Biekorf. Jaargang 73

(1972)– [tijdschrift] Biekorf– rechtenstatus

1.	Schrijf het op de balke, de kalvers gaan 't niet uitlekken. Loker. - Wanneer men, in de oude tijd, iets kocht zonder onmiddellijk te betalen, kwam het op de ‘kerfstok’. Was het een zeer slechte betaler, dan schreef men het op de balk, zodat hij het zag wanneer hij binnenkwam. Weldra werd het kopen ‘op de plak’. Nu luidt het: ‘zet het op den boek’ (plakboek). Een slechte betaler bedreigt men soms met de spreuk: ‘'k ga het op den spegel schrijven!’ (Pollinkhove). Iedereen kijkt immers graag in de spiegel en zou dus de schulden zien. De ‘balkspreuk’ staat reeds opgetekend bij De Bo - nu een honderd jaar geleden - en leeft nog voort in de volksmond! Ook de kerfstok is nog in de wandel... en ‘plakkers’ vindt men overal.
2.	Het werk en hangt aan de balke niet. Vlamertinge. - Wanneer men soms gekte met de kleine gestalte van een werkman, antwoordde hij met die spreuk!
3.	Waar nen boom valt bluven de blaren liggen. Ieper. - Waar een vader of een moeder, bij een zoon of dochter inwonend, sterft, varen deze het eerst wel met het overblijvend goed en geld.
4.	't Is noch flute noch hol. (Vlamertinge = VI.). - Noch mossel noch vis. Ze zijn zelfs lichamelijk nog niet volwassen.

5.	Met nieuwjaar groot lawaai, 's anderendaags grote klaai. VI. - Hij heeft het al vertureluut met nieuwjaar.
6.	Drie luchten en twee viers is rijkemans bestiers. VI. - Gebrek aan spaarzaamheid verarmt, maakt bijstier. Vgl. ‘Twee lichten en een vier maakt een rijk man bijstier.’ De Bo s.v. bijstier. - In de oude tijd was men zeer gesparig met licht en vuur.
7.	't Geraakt al verkocht dat naar de markt gaat. VI. - Een vrouw, hoe onbemiddeld en misdeeld ook, geraakt toch getrouwd... Op ieder potje past een hulletje.
8.	We hebben nog messen in't schof. Oostkamp. - Je mag gerust blijven noenmalen, er is voorraad genoeg. Verwant met ‘zijn mes ergens leggen’: ergens de maaltijd nemen.
9.	Met karnaval grote neuze, 's anderendaags platte beuze. Ieper. - Zelfde vorming als nr. 5 (boven). Op één dag heeft hij er alles doorgedraaid.
10	't Is beter een oud paard gebosten dan een joenk gekreveerd. VI. - Als een oude man sterft is het jammer, maar als een jonge man sterft wordt het soms een tragedie.
11	Nen trouw en ne pacht Komen in de nacht. VI. - Bij het aangaan ervan is het nog een vraagteken, dus nacht: de ware toedracht komt maar klaar na verloop van tijd.
12	't Is daar noch vier noch vinke. VI. - Het zijn erg gierige mensen die zich geen warmte gunnen noch de gezelligheid en de vreugde die een klein vogeltje kan brengen in hun leven. De gewone spreuk luidt: ‘Er is daar noch vier noch vonke’, zo arm of gierig zijn die mensen.

M. Vermeulen