weg van en naar zijn werk in het Paleis van het Vrije!
Het antwoord op de vraag of François van der Straten voordien persoonlijk met Pieter Pourbus bekend was, laat weinig twijfel open vermits eerstgenoemde vanaf 1554 zitting had als schepen van het Noorderkwartier, en bovendien zakelijk geïnteresseerd was, is hij betrokken geweest bij de beslissing van 13 december 1561 om door de schilder een kaart te laten maken van het territorium van het Vrije. Het vervullen van die opdracht heeft jarenlang aangesleept, en de rekeningen van het bestuur vermelden dan ook geregeld de uitbetaling van de voorschotten. Zo heeft François van der Straten in elk geval deze voor het dienstjaar 1567 - 1568 helpen voordragenGa naar voetnoot(6).
Overigens bevatten dezelfde bronnen allerlei gegevens over de ambtelijke verplichtingen van de schepen en burgemeester van der Straten. Vooral in zijn laatste levensjaren heeft hij de dreiging van de komende beroerten zien groeien. Hij reisde met nog een paar ambtsgenoten naar Brussel om de regentes in te lichten over de gevaren die het Brugse bedreigden, en werd geregeld betrokken bij de maatregelen die o.m. tegen de watergeuzen gericht waren. De man stierf op 2 maart 1572 en werd in Sint-Gilliskerk begraven. Op 30 september 1572 had zijn zoon Adriaan zijn vaders plaats in het Brugse Vrije als pensionaris overgenomen. 's Lands belang in die tijd was ook fors eigen belang. Zijn continuiteit moest verzekerd blijven.
g. gyselen. |
|