Biekorf. Jaargang 81

[p. 74]

De broederschap van het H. Cruys in de Brugse Salvatorkerk 1724.

In 1724 werd de Broederschap van het H. Cruys in de collegiale kerk opgericht; tot de doelstellingen behoorden elke zondag in de Vasten, én op Goede Vrijdag, het volck te doen vercondigen het bitter Lijden van Christus, wat tot die datum in geen enkele parochiekerk gewoonte was. In 1725 en 1726 werd dan als predikant aangeduid Adriaan De Cock, licentiaat in de H. Godtsgeleertheydt, terwijl de bundeling van twee maal XVI Meditatien in één volume verscheen te Brugge (1736?) bij Jacob Beernaerts, woonende in de Breydelstraete (z.d., XVI + 296 + 293 + 19 blzn. Tafel en Bladwijzer).

Uit de opdrachtbrief van de drukker aan de bisschop H.J. Van Susteren (1714-1742) blijkt dat deze laatste niet alleen het initiatief tot de broederschap had genomen, doch tevens dat hij ook telkens op de meditaties aanwezig was. Het eerste boek opent bovendien met het Sermoen (blz. 1-33) waarbij de Broederschap werd opgericht in 1724. Na een inleidende aanval o.m. op Luther, Zwingli en Calvin, behandelt auteur in zijn homilie na elkaar de traditie van de Kruisverering bij de rechtgelovigen, en daarna de vormen die de kruisverering de eeuwen doorheen heeft aangenomen.

Een dubbel document dus, met kerkelijke goedkeuring van de censor A. Van Vijve, aartspriester, 3 maart 1736.

De Kruisverering te Brugge zelf - de Kruiskerk kent reeds vanaf de 13e eeuw de Kruisprocessie vanaf de Donaaskerk naar de dochterkerk buiten de stad, mét de schenking van een stic van den lieven weerden, helegen, ghebenedyden houte⁽¹⁾, bewaard bij de Brugse Predikheren, 1 april 1487 - was vooral geaxeerd op de Brugse Lieve-Vrouwkerk, waar vanaf de jaren 1474-1486 de aanwezige kruisreliek het zweren ten H. Bloede zou vervangen; het betrof hier houd van den weerdigen ghebenedyden cruce⁽²⁾. De kruisreliek met een tweede Brugse Confrerie van het H. Kruis (1756), sinds 1804 in de Brugse Wijngaard, is afkomstig van de voormalige Catharinakerk⁽³⁾.

A. Dewitte

(1) C. CARTON, Het Boeck van al 't gene datter gheschiedt is binnen Brugghe... 1477-1491, Gent, 1859, blz. 150; de authentificatie gebeurde door de bekende suffragaan Gillis de Baerdemaker, en de dominicaan Adriaan de Mil, net terug van een reis van 39 weken en twee dagen naar Jeruzalem (Id., blz. 141). Over een kruisverering te Brugge, zie o.m. N.N., Triumphe van het heilig kruise dat is de geschiedenis van de Vier Kruisreliquien..., Brugge, 1871, speciaal blz. 150-156.

(2) C. CARTON, a.w., blz. 41, 133; A. VIAENE, Zweren ten heleghen Bloede, Biekorf 1963, blz. 179.

(3) Bemerk dat de verering te Damme, daterend eind 14e eeuw, en toegewezen aan de Schippersnering, na de Geuzentijd overging op de Kruisheren, in 1765, bij de heroprichting, aan de schippers van Blankenberge (Biekorf 1936, 241 e.v.; 1937, 33 e.v.; 1965, 145).