Biekorf. Jaargang 75
(1974)– [tijdschrift] Biekorf– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 76]
| |
Feestelijke ‘vladen’ uit 1605Ieder stad of streek heeft zijn koek of specialiteit. Zo kennen we Gentse mokken, Geeraardsbergse mattetaarten, Assekoeken, Lierse vlaaikens, Katrienspekken, Vlaamse vlaaien, enz. Met ‘vlaaien’ of ‘vladen’ bedoelen we niet het gebak (soort taart) gevuld met een marmelade van krieken, pruimen, appelen, met rijstbereiding, enz. ‘Vlade’ ‘zoals we ze in Oost-Vlaanderen als typisch gerecht appreciëren, is een soort pudding, bereid in een nogal diepe geglazuurde aarden potGa naar voetnoot(1): ‘vlaaitest’ genoemd. Vlaamse vlaai was en is nog op sommige plaatsen de ‘kermiskost’ bij uitstek. Een feestelijke gelegenheid zonder vlaai op tafel was niet denkbaar. ‘Vladen’ zijn in onze gewesten al langer gekend. De oudste recepten die we tot hiertoe vonden, dateren uit 1605. Verschillend in samenstelling, zijn het toch allemaal ‘flans’, (vladen) diverse puddingen gebakken in ‘coppen’Ga naar voetnoot(2) of ‘schotelen’. | |
Vladen uit 1605Een Melck-Vlade te makenGa naar voetnoot(3).Neemt tot eenen pot Melx eenen lepel bloemen / ende wel 20 Eyeren cleyn gheclopt / ende latet tsamen sieden een vierendeel van een ure / doeter dan by een luttel Boter ende een weynich Souts / ende Suycker / na dat gyt Boet begeert / ende dan inde Coppen ghedaen / ende latet backen / dit moecht ghy ooc in een schotel maken. | |
Om Appel-Vladen te makenNeemt GuldelinghenGa naar voetnoot(4) / scheltse ende snijtse in stucken / ende doetse in eenen pot met wat Wijns ende Boter / ende laetse soo | |
[pagina 77]
| |
staen smoren / wrijfse wel cleyn ontwee / ende doeter dan by half so veel geraspt wittebroot / als ghy appelen hebt ende vijf doeyeren van Eyeren / Genber ende suycker / mengelt dit al tsamen onder een dit is tot twee schotelen / bestrijct u schotelen met Boter ende doeter dan u spijse in / ende set u schotelen op Coolvyer / ende latet backen tot dattet so stijf is / dattet vande canten lichtet / stroyter dan Suycker / ende Caneel op / ende dienet ter tafelen.
OUDE VLAAITEST.
| |
Om een sonderlinge Vlade te makenNeempt vier oncen gepelde Amandelen / vier oncen Rijs / een once ghesoden in soetemelck / stamt dit tsamen wel cleyn met een weynich Roosewaters / doeter dan by seven ofte acht Eyeren cleyn geclopt / doeget tsamen door eenen Stromijn / ende mengt dan daer onder soeten Room / so vele als u goet dunckt / ende suyckeret so soet als ghy begeert / maekt dit t'samen werm in eenen pot / dan doeter in vier oncen versch Boter / set dit dan tsamen in een schotel op Coolvyer / onder ende boven ende latet backen / ende stroyter dan op dat ghy begheert / ende dienet. | |
Om een QuedeGa naar voetnoot(5) Vlade te makenNeemt dry ofte vier Queden / sietse wel morwe in water ende neemt dan Room / Eyeren / ende wat bloeme / ende mengelet onder een / wilt ghy soo mochdyer Suycker / ende cruyt by doen / ende maect hier een Vlaey af / in een schotel / ofte Cop / ende latet backen. | |
[pagina 78]
| |
Om een Vlay in een schotel te backenNeemt ses of seven Eyeren cleyn gheclopt / maer het gevogelt moet eerst reyn uit gedaen zijn / ghy meuchter ooc een lepelken bloemen onder temperen / een pinte Soetemelc ende suycker / temperet tsamen wel / ende doeter dan in een schoon schotel / decket met een ander schotel toe / ende setse op eenen treftGa naar voetnoot(6) op tvyer / latet dan so staen sieden tot dattet stijf is / gelijck een ander Vlaey ende wijle dat de selve backet / so legt een yseren int vier dattet wel gloeyent is / ende als de Vlaey genoech is / soo hout dit yser heel vaste op de vaey tot dese bleust maer dectser niet mede of sy sonde wateren /Ga naar voetnoot(7) dan stroyter Caneel ende Suycker op / ende dientse. | |
Een Appelvlaeye te makenNeemt eenen ketel appelen / anderhalve pepercoec / twee potten waters / Gengeber / Peper / Caneel / Nagelen / ende so menigen pot Melckx als ghyer in doet / so doeter so dicmaels veerthien Eyeren in / ende so menigen pot waters / so vele Noten / Syrope ende Eyeren. Op een ander maniere. - Neemt Appelen / sietse met Pepercoec / ende alsse morwe zijn / neempt Peper en Nagelen / Foelie / Gengeber / Syrope / Suycker / wel Eyeren ende Boter.
Het is duidelijk dat de bereidingswijzen die nog gebruikelijk zijn, voortkomen uit de overlevering en de traditie in de Vlaamse keuken. Sommige recepten werden in de loop der eeuwen bijna onveranderd bewaard. Sinds 1861 wordt de Gentse vlade ‘Vlaamse of Gentse pudding’Ga naar voetnoot(8) geheten. Alleen in het toevoegen van de ingrediënten bestaan er nu nog verschillende varianten (met of zonder mastellen, beschuiten, rozijnen, oranjeschil, foelie, enz.). Dit is een studie apart. G. Vlieghe-Steps |
|