Biekorf. Jaargang 77

[p. 89]

Zangmeesters, ‘schoolmeesters’ en organisten aan de Sint-Gilleskerk te Brugge, ca. 1471 - ca. 1570
Bronnen en literatuur

De hieronder medegedeelde gegevens beperken zich tot de gegevens uit de Resolutie boeken, 1486-1588 (Res.) en de bundels Rekeningen 1527-1543; 1544-1564; 1556-1584; (Rek. 1; 2; 3)⁽¹⁾. De eerste groep Rekeningen werd gedeeltelijk uitgegeven en gecommentarieerd door J. Weale in La Flandre, dl. 1; 1867-68, pag. 51. 119, 346 en dl. 2, 1868-69. pag. 51; 144; 199 onder de titel Comptes de la fabrique de l'église de Suint-Gilles à Bruges, 1527-1545. Het werk van E. Rembry: De bekende pastoors van Sint-Gilles, Brugge 1890-96, waar de door ons besproken eeuw o.m. op de pag. 12-29 wordt behandeld, maakte o.m. gebruik van de publicatie van J. Weale, en van een voor ons onderwerp belangrijk - doch pas uit 1634 stammend - handboekje voor de ceremonieën in Sint-Gilles, van pastoor Geleyn, 1633-36, dat een afzonderlijk onderzoek zou verdienen (Arch nr. 184). Het feit dat Rembry de vernieuwde statuten van het Commuun. uit 1574. i.p.v. het reeds sinds 1324 bekende gheselscepe vander kerke van sinte gillise gebruikte als uitgangspunt, werd dank zij een recente studie van P. Declerck voortreffelijk opgelost⁽²⁾. Deze statuten blijken een bekrachtiging te zijn van de situatie uit 1463-72.
De bedoeling is, net als in de bijdrage over de Sint-Jacobkerk⁽³⁾, aanvullende cultuurhistorische, niet zozeer kerkhistorische, elementen aan te duiden, die door uitgebreider onderzoek op alle archivalia moeten worden aangevuld.

(1) De klasseringsnummers op het Brugse Rijksarchief zijn, voor de Res. nr. 4; voor de Rek.: Rek. 1, 7; Rek. 2, 8; Rek. 3, 9. In de Rekening 3 ontbreken de jaren 1567-83, vandaar het beëindigen van onze informatie omtrent 1567. De jaren 1565-66 en 1584 zijn nieuw, de jaren 1556-64 komen tweemaal voor.

(2) P. Declerck, Commuun en zeven getijden, Emulatie Brugge 1971, dl. CVIII, pag. 118-125. De door auteur behandelde tekst betreffende Sint-Walburga werd gepubliceerd in La Flandre, dl. 1, pag. 6O, 262, door E. Gaillard: Charte de 1361, concernant l'état écclésiastique...

(3) Biekorf 1971 (dl. 72), pag. 332-349.

1.De Liturgische spelen

Zoals hierboven reeds opgemerkt, kan een dergelijke paragrafe compleet worden gebaseerd op het handboekje Anniversaria et Prompta Ecclesiae S. Aegidii. Quibus adjunguntur solemnitates, celebrationes Missarum, atque consuetudines, Processionesque totius anni extraordinariae... uit 1634. Wij beperken ons hier tot oudere vermeldingen.

Komt in 1634 uiteraard het Aardenburgse Kreupelenfeest

[p. 90]

- de Lieve Vrouwkerk werd daar 1625 afgebroken - niet meer voor, in de door ons bestudeerde teksten wordt het wel doch pas in 1562 geciteerd, wanneer zangmeester Renier Ghellynck (1561-64) een toelage krijgt om naar dit feest toe te gaan (Rek. 2, fol. 393).

Een bijzonder opmerkelijke tekst is de toelage (die in de Brugse Stadsrekening 1543-44, fol. 96v, voorkomt) voor een Paasspel 1544, door de ghesellen van Sint-Gilles up tkerckof gespeeld, waardoor de Bruggelingen niet langer naar Damme toemoesten. Dit spel te Damme is bekend sinds 1411; doch daarnaast kennen we Paasspelen te Brugge in Sint-Donaas sinds 1365 (1306); in de Lieve Vrouwkerk sinds 1350, in Sint-Jacob sinds 1419⁽⁴⁾.

Een feest dat wel niet alleen liturgisch zal zijn geweest - de eerste vermelding dateert 1536 - is dit van Sotte Thuene up Sint Gillisdach, dag waarop de stadsminestrelen overigens in de kerk kwamen spelen⁽⁵⁾.

In de Rekening 1535 wordt daarnaast geciteerd: ghegheven de zangers vander kercke upden Alderkinderendach, tot huerlieder feeste van huerlieder busscop⁽⁶⁾. Dit feest van de Kinderbisschop is bekend in Sint-Donaas sinds 1376, in Sint-Jacob 1443⁽⁷⁾. Vanaf 1527 komt - zowat jaarlijks - de rekeningpost voor ‘den III conijnghen Darthiendaghe’, een feest 1354 bekend in Sint-Donaas, 1330 in de Lieve Vrouwkerk, 1494 in Sint-Jacob en 1486 in Sint-Salvator⁽⁸⁾.

Met Kerstmis wordt alleen gesproken van hoy in den choor, op Witte Donderdag van uitdelen van crakelinghen, met Sinxedaghe ‘om een duve ende coorden’⁽⁹⁾. Het is echter mogelijk, zoals blijkt uit een juweleninventaris uit de eerste helft der 15e eeuw, waarin voorkomt 1 legendekin, daer de kinderen te medewintere (kerstmis) ende inde passieweke in lezen, dat we hier toch een aanloop krijgen naar een Kerst- en Passiespel, waarvan dan het Paasspel uit 1544 een toevallige uitbreiding zou zijn⁽¹⁰⁾.

(4) ld., pag. 333; J. Gaillard, Inscriptions funéraires... dl. 1, 2e deel Brugge 1866, pag. XXVII, 508. - Vgl. Biekorf 1963, pag. 84-86.

(5) J. Weale in La Flandre, dl. 2, pag. 206, 152.

(6) ld., pag. 206.

(7) A. Dewitte, Biekorf 1971, pag. 333.

(8) J. Weale, art. cit., pag. 200; A. Dewitte, art. cit., pag. 333; J. Gail-Gaillard, op. cit., pag. 258, 436; K. Verschelde, De Kathedrale van S. Salvator, Brugge 1863, pag. 206.

(9) J. Weale, art. cit., pag. 209, 200-201

(10) E. Rembry, op. cit., pag. 11.

[p. 91]

Het bekendste mysteriespel, dat van de Gulden Mis, werd door E. Rembry uitvoerig besproken⁽¹¹⁾. Dit Missusmysterie werd in Sint-Donaas opgevoerd sinds 1380, in Sint-Jacob 1519, in Sint-Salvator 1563, op Sint-Michiels 1414, en komt ook voor in de Lieve Vrouwkerk. De voorstelling die Rembry brengt gaat zeker op het eind der XVe eeuw terug, hoewel een juiste datum voor deze fundatie nog niet is aan te duiden⁽¹²⁾.

Tot de overige bekende feesten behoorden verder o.m. de fundatie, door Jan vander Strate, van het Feeste Presentatie Marie, 1538-39⁽¹³⁾, naast de recent bestudeerde fundatie van Lud. van Straten i.v.m. de Zeven Getijden, 1453⁽¹⁴⁾.

(11) ld., pag. 84-86.

(12) A. Dewitte, art. cit., pag. 334; J. Gaillard, op cit., pag. 504; K. Deflou, Cartularium en armendisch van St.-Michiels, Brugge 1896, pag. 79.

(13) J. Weale, art. cit., pag. 61; dit feest in Sint-Jacob, zie A. Hodüm, Oorsprong van de broederschap van O.L. Vrouwpresentatie, Emulatie Brugge 1954, pag. 99 e.v.

(14) P. Declerck, art. cit., pag. 120; R.A.B. St.-Gilles, Fundaties nr 197, 10 okt. 1453

2.Schrijfactiviteiten en koorboeken

Hoewel hier geen enkele vergelijking mogelijk blijkt met Sint-Donaas, noch met Sint-Jacob of de Lieve Vrouwkerk, zijn wel een tweetal scriptores in functie van de kerk werkzaam geweest: in 1558 Anthuenis van Damme over tscriven vanden bouck, daermen de kinderen mede kerstene doet (Rek. 2, fol. 300). Deze stadsscriptor trad b.v.b. in 1539, samen met S. Benning, op om een livre d'heures te vervaardigen voor Mencia de Mendoza, toen nog verblijvend te Breda⁽¹⁵⁾. Een tweede, doch nu eigen beneficiarius, was de zangmeester Renier Ghellynck, die in 1563 betaald werd over tmaeken van diversche zancboucken voor de kercke (Rek. 2, fol. 414), terwijl de zangmeester Jacob Lem (1532-39) wellicht ook scriptor was.

Van de ons bekende magistri cantus van de Sint-Gilleskerk zijn alleen Jan Richafort (1543-50); Jacob Treshault (1549-50) (de eerste uit Aardenburg naar Brugge gehaald in 1528 om basconter te worden in Sint-Jacob; Treshault ten tweede, ging door naar Sint-Salvator, en in 1577 naar

(15) J.K. Steppe, Mencia de Mendoza et Jean-Louis Vives, Scrinium Erasmianum, dl. 2, Leiden 1969, pag. 492, 501; een gelijkaardige codex in Sint-Jacob zie A. Dewitte, art. cit., pag. 336.

[p. 92]

de koninklijke kapel van Denemarken); naast Jan Polet als muziekschrijvers bekend. Jacob Flamen, broer van Johannes, die kapelmeester werd in Madrid, is over de jaren 1555-58 habituant van het koor in Sint-Gilles, en zal als zanger aan de kapel van Maximiliaan II verbonden blijven 1563-69. Daarna wordt hij opnieuw kapelaan, doch nu in zijn oude kerk Sint-Donaas. Wellicht behoorde hij ook tot de kopiïsten van polyfonie⁽¹⁶⁾.

Wat de bibliotheek, of beter de koorboeken betreft, daarover is de informatie weinig uitgebreid, terwijl A. Derolez Sint-Gilles niet eens opnam in zijn Corpus Catalogorum Belgii, 1e deel, Brussel 1966.

Er is vooreerst de reeds hoger geciteerde juweleninventaris uit de eerste helft der 15e eeuw, die vermeldt: twee messalen..., twee legenden..., twee zoutere, twee gradaelders, een antiphonare, drie processionarissen, een ordinaris, een agendekin, een legendeken⁽¹⁷⁾. In 1528-29 wordt L. Bloc betaald... omme tverbynden ende beslaen van eenen legendier (La Flandre, 2, pag. 202).

De Resolutieboeken, 1532, spreken, bij de wisseling van zangmeesters, van het overdragen van twee muziekboeken: eene gheprent, ende dander ghescreven vul messen, deen cofferture root, enden dander zwart (fol. 43v). Waarschijnlijk dezelfde nieuwe zangmeester Jacob Lem krijgt in 1539 (Rek. 1, fol. 212v) 11 pond voor boucken om de koraels, en nog eens 12 pond par. voor 2 evangeliaren ende 2 epistolaren om beede de choralen. In 1538 bindt Pauwels van Vardebeke († 1564) een zoutere in (Rek. 1, fol. 193v) in 1551-52 een missaelbouck (Rek. 2, fol. 132v, 150 zie ook 220v), terwijl Lod. vander Muelene, in 1562-63, instaat voor het maken en binden van de groote boucken daer de presbyters daghelicx in zynghen (Rek. 3, fol. 166v).

(16) A. Dewitte, art. cit., passim, en A. Dewitte, De geestelijkheid van de Brugse Lievevrouwkerk, Emulatie Brugge 1970, pag. 113. Ook M. de Zaeghere blijkt, eenmaal in de Lieve Vrouwkerk, ‘muzikale’ parodiën te kunnen schrijven.

(17) E. Rembry, op. cit., pag. 11.

3.School en choralen

De oudste aanduiding van een schoolrector aan de pas in 1311 als zelfstandige parochie opgerichte kerk is nu 1389⁽¹⁸⁾; de vroegste vermelding van choralen en hun prestaties, als deel uitmakend van het commuun is 1463-

(18) P. Declerck, art. cit., pag. 119-120, noot (7)

[p. 93]

72 ⁽¹⁹⁾. De naamlijst van de zangmeesters - wij zullen hierna zien dat van een eigen school waarschijnlijk geen sprake is - begint wellicht met Johannes Wilhoudt in 1471.

Het getal choralen blijkt normaal twee te zijn, occasioneel drie (La Flandre, 2, pag. 115) en pas bij de fundatie van Jacob van Okerhout, 1570, beschikken zij over een eigen huis, staende... ande zuudtzijde van Sint-Gilles nieuwen kerckhove, waar zij samen met de zangmeester wonen⁽²⁰⁾. Gezien dit huis, noordzyde gaende oostwaerts, nr. 1171, in 1580 gewoon de Schole wordt genoemd⁽²¹⁾, gezien de namen van scoolmeesters tenslotte alleen occasioneel voorkokomen, een tweetal keer zelfs synoniem van zangmeester blijken te zijn⁽²²⁾, menen wij de schoolsituatie te kunnen vergelijken aan deze van b.v.b. Jan vander Veeren te Oudenburg. In 1463 moest Vander Veeren daar zowel polyfonie als grammatica geven, occasioneel geholpen door een submonitor (scoolmeester) voor het meer specifieke literaire onderwijs. Waar Vander Veeren, die in 1463 zal pogen de praeceptor van Sint-Gillis weg te halen om schoolrector te worden te Berg-op-Zoom, daarnaast ook zelf het orgel moest bespelen, hebben wij voor Sint-Gilles wel afzonderlijke organisten, hoewel b.v.b. Andries Boydens eventueel de functie van scoolmeester en organist zal combineren⁽²³⁾.

Het komt ons bovendien voor dat een schikking werd getroffen met de Augustijnen, die op het grondgebied van Sint-Gilles woonden, zodat ‘hun’ school in de Jan Miraelstraat de feitelijke parochieschool verving⁽²⁴⁾. Op die manier kunnen we bij de tekst uit 1463-72, die zowel van een schoolrector als een succentor spreekt, de succentor omschrijven als: de leider der choralen, die elke woensdag en vrijdag vanaf 9 uur, en opnieuw na het middageten, in de school zangonderricht geeft. De school kan voor de rest vrij

(19) ld., pag. 123. Hen aantal aanvaarde canters dat wordt genoteerd is in vergelijking met de grote reeksen in Sint-jacob, hier bijzonder gering: we kennen alleen volgende aanduidingen: 1487 Ghisbrecht, tenorist, die het jaar erop wordt ontslagen; 1535-36 Roelof Huesch. basconter uit Culenburgh; 1543-47 Guillaume de la Couppele; 1547-50 Lambrecht Feyn (Famyn?) en Jacob Flamme, tenor.

(20) E. Rembry, op. cit., pag. 43.

(21) L. Gilliodts-Van Severen, Les Registres des Zestendeelen, Emulatie Brugge 1893, pag. 289.

(22) Zie bijlage § 2, noot (5).

(23) G.G. Meersseman, L'Epistolaire de Jean vanden Veren, in Humanistica Lovaniensia, Leuven, dl. 19, pag. 119-200.

(24) Het betreft de nrs. 753 en 757, voorkomend in Les Registres... pag. 277; zie ook Bijlage § 2, noten (4) en (6).

[p. 94]

doorgaan - wellicht met als eerst bekende meester Jan van Ghendt, ca. 1490 - behalve het feit dat de rector zich met de schoolkinderen bij de metten moet presenteren, doch tegen opnieuw zowat negen uur vrij is. Op zon- en feestdagen moeten beide praeceptores mét de schoolkinderen zowel bij de metten als bij de vespers in de kerk aanwezig zijn⁽²⁵⁾.

Vóór de fundatie uit 1570 woonden de choralen evengoed samen met de zangmeester, die hiervoor varierend ofwel een keerlaken krijgt, de waarde van 1 pond vl, ofwel 30 sch.⁽²⁶⁾. De dotatie, waarvan de choralen genieten, loopt tussen de 4 £ en de 5 £ 13 sch. 10 d. vl. per jaar⁽²⁷⁾, evenveel als de organist die 2 pond per jaar krijgt, en beduidend meer dan de choralen in b.v.b. Sint-Jacob.
De choralen zijn gekleed in rode keerlekins of in groene rocx⁽²⁸⁾, en éénmaal komt een nota voor waarbij den grooten corael betaald wordt van tguendt dies hy ontfanghen hadde over tbedienen vander costerye naer tverlaten van me. jacob [Lem?], 1536 (La Flandre, 2. pag. 56).
Van speciale studieuitgaven voor de kinderen komen geen gegevens voor, tenzij tweemaal de betaling aan Andries Boydens, in 1551 omdat hij Willeken tcorael leert spelen upden oorghele; in 1553 om dat zelfde Willeken te leren up de clavichoorde (Rek. 2; fol. 151; 173 (⁽²⁹⁾.
Men haalt blijkbaar de choralen het liefst uit de directe buurt: wanneer b.v.b. in 1533 maar één choraal overblijft vraagt Jacob Lem een tweede uit de Bogaerdenschool gebien hij Bruggeling is en een goet voysekin heeft (Res. fol. 48); een paar jaar later komt de choraal Hannekin de Ruussche echter uit Gent (Res. 63v-64).
Wat tot slot de zangmeesters zelf betreft, die wellicht regelmatig koster en vice-pastoor werden (zie J. Wilhoudt, J. Lem en de praeceptor uit 1463): Richafort, Treshault en Polet kwamen van de Sint-Jacobkerk; de basconter 1535-36 Roelof Heus (Heusch) uit Culenburg, ging in 1539 over naar O.L. Vrouw; Bart en Lem, De Zaeghere en Ysembaert kwamen van de Lieve Vrouwkerk, de moederkerk overigens; Treshault zou, net als Lansheere resp. naar Sint-Salvator en de Lieve Vrouwkerk promoveren; Gasquière, uit Rijsel, naar Sint-Jacob; de habituant Jacob Flamme, die van Sint-Donaas

(25) P. Declerck, art. cit., pag. 148; H. Dussart, Fragments inédits de Rombout de Doppere, Brugge 1892, pag. 2; La Flandre, dl. 1, pag. 362. de programmatie is wel afwijkend van de situatie na 1574, E. Rembry op. cit., pag. 42.

(26) La Flandre, dl. 2, pag. 66; Rek. 3, fol 23v, 210.

(27) La Flandre, dl. 2, pag. 67; Rek. 2, fol. 272v; Rek. 3, fol. 25v, 51v; het komt, in de jaren 1557-58, voor, wanneer Chastelain zangmeester is, dat ze inwonen bij de droogscheerder Pieter Danckaert alias Snouck † 1563, Rek. 2, fol. 272v, 301, 405v.

(28) Rek. 1, fol. 232v; Rek. 3, fol. 24.

(29) De oud-choraal, daarna signator, (ghetydewachter) van Sint-Donaas, Fr. Aernouts trad b.v.b. als privéleraar orgel op voor kinderen uit de Bogaerdenschool, net als, in 1523 een niet nader omschreven Jacob: L. Gilliodts-Van Severen, Inventaire diplomatique de l'Ecole Bogaerde, Brugge 1900, pag. 1029; 973; zie overigens ook de 16e-eeuwse organist van St.-Donaas, Corn, vanden Ryne.

[p. 95]

kwam, zou er uiteindelijk opnieuw terecht kunnen, net als die andere choraal van Sint-Donaas: Lansheere.
Van R. Ghellync tenslotte bleef het contract bewaard met de kerkfabriek waarbij bepaald werd dat, zo de zangmeester te vroeg zijn post verliet, hij de gelden van bienvenue verdubbeld moest terug geven⁽³⁰⁾. Anderzijds wordt de habituant van het koor 1560-64, Anthuenis du Poix, in 1561 schoolrector in Sint-Jacob.

(30) R.A.B., Fonds Sint-Gilles, nr. 287.

4.Organisten en orgelbouwers

De namen van de organisten zijn bekend vanaf ca. 1488; Boydens was in afwachting van zijn benoeming schoolmeester, Adr. Nane was waarschijnlijk afkomstig uit Kortrijk, terwijl twee kandidaten: leden van een orgelbouwersfamilie waren, met name in 1533 Hannekin Wagheers, zoon van Chaerles, en in 1552 Franchois Wagheers; deze laatste kreeg over de jaren 1552-54 de functie toegewezen.

Wat de orgelbouwers en -herstellers betreft: Jooris Bus, wellicht in opvolging van zijn vader († 1519), onderhoudt de orgels tussen 1527-30, en wordt vanaf 1532 vervangen door Chaerles Wagheers, die tot 1541 optreedt. Vanaf die datum (in Sint-Donaas pas in 1548; in Sint-Jacob 1550) is hij vervangen, tot 1554, door Jan-Hannekin Wagheers. Hij leverde echter, in 1539-40 een nieuw positief à 10 £ 4 sch. 2 d. gr. - duurder dan het positief in Sint.-Jacob 1520, beterkoop dan dit in Sint-Donaas uit hetzelfde jaar - terwijl het oud orgel, staende up den doxael, werd verkocht. In 1534-35 trad hij op om den grooten orghele te herstellen. Het nieuwe positief werd in 1542-43 door Jan Wagheers van drie nieuwe blasebalghen voorzien⁽³¹⁾.

In 1564 is het oude grote orgel afgebroken, terwijl in 1562-63 een onderhands akkoord opgesteld werd voor het leveren van een nieuw orgel door Ysebrant Claysseune die in 1553 het grootorgel voor Sint-Jacob had geleverd. Jacob Meese scildere wordt betaald van te maken tpatroon vanden nieuwen orghele, 19 febr. 1564⁽³²⁾. In nov. 1564 echter werd Claeysseune gevangen genomen, en stierf in mei 65. In

(31) La Flandre, dl. 2, pag. 202-209, 75, 152; Rek. 1, fol. 85v, 231; Rek. 2, fol. 194v. Uit giften voor dit positief kreeg de kerkfabriek 4 £ 2 sch. 3 d. gr.

(32) Rek. 3, fol. 187v, 188, 167, 15; op 27 febr. 1564 wordt ook betaald van tscriven ende maken in rethorycke tbardt daer den oorghele ghescildert staet (fol. 187v).

[p. 96]

1565, 13 nov. zien we daarna een betaling gebeuren den orghelmakere van ypere vandat hy gheaccordert ende ghestelt heeft diversche pijpen vanden nieuwen orghele. Het is niet duidelijk wie de orgelbouwer is, tenzij Claeysseune erin slaagde zelf het orgel te leveren⁽³³⁾.

(33) Rek. 3, fol. 203, 13 nov.; P. François, Brugse Orgelmakers, Biekorf 1948, pag. 157.

5.Varia

Wat de kerkschatten van Sint-Gilles betreft publiceerde E. Rembry een inventaris uit de 15e eeuw, en een fundatie uit 1508, betreffende de toen aanwezige juwelen. De oudst bekende gifte van ornamenten is echter deze van 29 mei 1321, door Jan van Atrecht, die ook een wekelijkse mis fundeerde⁽³⁴⁾. Nieuwe gegevens komen daarna in de Rekeningen voor wanneer in 1538-39 juwelen, candelaers en yserwerck worden verkocht, o.m. om de nieuwe klokken te betalen⁽³⁵⁾. Over de jaren 1527-40 publiceerde J. Weale bovendien herhaaldelijk rekeningposten, betaald aan de zilversmeden Jooris de Satelare (1527-33); Herman, de goudsmit ande Vlamyncbrugghe, 1532, en Daniel en Hanskin Claus (1534-42), over het herstel van de kostbaarheden van de kerk⁽³⁶⁾).

De belangrijkste opdrachten, door de kerkfabriek zelf gegeven, waren, 1527-30 de herstelling van de nieuwe grote reeze, ontworpen door de parochiaan Lanceloot Blondeel en uitgevoerd door Jan Hendonck (Endout), wonend in de Steenstraat, die ook de twee groote motaelen candelaers in het koor herstelt; en de kleine reeze, uitgevoerd door Jooris Zeghers, die den metalen voghel inden choor herstelt.⁽³⁷⁾ Daarnaast worden ook vier nieuwe klokken besteld waarbij als geelgieter Jan Christiaens en klokgieter Herman Loots voorkomen, 1536-37. Jacob de Keysere treedt alleen op als

(34) E. Rembry, op. cit., pag. 11; XXV-XXVI, en R.A.B. Sint-Gilles, nr 187, 29 mei 1321; zie ook noot (38).

(35) J. Weale, art. cit., dl. 2, pag. 61, 69-70.

(36) ld., pag. 62, 210-212.

(37) ld., pag. 202, 212-217; als schilder treedt Antuenis op, van wie drie kinderen in 1531 en 1536 in Sint-Gilles werden begraven: J. Weale, art. cit., dl. 1, pag. 355, 356, 365. Jan Blanckaert, die de reezen en de twee pilaren anden oultaer jaarlijks oppoetst, krijgt 1565-66 een vergoeding: van te souderen twee vlercken van een ynghele by den hoo ghen oultaer (Rek. 3, fol. 230).

[p. 97]

koper van oude kandelaars, terwijl een motalen pylaer verkocht wordt ‘aan die van Sint-Clara’⁽³⁸⁾.

Bij de verhemelinghe vanden preicstoel en het schilderen van de ghestoelten in olyevarwe, mitsgaders de verhemelte, rabat, ende achter den hooghen outaer in watervarwe, 1535 treedt de schilder Pauwels Cockuut op⁽³⁹⁾.

Wat tenslotte altaartafels betreft: in 1527 wordt een exemplaar besteld bij de parochiaan Jan Provoost; in 1593, na de totale uitplundering van de kerk, een tweede bij A. Claeissens jr.⁽⁴⁰⁾, duidelijk het nu nog bewaarde Laatste Avondmaal.

A. Dewitte

(38) J. Weale, art. cit., dl. 2, pag. 73, 70; 217-220. Gheeraert clocspeildere, speelde de klokken in. Zowel klokken als zilverwerk werden resp. in nov. en dec. 1578 tijdens het Calvinistisch bewind opgeëist; dezelfde troebelen zouden ook het xve eeuwse Sacramentshuis vernietigen. Twee nieuwe juweleninventarissen waren in 1534-35 opgesteld, nadat al het gewicht aan zilver gewogen werd door Jooris de Satelare (ld., pag. 205, 211); na de geuzentijd zou pastoor F. Geleyn in 1634 een nieuwe inventaris opstellen.

(39) ld., pag. 206. Cockuut trad in 1535 ook op om het Sacramentshuis te schilderen. Rek. 1, fol. 208.

(40) E. Rembry, op. cit., pag. 26, 50. Over de uitgebreide bouwwer ken aan de kerk zelf zie A. Duclos, Bruges Histoire et Souvenirs, Brugge 1910, pag. 335-36: de bouwperiode 1462-1479, gelijktijdig aan de uitbreiding van de Sint-Jacobkerk.

Bijlage

De volgende alfabetische lijsten werden opgemaakt naar de gegevens uit de Resolutieboeken en de verzamelingen Rekeningen. De data zijn de uiterste data van optreden in deze bronnen.

1. Lijst van de magistri cantus 1471-1566
Atro de († 1541)	Symoen	vóór 1530-1537^(1)
(van de Kerckhove)
Bart	Jan	april 1544-okt. 1547 (†)
Gasquière	Michiel	jul. 1556-nov. 1556
Hij was tot 1560 habituant.
Chastelain	Maertin	dec. 1556-1558
Ghellync	Renier	1561-1564
Claus	Jan	1541-jul. 1542
Goulliaert	Walrave	jun. 1555-jan. 1556
Hennebeert, pr.	Jan	1551-1555
Hij was sinds 1545 habituant van het koor.
Herbecourt	Jan	1559-1561

(1) Zie ook K.A.O.L. Vrouw, 1529-1554, fol. 56v; La Flandre, dl. 2 pag. 206, 250, 269 en R.A.B., Sint-Gilles, nrs. 110 en 219.

[p. 98]

Lameratte de	Michael	1569^(2)
Lansheere	Adriaen	aug. 1542-ap. 1543
Lem	Jacob	1532-(1539)
Polet	Jan	1564-1566,
		uit Henegouwen
Richafort	Jan	mei 1543-apr. 1544
		1548-1550
Rys, du	Pieter	1547-1548
Stune, de	Laureys	febr.-jun. 1556
Treshault	Jacob	1550
WiUioudt	Johannes	(1471)-1497
Ysembaert	Francois	1539
Zaghere de	Maertin	1538-1540

Hij was habituant sinds 1535 en gaat over naar de Lieve Vrouwkerk 1539, waar hij blijkt te componeren.

2. Lijst van de schoolrectoren ca. 1490-1554
Gezien niets toelaat deze rectoren - behalve De Bryatre - expliciet aan de parochieschool zelf toe te schrijven blijft deze lijst waarvan de data drie keer gedeeltelijk samenvallen onder voorbehoud.
Bordeulx	Jan	† 1543 aug.
Bryatre de	Simon	1532-1540 († aug.)
Hij wordt door de scholaster van O.L. Vrouw een sieraad voor de school genoemd, doch met enige onzekerheid benoemd omdat hij de muziek niet machtig is^(3).
Boudens (Boydens)	Andries	1551-1553
Hij wordt ‘schoolmeester’ benoemd, in afwachting van zijn benoeming als organist. Ondertussen geeft hij les van orgel en clavicord.
Ghent van	Jan	(1491)-dec. 1534 f
Hij wordt bij Rombout de Doppere als schoolrector vermeld in 1491, bij zijn uitwijzing uit de stad, is habituant in Sint-Gilles; een broeder Augustijn, met dezelfde naam in 1488-90, treedt als boekbinder op voor Sint-Jacob^(4).
Gillis de scoolmeester		1554
(Jacob (de scoolmeester)		1539^(5)
(Jan (de scoolmeester)		1543^(5)
Winnaert	Stasin	1516-1536 († april)

Hij komt in de Rek. als meester Stasins voor, wordt als schoolmees-

(2) Zie K.A.O.L. Vrouw, 1554-1617, fol. 95v.

(3) Jan Bordeulx, La Flandre, dl. 1, pag. 375, Simon de Bryatre K.A.O.L. Vrouw, 1510-1529, fol. 56v; R.A.B., Sint-Gilles, nrs. 113, 219 La Flandre, dl. 1, pag. 371; dl. 2, pag. 60.

(4) H. Dussart, a.w., pag. 2; La Flandre, dl. 1, pag. 362; dl. 2, pag 54; A. Dewitte, Zangmeesters... Sint-Jacob, pag. 336.

(5) Blijkbaar verwarring met Jacob Lem en Jan Richafort, zangmeesters, gezien de choralen bij hen inwonen.

(5) Blijkbaar verwarring met Jacob Lem en Jan Richafort, zangmeesters, gezien de choralen bij hen inwonen.

[p. 99]

ter begraven in St.-Gilles en wordt geciteerd in het Sint-Lucasgild 1516-1521 als meester bij de Augustijnen⁽⁶⁾.

3. Lijst van de organisten 1488-1566
Boudins (Boydens)	Andries	1558-sept. 1563 (†)
Grisel, pr.	Rycquaert	tot 1488
Heyde, vander	Jacob	apr. 1554-1557;
		sep. 1563-1566
Nane, pr.	Adriaen	† nov. 1532
Hij komt waarschijnlijk in 1515 in de Lieve Vrouwkerk te Kortrijk voor^(7).
Philips, den Oorghelare		1488
Reynaert	Kaerle	1533
Bij de dood van Nane doet zowel K. Reynaert. organist Sint-Jacob 1528-53. als de organist van Blankenberge een tijd dienst; kandidaten voor de vacatuur waren Hannekin Wagheers, Jacques de Tolienare, die benoemd werd, en een leerling van blenden coppen^(8).
Tollenare de	Jacques	1533-1552
Hij wordt daarna kanunnik aan de Lieve-Vrouwkerk.
Wagheers	Franchois	jul. 1552-mar. 1554

(6) A.C. De Schrevel, Staluts de la gilde des libraires..., Emulatie Brugge 1903, pag. 188; La Flandre, dl. 1, pag. 354, 364.

(7) La Flandre, dl. 2, pag. 59, 359; C. Caullet, Musiciens de la Collégiale Notre-Dame à Courtrai, Kortrijk 1911, pag, 11-13

(8) Res., fol 45v, 49v, 54