Biekorf. Jaargang 79

[p. 51]

Octave Delepierre
naamgever voor Conciences ‘Leeuw’?

‘Het is, indien mijn geheugen mij daarin niet bedriegt, op aanraden van de heer Octave Delepierre dat ik besloot mijn nieuw gewrocht de leeuw van vlaanderen te heten’. Aldus Hendrik Conscience in zijn autobiografisch boek geschiedenis mijner jeugd, waarvan onlangs een herdruk verschenen is⁽¹⁾.

Eugène De Bock heeft, jaren geleden reeds, ervoor gewaarschuwd dat die Geschiedenis geen betrouwbare gids blijkt te zijn⁽²⁾. Toch trekt hij het kontakt tussen de schrijver en de Westvlaamse archivaris niet in twijfel. Conscience is op dat punt trouwens formeel: ‘Om de landschappen, steden en gebouwen, die in mijn werk (De Leeuw van Vlaanderen) zouden voorkomen naar de natuur te kunnen schilderen, deed ik met mijn vriend (Jan-Alfred) De Laet een korte reis door Vlaanderen. Al de plaatsen welker kennis mij nodig kon zijn, werden door ons bezocht en beschreven, ja zelfs nagetekend wanneer mij zulks doelmatig scheen De geleerde heer Octave Delepierre, thans secretaris van de Belgische Ambassadeur te Londen (1855), onthaalde ons zeer gulhartig te Brugge, waar hij toen woonde, en verrijkte mij met een schat van geschiedkundige bijzonderheden aangaande de voorvallen welke ik tot stof van mijn werk had gekozen’. De Bock parafrazeert deze mededeling. Conscience, schrijft hij, raakt begeesterd door het eerste, voorlopige uitdiepen van zijn onderwerp: ‘(Hij) bestudeert de oude topografie, reist naar Male, waar niets bizonders, naar Wynendaele, waar merkwaardige overblijfselen van het kasteel van de graven bewaard zijn, naar Kortrijk, waar hij in de St.-Michielskerk de namen van de gesneuvelde Franse ridders van een schilderij afschrijft. Hij wandelt tussen de korenvelden van den Groeninger kouter en zoekt het gezelschap op van Delepierre te Brugge, van Voisin, de Saint-Genois, Blommaert, Serrure en Snellaert te Gent, die hem hun boeken lenen’.

Is Delepierre inderdaad de naamgever van De Leeuw van Vlaanderen geweest? Conscience zegt niet neen, maar relativeert zijn eigen mededeling: ‘indien mijn geheugen mij daarin niet bedriegt’. De Delepierre die hij op een niet nader bepaalde datum, wellicht in de zomer van 1837 (want de Leeuw was tegen 17 mei 1838 voltooid) te Brugge heeft ontmoet, heeft alsdan reeds een tiental publicaties op zijn naam staan⁽³⁾.

Dicht bij de materie die Conscience kan hebben aanbelangd, staat het Précis des Annales de Bruges depuis les temps les plus reculés jusqu'au commencement du XVII^e siècle, dat Joseph-Octave Delepierre in 1835 te Brugge had laten verschijnen. Het boek bestaat uit twee gedeelten, het eerste heeft de geschiedenis van Brugge tot voor-

(1) Geschiedenis mijner jeugd, H. Conscience; bewerking: Marnix Gijsen; historische bijdragen: dr. E.H. Kossmann en dr. A. Verhulst (30 × 25 cm), 272 blz., geïll. Mercatorfonds-Arcade, Antwerpen-Brussel, 1978.

(2) Eug. De Bock: Hendrik Conscience en de opkomst van de Vlaamsche Romantiek, De Sikkel, Antwerpen, z.j.

(3) Een behoorlijk bibliografische overzicht bij Eeug. De Seyn: Dictionnaire des Ecrivains Belges, Brugge, 1930.

[p. 52]

werp, het tweede bevat naast naast een notice over het stadhuis een portrettengalerij van de graven en gravinnen van Vlaanderen. Labargé heeft daarvoor de nodige ‘portretten’ getekend en Simonau de litho's vervaardigd, alles naar de geest van de tijd. De bladzijde voorbehouden aan Robrecht III van Bethune is erg summier; van een Leeuw van Vlaanderen is daar geen spraak. De enige aanduiding in die richting is te vinden in het relaas dat Delepierre geeft over de ‘Brugse Metten’: ‘Aux cris de Flandre et Lion, le 25 mai 1302, tous les Français et ceux de leur parti furent impitoyablement massacrès dans les rues’. Van Vlaanderen, de Leeuw! tot de Leeuw van Vlaanderen is inderdaad maar een stap. Het raadsel rond de naamgeving is trouwens niet zo belangrijk⁽⁴⁾.

Leven en werk van Delepierre verdienen inmiddels wat te worden afgestoft. Oorspronkelijk advokaat, daarna archivaris van de Provincie West-Vlaanderen, en in 1841 in dienst getreden van de kanselarij van de Belgische delegatie te Londen, bracht hij het tot legatiesecretaris eerste klas. Hij stierf te Londen in 1879. Opvallend is de ontwikkeling die zijn schrijversschap in Engeland heeft ondergaan. De factoren die hem, in zijn levensavond, o.a. gebracht hebben tot een filosofisch en historisch essay over de hel en over de legenden met betrekking tot het leven hiernamaals zijn voor die epoque meer dan symptomatisch. Met Conscience hadden zij niets meer te maken.

G. Gyselen

(4) De vriendschap met Delepierre blijkt nog uit een voetnoot in deel I, p. 21, van de originele editie van de Leeuw van Vlaanderen (1838), waar we lezen: ‘De geschiedkundige en heraldische byzonderheden over dien jongen ridder [Adolf van Nieuwland], zyn my door mynen geleerden kunstvriend, den Heer Octave Delepierre van Brugge, medegedeeld’