Biekorf. Jaargang 81

[p. 336]

Een ambtsruzie tussen hoogbaljuw en schepenen te Kortrijk (1564).

Men weet dat de baljuws in de vele steden en kasselrijen van Vlaanderen tijdens het Ancien Régime de vertegenwoordigers waren van de vorst en dat de schepenen aldaar de bestuurlijke en gerechtelijke taken uitoefenden. De baljuws hadden dus zeker ook de taak om die schepenen in hun complexe taak te superviseren en daarover regelmatig verslag uit te brengen⁽¹⁾. Meestal gebeurde die controle van de baljuw tegenover de schepenen zonder al te veel moeilijkheden, maar in Kortrijk was dit klaarblijkelijk niet het geval.

In 1564, op de vooravond dus van de Beeldenstorm, kwam het tot een geschil tussen de Kortrijkse hoofdbaljuw François, heer van Erpe, enerzijds en de schepenen aldaar, anderzijds⁽²⁾. Voor de Geheime Raad legde de baljuw klacht neer omdat de Kortrijkse schepenen hem verbod hadden opgelegd de schepenkamer te betreden toutes et quantesfois que bon luy semble suyvant toutesfois l'anchienne manière de faire et comme ses prédecesseurs en office ont tousious accoustume de y entrer. De baljuw vroeg dus om in zijn gewone prerogatieven hersteld te worden, d.w.z. le libre acces et entree de ladicte chambre eschevinale en tout temps et à toutes heures que bon luy semble, sans en ce luy donner aulcun empeschement ou obstacle, par quelque manière que ce soit, tant es causes particulières de justice que toutes autres communications et traictemens concernans la police et bien public, saulf seullement les causes où ledict suppliant seroit partie formée. Na dit alles eiste de baljuw dat een ordonnantie desbetreffend, uitgevaardigd door de schepenen op 1 april 1560, zou geannuleerd worden.

De schepenen van Kortrijk gingen niet akkoord met de te vérreikende aspiraties van de baljuw en verklaarden zelfs qu'ilz ne croyent qu'il y a ville par tout le pays et conté de Flandres, là où que ladicte manière par le suppliant prétendue, s'observe, et que du contraire appert par plusieurs pièces et enseignemens..., présentans faire preuve plus ample en cas qu'il fust besoing.

(1) Voor een grondige kennis van het baljuwsambt, raadplege men het werk van J. VAN ROMPAEY, Het grafelijk baljuwsambt in Vlaanderen tijdens de Boergondische periode, Brussel, 1965.

(2) Het arrest van de Geheime Raad is gedateerd op 10 mei 1564 en berust te Brussel, Algemeen Rijksarchief, Oostenrijkse Geheime Raad, nr. 671, f^o 170.

[p. 337]

Na repliek en dupliek en op basis van geschriften door beide partijen voorgelegd, kwam de Geheime Raad met een wijze compromisoplossing naar voren. De beslissing luidde dat ledict bailly aura entrée en ladicte chambre eschevinale toutes et quantesfois que bon luy semblera pour traicter les affaires qu'il aura à traicter vers ceulx de ladicte loy concernans le fait de son office, bien entendu toutefois que ledict bailly tiendra regard de non empescher lesdicts eschevins sans cause ou occasion légittime. Et quant à estre présent par luy aux consultacions, discussions, traictemens et déterminations des proces et différens des parties, il se retira sans estre présent quant lesdicts de la loy duduct Courtray consulteront, résolveront ou discuteront lesdictes matières. Vooral die laatste regeling heeft wellicht de orde teruggebracht in de Kortrijkse schepenkamer want de baljuw had zich zeer waarschijnlijk te rigoureus van zijn controletaak willen kwijten.

In ieder geval hield de Geheime Raad zich het recht nog voor de povoir changer et modérer comme pour le bien, repos et utilité d icelle ville, justice et suppostz d'icelie se pourra cy après trouver couvenir.

m. baelde