Biekorf. Jaargang 77

[p. 361]

77e Jaargang 1977 - Inhoud

Bijdragen

Watertornooien op Vlaamse rivieren		A. Viaene	5
Maria van Bourgondië als bruid gevierd in het Prinselijk Begijnhof te Brugge 1477		L. Van Biervliet	13
Veredeling van plaatsnamen		Adh. Dauw	22
Franciscus Cauwe, auteur van de Pelgrimagie van het Kindeken Jezus 1667		A. Deboutte	23
Oude papsoorten bestaan nog...		G. Vlieghe-Steps	34
	Rijstpap 34 Van fermentepotage, via bloempap, naar bru 163 Bierpap, biersoep 235 Soppen en brokkepap 327
Eerste pastoorsinhaling na het Concordaat: Sint-Andries 1803		A. viaene	37
Westvlaamse Spreuken		M. Vermeulen	40 120 152 317
De herleving van de kant in Le Puy-en-Velay		W. Minne	43
Vertinge (plaatsnaam)		J.E. De Langhe	45
Eigenaardige fundaties bij de Augustijnen te Roeselare		L. Van Acker	47
De Sint-Sebastiaansgilde te Uitkerke 1662-1888		R. Boterberghe	54
Een Frans-Vlaming over de Guldensporenslag 1495		A. Viaene	55
O.L. Vrouw ten Olme, Kortrijk 1513		A.V.	56
Reisweg Kortrijk-Marseille in 1614		C.B.	56
Drukker G. Lefranc te Menen 1701		J.J. Veys	57
Inwonersnamen op -(l)ing		A. Vanhuyse	58
Vlaamse boekwinkel in 1730		A.V.	59
Bank- en assurantiewezen te Oostende 1790		E.N.	60
Dokter Willem Simons van Kortrijk, auteur van ‘Den Troost der Armen’		A. Viaene	61
Abt van Oudenburg koopt oorlogstuig 1572		A. Hoste	61
Stradanus (J. van der Straeten) van Brugge		A.G. Homblé	62
Vitsen op het land		A. Bonnez	62
Het kunstverdrag van de rederijkers uit Brugge, Ieper, Kortrijk, Oostende, 1810-1820		J. Huyghebaert	65
De klompenmakerij en de klompenhandel in het Brugse		A. Maes	77
Suyver ende salich Nederlandt... (Van Kortrijk naar Parijs in 1609)		A. Viaene	81
Familienamen in de dagelijkse omgang binnen Rollegem-Kapelle		W. Minne	84
Heeft Gezelle Broer Cornelis gelezen?		E.N.	87
Het ‘Strooien Hoedje’ van Rubens in 1823		A. Viaene	88
Zangmeesters, schoolmeesters en organisten aan de St.-Gilleskerk te Brugge 1471-1570		A. Dewitte	89
Aan en rond de Langerei in Brugge. Handel en bedrijf eertijds. Het kwartier van de Gistfabriek		M. Cafmeyer	100 155
Almanakschrijvers in Veurne		J.S.	108
Germolles-en-Charolais. Het Bourgondisch kasteel van Margareta van Male		Lori Van Biervliet	109

[p. 362]

Een ‘loteling van de stad Brugge’ 1873	A.V.	115
Godevaert Clais, adept van St. Juliaans, aan de Parijse universiteit 1443	Jozef Geldhof	116
Luizenplaag... nog altijd netelig en aktueel	G. Vlieghe-Steps	118
Processiespel van de Drie Levenden en de Drie Doden	A.V.	119
De Spinschool van de Kwezelkens. Avelgem 1771	A.V.	122
Keizer Karel als lekkerbek	E.N.	123
‘Willem Teil’ in de Brugse Schouwburg 1793	A.V.	124
Gekwetsten uit Oostende ter verpleging naar het S. Janshospitaal te Brugge 1756	C. Devyt	125
Café Foy	J.V.P. - L.V.B.	126 330
De Properheden vanden Steden van Vlaendren 1340-1400	A. Viaene	129
Uit de dood verrezen kind als volksliedthema	H. Stalpaert	134
Antiek in Vlaanderen 1900-1905	A.V.	144
Aan en om een 15e eeuwse Brugse bouwwerf. - St.-Jacobskerk	A. Dewitte	145
De Ghilde van St.-Jooris in de Lieve Vrouwkerk te Brugge 1553	A. Dewitte	154
.arel de Goede, patroonheilige van de anti-liberale schoolstrijd te Brugge, 1877-1884	Jozef Geldhof	167
Gullegemse kinderrijmpjes	G. Pottie	183 358
‘Kas van Voorzienigheyd’ voor het vrijkopen van lotelingen	M. Bovyn	190
Jan Provoost schildert een vlag voor de koorgilde van O.L. Vrouw 1509	A. Dewitte	186
Vuurroer verdringt handboog. Diksmuide 1535	A.V.	186
Vijftiende zoon krijgt Keizer als peter 1733	E.N.	187
Het zwaard van Egmont te Ieper	C.B.	188
Buschkanters	M. Vermeulen	188
Napoleonist komt weer thuis. St.-Andries 1818	C.B.	189
De dood van Karel de Stoute. Dertienavond 1477 in berijmde kroniek en volkslied van zijn tegenpartij	A. Viaene	193
De Franse schooltjes van de familie De Rynck. Lichtervelde en Amsterdam 1653-1704	L. Van Acker	203
Een trouw post mortem	K. Denys	214
Slapen met 't lang kordeel	A. Bonnez	215
Achterwege. Losse notities van oude boek en bladtitels. Eerste reeks	A.V.	217 310 326 344
François Busschop-Breydel. Een illustere Bruggeling 1763-1840	L. Van Biervliet	218
De koek: een ziektekundig klaverblad in Westvlaanderen en in Silezië	L. Elaut	223
De vaart op Compostella vanuit Engelse en Vlaamse havens 1350-1520	A. Viaene	239
Jubelkruk voor drie Brugse kapittelheren. 1853	J. Geldhof	243
Zantekoorn uit Klemskerke en ommeland	A. Vanhuyse	247
Bedelvarkens in de Stede van Loo 1548	E.N.	249
Vanwaar Sint Wulfram in Brugge?	A.V.	249
Van stro- naar tegeldak in de steden. Aardenburg 1232	A.V.	250

[p. 363]

Consciences Leeuw van Vlaenderen in Engelse vertaling Detroit en Londen	K. Denys - Jan van Brugghe	252
Raveswaey in Oostkamp	C.B.	253
Lijfrenten op twee en drie hoofden 1789	C.B.	254
Pieter Renterghem, horlogemaker Torhout 1814	W.D.	254
Wateringe van Blankenberge 1818	B.	255
Een dorpskeure te Meulebeke in de 16e eeuw	J. Monballyu	257
Gilde van St.-Cornelis en St.-Gheleyn in het Sint-Janshospitaal te Brugge 1586-1741	Jozef Geldhof	277
De Eeklose familie Weyts in 1314 -Schenking aan het Brugse Hospitaal	L. Stockman	296
Jules Busschop. Een Brugse Beethoven	Lori Van Biervliet	297
Informatie voor Jeruzalemvaarders 1498	A. Viaene	306
Kemmelse wijsheid en humor	L. Devloo	309
Vlaamse soldatenbrieven uit Napoleons tijd	W. Minne	311
Pastorale rechten in de kasselrij Veurne in de 17e en 18e eeuw	D. Dalle	318
Jongensnaam Marnix. Van plaatsnaam in Savoye tot persoonsnaam in de Nederlanden	A. Viaene	331
Een onbekende Gelukwensch van de Rederijkerskamer van het H. Kruis. St.-Michiels-Brugge	G. Franchoo	335
Revolte op de galei in de haven van Sluis 1539	A. Viaene	340
De West-Vlaamse windmolens in 1977	C. Devyt	345
Bisschop Antonius Triest herdacht	A.V.	348
In memoriam Kanunnik Coolen	L. Van Acker	352
De ‘Twee Wezen’ op de planken 1875-1910	E. Neylants	353
Vincent Stochoves ‘Voyage’ op de boekenmarkt	A. Viaene	354
Grafpaneel van een blauwverver. 1581	A. Dewitte	355
Consciences Leeuw van Vlaanderen in Engelse vertaling	J. van Brugghe	356
Molière op het toneel in Veurne 1704-1789	A. Viaene	359
Cellezusters in Brugge	L.J.	360

Zakenwijzer

Plaatsen Brugge 9 13 9 13 37 65 89 115 116 123 124 126 135 144 145 154 155 167 186 195 201 218 221 243 249 277 297 297 306 Aardenburg 250 Aarsele 12 Ardooie 33 204 Avelgem 122 Blankenberge 255 Bulskamp 320 Dadizele 136 Damme 346 Diksmuide 186 Eeklo 296 Eernegem 252 Gent 7 53 254 Gistel 127 346 Gits 346 Gullegem 183 Hooglede 22 Ieper 44 65 188 Klemskerke 247 Kortrijk 56 65 81 99 129 259 Lendelede 64 Lichtervelde 203 Lo 249 Menen 57 Meulebeke 257 Nieuwpoort 119 239 242 255 Oostende 65 124 284 Oostkamp 253 Oudenaarde 122 129 Oudenburg 51 61 Pittem 204 Poperinge 80 136 Rijsel 132 Roeselare 47 131 203

[p. 364]

Rollegem-Kapelle 84 253 Ruiselede 22 Rumbeke 29 Sint-Andries 37 189 Sint-Kruis 251 Sluis 239 Torhout 131 254 Uitkerke 52 238 Veurne 108 308 359 Wevelgem 346 Wulpen 320 Zwevezele 257

Namen Plaatsnamen. Den Aap. De Geete. 't Haantje (Doomkerke) 22 Vertinge (etymologie) 45 Baudeloo-linde 12 Raveswaey 253 Amazonien 10 De Kom 101 Ossebusch 252 Sarepta 145 Herbergnamen: Picardie 187 Blauwe Kroone 38 Petit Paris 39 Witten Beer 39 Een oog in 't zeil 157 't Progres 101 Klein Noorwegen 101 Palingpot 191 Inwonersnamen op -(ling) 58 Familienamen (in de omgang) 84 253 Marnix (jongensnaam) 331 Broeders van de Peene (Wilhelmieten) 83 Buschkanters 64 87 Typering van de steden naar een properheyt (Properheden der steden) in Oud-Vlaanderen 129 Herbergnamen 101 159 187 Café Foy 127 330 Paradisgilde 76 Koorgilde 186 Schuttersgilde 154 186 251 De koek (ziektenaam) 231 koek en hertegespan 224 Leegh-Duytsch 222 Picardische nacie 117

Personen Karel de Goede 167 Margareta van Male 109 Karel de Stoute 193 Maria van Bourgondië 13 Margareta van Oostenrijk 7 Keizer Karel 123 Zannekin 346 Jehan de Marnix 331 Marnix van Sinte Aldegonde 331 Egmont 8 181 Triest Antonius (bisschop) 348 Robert Gaguin 55 Anthonis de Roovere 202 Jacob de Hondt 191 Miraeus 81 Vincent Stochove 222 354 Charles Carton 171 Victor Fris 151 Georges Coolen 352 Molines 21 Eduard De Dene 133 Broer Cornelis 87 Peeter Heyns 108 Franciscus Cauwe 23 Jan-Bapt. Hofman 66 Conscience 252 356 Max Rooses 353 Gezelle 87 Warden Oom 188 Lemierre 124 Molière 359 Schiller 124 Jan Provoost 186 Sluter 113 Stradanus 62 Rubens 88 Charles Blomme (van Deinze) 229 Simons Willem (Gilliam, auteur Troost der Armen) 61 De Rynck (schoolmeesters) 203

Bedrijf Landbouw. Omgang met paard 215 vitsen en paardebonen 62 vlas (Leierote) 107 koewachter 360 veevoeder 155 oogsthandschoen 238 Stokerij 155 vetsmelter 157

[p. 365]

Maalderij. Windmolen 346 watermolen 102 rosmolen 63 snuif molen 64 Kolenhandel 160 Verkeer. Binnenlanders 101 trekossen 157 paardentram 106 pestwagen 81 treinstation (intra muros) 161 voermans 105 schippers 104 huurhouders 160 Handel. Markt 104 122 357 steenkool 160 keunevellen 162 ottervellen 159 haringmalen 255 Ambachten. Kloefkapper 77 horlogemaker 254 orgelbouwer 95 Blekerij 100 blauwverver 355 kloskant 43 Geldhandel. Bank en assurantie (1790) 60 lijfrente 254 Bediening. Lotelingen 115 190 311 360 soldatenbrieven 331 keukenmeid 221 logiestekens 64 Gildeleven. Schippersnering 8 11 Pijndersconfrerie 10 Gezworen Arbeiders 10 Tournoyers 9 Schutters 186 251 Gildekapel 154 287 gildevaan 287 290 gildevaantjes 281 gildefeesten 279 zegen met relikwie 200 288 Koorgilde 186 Zeven Getijden 91

Volksleven Bruiloft 13 blijde intrede 8 Verlovingstijd 20 huwelijk per procuratie 13 19 Vijftiende zoon 187 jubileum 243 jubelkruk 244 Pastoorsinhaling 37 kinderfeest 90 Loterij 44 Watertornooien 5 zwemfeest 11 blazoen afhalen 8 aftrekken van gans, palingtrekken 8 Mastklimming 10 Huizeken van Maastricht 8 Reus (ommegang Tuindag, Ieper) 44 Dorpsleven 357 Bedevaart 56 239 306 Heiligenverering. O.L. Vrouw ten Olme 56 Dadizele 136 Loreto 48 Alexis 277 Apollonia 283 Arnout 51 Augustinus 48 Blasius 295 Cornelius 249 279 Dominicus 224 Gheleyn 277 Hubertus 221 Jacob 239 Joris 154 Juliaan 117 Karel de Goede 167 Machutus 24 Vincent 296 358 Wulfram 249

Woning Bouwen 255 bouwwerf (vakwoorden) 147-150 286 bouwmateriaal 147 baksteen 80 steenhouwers 147 strodak, tegeldak 250 brandweer 156 Voeding Papsoorten: bierpap biersoep 235 bloempap brokkepap 327 bru 136 breddel toeter 166 fermentepotage 163 rijstpap 34 soppen 327 Vlaamse pasteien 123 Paling eten 191 Brugse knapen 123

[p. 366]

Ziekte en verpleging Pestziekte 281 veldstier 229 luizenplaag 118 koek 223 koek en hertegespan 224 de koek in de medische literatuur 225 Kaardebol 94 luismiddel 118 koeketasters 225 Hospitaal. Regel 99 rekrutering 116 Militairen in verpleging 124 125 Hygiëne 81

Schoolwezen Scholen 116 205 kapittelschool 92 jongenscollege Gistel 127 Franse school 209 humaniora 53 universiteit 116 Spinschool Avelgem 122 kantwerkschool 43 Kwezelkens 122 Leeskabinet 127 Schoolboek 108 Schoolstrijd 167

Taal en Letteren Westvlaamse spreuken 40 120 152 Leegh-duytsch 222 Wondersprookjes 185 Wondervertelsel 214 Huis van Halewijn (legende) 256 Biermirakel 51 Volkshumor 129 Soldatenbrieven 311 Volkslied Verrezen Kind 134 galei Sluis 342 Karel de Stoute 141 Marktlied 63 Straatlied 102 Kinderrijmpjes 183 Toneel Liturgische spelen 89 Processiespel (drie Levenden en drie Doden) 119 Rederijkers 65 202 246 355 359 Jezuïetentoneel 53 Lettergilde (school) 172 Literaire kring 299 Muziekleven (Brugge) 299 Organisten 95 Zangboeken 91 Boekhandel (1730) 59 Antiekhandel 114 Gildeprentjes 281 Schilderijen (goudwaarde) 62 Drukkerij 57 Scriptorium 91 boekbinder 117

Oud Recht Dorpskeure 257 Armenzorg 264 bedelvarkens 249 262 brandweer 263 brandbeveiliging 250 263 dobbelspel 262 doodschuld 282 houtdiefstal 262 jachtrecht 265 kerkpolitie 264 pastorale rechten 318 schutrecht 262 tiendrecht 238 volgeed 256 vrede van halfmaerte 260 weeskinderen 264

Boekennieuws

J.P. Lippinois. Tijdschriften uit Frans-Vlaanderen (1800-1960). Deel XXII van Nederlandse Volkskundige Bibliografie 125. H. Stalpaert. Westvlaamse Wondersprookjes 185. N. Huyghebaert. L'énigme des reliques de Saint Vulfram 249. W.P. Dezutter - M.J. Ryckaert. Brandgevaar en bouwvoorschriften 250. A. Dewitte. Vijfhonderd jaar Vrije Archiers te Sint-Kruis 251.

[p. 367]

K. Lambrechts. Verslagen en Mededelingen van de K. Vl. Academie voor Taal- en Letterkunde (1886-1960). Deel XXIV van Nederlandse Volkskundige Bibliografie 347. B. vande Walle. Voyage en Egypte. Vincent Stochove, Gilles Fermanel, R. Fauvel (1631) 354. Nationaal Biografisch Woordenboek, delen VI-VII 349. A. Schouteet. De straatnamen van Brugge 351. M. Cloet. Bisschop Triest op bezoek in het Land van Beveren 348. J. van Bakel. Westvlaamse soldatenbrieven uit de Napoleontische tijd 311. - De Landelijke Gemeente 1944-1976. Vragenlijst voor een inventaris. Culturele Dienst Provincie West-Vlaanderen 352 Stop Verminking Hoevegebouwen W.-Vl. 352.

Boek- en bladtitels (Achterwege) 217 310 326 244.

Illustratie

Maria van Bourgondië (Houtsnede 1531) 15. Titelblad van ‘De Pelgrimagie van het Kindeken Iesus, Gent, 1667 25. Verzameling A. Maes: Klompen in het Brugse 79. De gistfabriek te Brugge, 1945 103. Plattegrond en Toeristische ligging van het kasteel Germollesen-Charolais 111. Etiket ‘Willems Luizewater’, Gent 118. Detail uit de Spermalie-triptiek (1861) met Charles Carton en Karel de Goede 171. Karel als erfprins, graaf van Charolais. Mus. Dijon, 16e eeuw 197. Trouwkaartje op rugzijde van ruiten-twee, 1796 219. Reliekhouder (Hoorn) van Sint-Cornelis 289. Foto (op plateel) van Jules Busschop 303.

Vraagwinkel

Logiestekens. Buschkanters. Café Foy. Morinië-Nervië. Snuif-windmolen-Snuifkot. Graaf Karel de Goede 46. - Leeskabinet in Oostende. ‘Alemoesene huys’ te Nieuwpoort. Beroemde mannen van West-Vlaanderen. Engels jongenscollege in Gistel. Gemate wijf = Zwartzuster ook te Brugge? ‘Prins ende Graef’ van Vlaanderen. Glazenier Baoudin Lormier. Cornelis Boerman. Verkeer Tielt-Kortrijk. 1436. Jacques de Lestang 127-28. - Daklozen in de kerk. Vriend zijn. Anthone Hendrix van Ieper. Gezicht op Brugge door (de Fluwelen) Bruegel 192. - Het machtige huis van Halewijn. Eed van de vijfde Hand. Kunstschilder P. Paulus. Patacons uit pijpaarde 256. - Elvendertig. De Vlaemsche Rederyker 358. - Koewachters identiteit. Wapenbroeders van het Keizerryk 360.