Biekorf. Jaargang 68

[p. 209]

Willem Tell in het kunst- en schuttersleven te Roeselare
1820-1914

De studie van de thematiek die in de verschillende West-Europese cultuursferen gelijktijdig of opeenvolgend aan bod kwamen, blijkt belangrijk te zijn voor de cultuurhistorische wetenschap. Niet alleen voor de wederzijdse beïnvloeding of het eventueel gelijktijdig ontluiken van bepaalde thema's, maar bovendien ook voor de parallelle receptie in de verschillende kunsttakken, de volks-eigenaardige bewerking, omvorming of aanpassing en de specifieke periodisering ervan. Voor de Middeleeuwse kunstthema's, hetzij van hagiografische, hetzij van wereldse oorsprong en betekenis, liggen reeds belangrijke kunsthistorische en cultuurvergelijkende studies en commentaren voor⁽¹⁾. Het mag hier volstaan te wijzen naar de legende van koning Arthur⁽²⁾ en van het Roelandslied⁽³⁾, waarvan door geleerde cultuurhistorici reeds een totaal-documentatie werd bijeengebracht. Maar ook minder-suspens thema's kregen reeds hun beslag. Vernoemen wij zo maar: het Gulden Vlies⁽⁴⁾, heer Halewyn⁽⁵⁾, en Elckerlyc⁽⁶⁾. Dichter bij ons liggen dan de satire van de Vos Reynaerde (zelfs met zijn repressie-duiding!!), doctor Faustus⁽⁷⁾ en de steeds-maar-her-levende Tijl Uilenspiegel op een cultuurhistorisch onderzoek te wachten. Ook thema's van de moderne en hedendaagse tijden dringen zich op (denk maar aan James Bond en de Flintstones!!). Open vraag blijft het nochtans of hun impact op het culturele leven even sterk, en of hun ‘duren’ door de eeuwen heen even duurzaam en waarneembaar zal zijn als de hoger geciteerde middeleeuwse voorbeelden.

De receptie in en door het Vlaamse cultuurleven van de

(1) De bekende ‘Editions d'Art’, Lucien Mazenod, 33 rue de Naples, Paris’ geeft sedert 1966 een kollectie kunstboeken uit gewijd aan de sacrale en profane kunstthema's. Daarin verscheen een eerste deel waarin de Rozenkransmysteries gecommentarieerd en cultuurhistorisch vergeleken worden door Jean-Dominique Rey en Jean-Marie Lacroix.

(2) Roger Sherman Loomis, The Modena Sculpture and Arthurian Romance, in: Studii Medievali, IX, 1936.

(3) R. Lejeune en J. Stiennon, De Roelandsage in de Middeleeuwse Kunst, Brussel, 1966, 2 dln., 429 en 407 blz.

(4) M. Van Houtryve, Het Gulden Vlies in de Bourgondische literatuur, in: West-Vlaanderen, jg. XI, n^o 65, sept.-okt. 1962, blz. 338 en vlg.

(5) B. Ranke, Historische beschouwing van het lied, blz. 41-48 in: L De Jagher, Heer Halewyn, 1944.

(6) J. Van Mierlo, Beknopte Geschiedenis van de Oud- en Middelnederlandsche Letterkunde, 1942, 4de uitgave, Brussel, blz. 175-177.

(7) Over de Faust-figuur bezit de Faust-bibliotheek van het ‘Deutsche Hochstift’ te Frankfurt méér dan 10.000 steekkaarten. Voor Vlaanderen vernoemen wij H.J.J. Buyse, Faust, Brussel, 1928, 250 blz... en het gezegde dat Marnix Gijsen Goethe's Faust ‘by heart’ reciteren kan.

[p. 210]

vijftiendeeuwse legendarische Zwitserse held en van zijn meesterlijke schutterskunst kan derhalve bijdragen tot dergelijke thematische cultuurstudie. Alles wijst er immers op dat Willem Tell in West-Europa (en zijn Amerikaans cultureel achterland) klankrijk heeft vervuld wat Friedrich von Schiller soldaat Leuthold liet profeteren:

‘Das war ein Schuss! Davon

Wird man noch reden in den spätsten Zeiten!’⁽⁸⁾.

Vraag blijft echter of het Tell-succes ontstond voor of na of te gelijkertijd met de Schiller come-back. Na Friedrich Schlegels (1772-1829) persoonlijke aanval op de Tell-dichter en de eenzijdige Schlegeliaanse bewondering voor de klassieke Faustschepper en alleenheerser der Duitse romantiek Goethe, kwam de her-schepper van de Zwitserse held slechts in de kijker rond het midden van de 19de eeuw. In Frankrijk nam de Schillerstudie vroeger haar plaats in dan bij ons⁽⁹⁾. In België werd zij bekroond met de Schillerfeesten van 1859 te Brussel en te Antwerpen. In Vlaanderen had de Schillercultus bovendien een pangermaanse en flamingantische inslag⁽¹⁰⁾.

Om de totaal-studie van het Willem Tell-thema mogelijk te maken... zullen detailstudies, zoniet lokale bijdragen nodig zijn. Naast de Brugse toneelgegevens over opvoeringen van Lemierres Guillaume Tell in 1792 en 1795⁽¹¹⁾, wil deze korte bijdrage hier nu aanvulling brengen uit het Roeselaarse. Rekening werd echter gehouden met de parallel-methode die de Tell-spots op gans het scherm van de menselijke en sociaal-culturele uitingen wil aflezen. In de Rodenbachstad werd de Tell-invloed gedurende de 19e eeuw derhalve zowel op het toneel als in de muziek en de letterkunde aangetroffen.

(8) Wilhelm Tell, vers 2039.

(9) A.J. Becard, Etudes Schilleriennes. 3me édition, Paris, 1862 (bibliofiele uitgave); Baron de Reiffenberg, Souvenirs d'un pèlerinage en l'honneur de Schiller, Brussel-Leipzig, 1839, 476 blz.

(10) Voor de pangermaanse Schillercultus in Vlaanderen, zie: H.J. Elias, Geschiedenis van de Vlaamse Gedachte, Deel III, Antwerpen, 1965, blz. 128-129 en opgegeven literatuur.

(11) A. Viaene, Willem Tell op het toneel in Vlaanderen, Biekorf, 1966. blz. 375-376, en vraag: Ibid., 1966, blz. 320.

Toneel en letterkunde

De aloude Roeselaarse rederijkerskamer ‘Zeegbaer Herten’ bracht Tell minstens tweemaal op de planken. De juiste datum van de eerste opvoering is onbekend. Hij werd gesitueerd ‘binnen de 30 eerste jaren der negentiende eeuw’; als bron van deze notitie gold: ‘in de boeken aangetekend of bekend gemaakt door de ouderlingen die mij (Emiel Vandenberghe, schrijver van de ‘Zeegbaer Herten in 1887) hebben geraad-

[p. 211]

pleegd. De tweede opvoering van Willem Tell door hetzelfde rederijkersgenootschap- dit geschiedde in de huidige gemeenteraadszaal van het 18de eeuwse ‘Oude’ Stadhuis aan de Grote Markt te Roeselare - werd in 1857 gedateerd⁽¹²⁾. Onderzoek in de verslagboeken van de gilde lieten mij echter niet toe deze ‘Willem Tell’ literair nader of beter te identificeren. Was het de Nederlandstalige bewerking of vertaling van Schillers drama dat in 1804 zijn première beleefde te Berlijn?

Op louter-literair vlak bleek Friedrich von Schiller (en zijn best-seller) te Roeselare immers geen onbekende. Meester Guido Gezelle, die sedert het einde van 1857 tot augustus 1860 de poësis doceerde aan het Klein Seminarie aldaar, maakte zijn studenten zeker met Schiller bekend, naast andere Europese literatoren⁽¹³⁾. In 1886 dichtte hij een onvoltooid vers ‘Schiller's Klokke’ naar de bekende ballade van de Duitse dichter⁽¹⁴⁾.

Berten Rodenbach, Roeselare's wonderkind, had voor de romantische dramaturg en dichter een voor-de-hand-liggende vurige en germaanse bewondering. Voor hem was de Tell-figuur een geknipt symbool dat in de Vlaamse ontvoogdingsstrijd inpaste. Als lid van de ‘Lettergilde’, in 1851 in het Seminarie opgericht, droeg hij er in 1875-76 ‘De eed op het Rütli’ voor⁽¹⁵⁾, nadat reeds in 1870-71 Edmond Froidure in dezelfde gilde een studie debiteerde over ‘Guillaume Tell’⁽¹⁶⁾. Rodenbachs toespraak in de Sint-Janstoneelgilde te Roeselare, ter aanleiding van een opvoering tijdens het groot verlof van 1878 van een fragment uit Schillers dramatisch werk, bevestigde deze

(12) E. Vandenberghe-Loontjens, Schets eener Geschiedenis der Rederijkkamer Sinte Barbara gezeid ‘De Zeegbaere Herten’ te Rousselare, Ieper, 1887, blz. 106 en blz. 124; (A. Angillis), Kronijk der Rederijkkamer De Zeebaer Herten, in: Rumbeeksche Avondstonden, 1856, blz. 140-175 vernoemt deze beide Tell-uitvoeringen niet.

(13) F. Baur, Uit Gezelle's leven en werk, 1930, Leuven, blz. 147; H. Verriest, Guido Gezelle als leeraar, in: Versl. en Mededelingen van de Kon. VI. Acad., 1913, blz. 436. De Gezelliaanse traditie, vreemde literatoren te bestuderen, bleef gehandhaafd en werd door Hugo Verriest aan Berten Rodenbach doorgegeven. Zij kreeg bij Rodenbach echter een andere betekenis, zoals verder gezegd wordt. Waarschijnlijk stamt uit die tijd de Schillertraditie in het Klein Seminarie. Wij persoonlijk lazen immers nog steeds Willem Tell in de poësisklas (1943-44).

(14) G. Gezelle, Proza en Varia, Amsterdam, 1950, blz. 612-613.

(15) Voor de tekst van de Rütli-eed: zie: F. Rodenbach, Albrecht Rodenbach en de Blauwvoeterij, Amsterdam, 1909, deel I, blz. 219-226, tevens ook: De Vlaamsche Vlagge, 1878, Jg. 4, afl. 1; blz. 12-17 (ondertekend Harold). De oorspronkelijke tekst van de Rütli-eed in: Verslagboek van de Lettergilde 1875-76, Archief Klein Seminarie Roeselare (A.K.S.R.). - F. Baur, Albrecht Rodenbach. Verzamelde Werken, deel II, Tielt, 1956, blz. 119 en blz. 330, nopens het vers ‘De Duitsche Kunst’ concentreert Rodenbachs kennis met die Duitse kunst nominaal (en exclusief?) rond Schiller.

(16) A.K.S.R., Verslagboek der Lettergilde, 1870-1871, niet gepagineerd.

[p. 212]

pangermaanse gerichtheid. Voor Vlaanderen droomde Rodenbach een Schiller in Pol de Mont te hebben ontdekt⁽¹⁷⁾.

De Rodenbachse school, die in het literair midden van de Mandelstad na het overlijden van de Wonderknape in 1880 ontstond, bleef ongestoord en onversaagd putten in de Schillerbron. Raymond Veralleman (Roeselare 1858-1920), de voorzitter van de Vlaamse strijdgroep ‘De Clauwaertsghilde’ te Roeselare, bewerkte de ‘Duikelaar. Uit het Duitsch van Schiller’ in een proza-geheel dat in 1882 verscheen⁽¹⁸⁾. Onderwijsinspecteur Pieter Jan Maas (Neeroeteren 1844 - Kortrijk 1928) deed hem in verzen na; in maart 1889 kwam zijn gedicht ‘De duikelaar naar het Hoogduitsch van Schiller’ in het licht⁽¹⁹⁾.

Wanneer de toneelafdeling van de Katholieke Jongelingenkring zich rond de eeuwwende zelfstandiger naast de Koninklijke Stadsharmonie had ontwikkeld, bracht zij in samenwerking met de studenten van het Klein Seminarie grotere werken ten tonele. Op 23 en 24 oktober 1910 werd aldus ‘Willem Tell’ van Schiller in acht taferelen opgevoerd... zeer zuiverlijk beroofd van alle vrouwenrollen. Wij vermoeden dat Zeger Malfait (Roeselare 1850-1913) de vertaler en bewerker was. In de hoofdrollen bracht toneelmeester Alfred Cosaert, de gekende Roeselaarse tonelist Eugeen Rommelaere in de rol van Gessler, Edmond Vanneste in de rol van Werner en Jozef Rommel in deze van Willem Tell⁽²⁰⁾. Over die opvoering werd perskritiek uitgebracht ‘... de tekst van het stuk was te armzalig en te gebrekkig. 't Is jammer waarlijk, zulk een letterkundig meesterwerk tot zoo eene schamelijke vertaling te verwringen. Wij hebben te Rousselare goed gekende letterkundige mannen genoeg, die offerveerdig en dienstwillig de noodige verbeteringen daaraan zouden brengen’⁽²¹⁾.

(17) H.J. Elias, a.w., Deel III, blz. 128-129.

(18) Wegwijzer van Rousselare en het Arrondissement in het jaar 1882, Roeselare (J. De Meester), 1882, blz. 91-94.

(19) Jaarboek van het Kunstgenootschap de Kerels, Roeselare (J. Dubuisson-Clais), 1890, blz. 11-16.

(20) Verslagboek van de Toneelafdeling ‘In Deugd en Vreugd’, ingeplakt programma, West-Vlaams Museum voor Archief en Literatuur te Roeselare.

(21) De Dageraad, Katholiek weekblad voor Rousselare en 't Arrondissement’ Jg. 6, zaterdag 29 oktober 1910; ‘De Gazette van Rousselaere’, 29 oktober 1910 schreef echter ‘toch is het nuttig en genotgevend dat men zorgt ook aan de kringen die spelen zonder vrouwenrollen, iets van het eerlijke (sic) der meesterwerken op te disschen’.

Muziek

Het mag aangenomen worden, uit wat voorafgaat, dat de Tell-figuur te Roeselare reeds was bekend vóór het verschijnen van Rossini's (1792-1868) opera ‘Willem Tell’ in 1829, al was

[p. 213]

dit sporadisch. Het blijkt immers wel degelijk deze opera te zijn geweest die de Tell-figuur aldaar het meest populair heeft gemaakt. In de twee belangrijkste muziekmaatschappijen die het Roeselaarse muziekleven gedurende de negentiende eeuw beheersten, was Rossini's werk geen onbekende. Wel integendeel.

Reeds op zondag 2 maart 1845 werd door de Sint-Ceciliaharmonie, onder leiding van haar muziekmeester André Gotthold Apold (Neumark 1815 - Brugge 1859) de finale van de ‘Ouverture de Guillaume Tell’ uitgevoerd⁽²²⁾. Op het programma van het ‘Grand concert vocal et instrumental’ van 3 maart 1863, in het gildelokaal ‘Café de Commerce’ aan de Zuidstraat, door dezelfde Sint-Cecilia ingericht ten voordele van de vrijkoping uit militieplicht van Gustaaf Van Hee (Roeselare 1843-1916) zoon, stond het kwartet voor twee violen, alt en bas ‘Guillaume Tell’ van Rossini. Het werd uitgevoerd door de violisten: de schepen Renatus (Roeselare 1808-1879) en zijn zoontje Allardus (Roeselare 1848-1925) Cauwe, Lodewijk Mille (Lanaken 1827-?) alt, stationsoverste te Roeselare, en componist-muziekmeester vader Eduard Van Hee (Roeselare 1810-1880), basviool⁽²³⁾.

De koorzangafdeling van Sint-Cecilia voerde op 9 december 1866 het bekende ‘Jagerskoor’ uit Rossini's opera uit⁽²⁴⁾.

De in 1867 opgerichte harmonie van de Jongelingenkring - waaruit later de Koninklijke Stadsharmonie zich zou ontwikkelen - plaatste op haar eerste (bewaarde?) programma voor het concert van 23 februari 1868: ‘Guillaume Tell, choeur de chasseurs et de suisses - Rossini’⁽²⁵⁾. De opvoering - met orkest - werd hernomen op 20 maart 1869. De secretaris van de Stadsharmonie en muziekkundige Jules Clais (Roeselare 1863-1952) gaf op 8 maart 1899 voorlezing van de ‘stukken’ door de harmonie sedert 1868 aangeleerd; daarin noteerde hij: in 1887 en 1889 ‘Guillaume Tell’⁽²⁶⁾. Ter gelegenheid van het Koekezondagsorkest (1 september 1889) bracht de harmonie inderdaad de ‘Ouverture de Guillaume Tell’ ten gehore op de Grote Markt te Roeselare⁽²⁷⁾.

(22) Resolutieboek van het Muziek-Genootschap (Ste. Cecilia) 1837-1849, blz. 81; op het avondfeest door de ‘Vereenigde Vrienden’ te Rumbeke op 26 hooimaand 1859 ingericht werd ‘De Tyrolienne van G. Tell met variatiën voor piano met vier handen’ uitgevoerd: J. Delbaere, De Vereenigde Vrienden Letter- en Toneelgilde, Rumbeke, 1853-1953, Rumbeke, 1953, blz. 94.

(23) Groot Gildeboek der Maatschappij St. Cecilia binnen de Stad Rousselare, 1858-1884, blz. 27.

(24) Ibid., blz. 102.

(25) Verslagboek van de Muziekraad van de Jongelingenkring, 1868-1872, blz. 5.

(26) Ibid., blz. 212-213.

(27) Gazette Van Rousselare, Jg. 2, n^o 47, 24 augustus 1889, blz. 3, c.

[p. 214]

Op het Roeselaarse muziekfestival van zondag 24 juli 1892, waaraan achtendertig muziekmaatschappijen deelnamen, werd een ‘Fantaisie’ op Willem Tell van Rossini uitgevoerd door het ‘Fanfare-muziek’ van Menen (leiding E. Vandenberghe) en door de ‘Harmonie’ van Geluwe (leiding Balmaekers)⁽²⁸⁾.

De thematische gegevens van Rossini's opera waren bij verschillende meer of minder begaafde en gekende musici een onuitputtelijke bron voor navolging en inspiratie. Verschillende bewerkingen, variaties, fantasiën, vokale en instrumentale aanpassingen ervan zijn bekend. De ‘Fantaisie pour Clarinette sur Guillaume Tell’ van de Duit-Franse klarinettist Friedrich Berr (Mannheim 1794 - Parijs 1838), werd op 12 december 1869 door drukker Eduard De Brauwer (Roeselare 1823-1930) uitgevoerd in het concert van de Jongelingenkring te Roeselare⁽²⁹⁾. Op 28 augustus 1871 zongen de zangers Ed. Thienpont en C. Dossche, solisten van de ‘Société Royale des Mélomanes’ van Gent, voor de leden van de Sint-Ceciliaharmonie het duo ‘Guillaume Tell’ van de bekende Doornikse pianist en componist Adolphe Maton (Doornik 1833-?)⁽³⁰⁾.

Op het muziekfestival van 11 juni 1893 te Kortemark speelde de Stadsharmonie de ‘Schillermars’ van Jacob Meyerbeer (Berlijn 1791 - Parijs 1864)⁽³¹⁾.

Tegen het einde van de negentiende eeuw bleek ‘Willem Tell’ te zijn verdwenen van het Roeselaars muziekrepertorium. Toen de voornoemde Jules Clais op 27 december 1897 een inventaris opstelde van de muziekpartituren in het bezit van de Koninklijke Stadsharmonie... was een Willem Tell-specimen niet (meer?) voorhanden. Richard Wagners ‘Tannhäuser’ had reeds zijn majestatische intrede gedaan... naast de muziek der Vlaamse school.

Bij de inhaling van Jan Mahieu (Roeselare 1874-1947) als burgemeester (1908-1946) van Roeselare op 26 april 1908 trad de Katholieke Vlaamse Toneelvereniging ‘In Deugd en Vreugd’ van de Jongelingenkring (waarvan Berten Rodenbachs vriend Zeger Maelfait (1850-1913) in die dagen de voorzitter was, na jaren lang toneelmeester te zijn geweest) met een praalwagen in de stoet op. Uitgebeeld werd: ‘Hulde aan de beroemdste toneelschrijvers door de eeuwen heen’. Volgende auteurs ‘gekleed volgens den dracht der eeuw waarin zij leefden’

(28) Gedrukt programma van het Festival Roeselare 1892, Mekanieke Boekdrukkerij van De Brauwer-Roelens, Ooststraat

(29) Verslagboek van de Muziekraad van de Jongelingenkring, 1868-1872, blz. 40. Eduard de Brauwer, zoon van Pieter notaris De Brauwer, verwierf bekendheid als boekdrukker en uitgever van ‘De Landbouwer’, weekblad dat hij vanaf 1848 tot 1905 zelf beheerde.

(30) Groot Gildeboek der Maatschappij St. Cecilia, a.w., blz. 200.

(31) Verslagboek van de Muziekraad van de Jongelingenkring, 1892-1901, blz. 91.

[p. 215]

stonden uitgebeeld: Aischylos, Shakespeare, Vondel, Corneille, Racine, Schiller, Goethe en Albrecht Rodenbach⁽³²⁾.

(32) Verslagboek van de Muziekraad van de Jongelingenkring; 1901-1922, blz. 128.

De schuttersgilde

Niet alleen de schone kunsten maakten de Zwitserse vrijheidsheld den volke van Roeselare bekend. Zijn schuttershandigheid verwekte er bovendien bewonderende navolgers⁽³³⁾.

In 1902 (reeds vroeger?) kwam in de Mandelstad de Flobertistenkring onder de naam ‘Willem Tell’ bekend⁽³⁴⁾. Hij verenigde de liefhebbers van de karabijn Flobert 6 mm. Het lokaal was in ‘Café Gambrinus’ gelegen aan het stationsplein⁽³⁵⁾. Op zondagen 4 en 29 juni 1902 richtte de kring een ‘Groote-Wederlandsche pryskamp met het karabijn Flobert 6 mm’ in. Louis Nicolas Auguste Flobert (Villers-Cotterets 1818 - Gangny 1877) was een Frans wapenmaker. Hij verwierf rond 1850 bekendheid door het vervaardigen van lichte vuurwapens met zwakke patroon, de naar de uitvinder genoemde Flobertpatroon. Het wapen maakte het schieten met vuurwapens populair, daar het geschikt was voor kamerschietoefeningen. Het werd een geknipte hobby waaruit het rond de eeuwwende bloeiende gilde- en verenigingsleven onmiddellijk een nieuwe bron aanboorde. Ook Willem Tell... kwam door Flobert naar

(33) Flobertisten bestonden te Izegem onder de naam ‘De Eendracht’ en te Ingelmunster, in 1882, zie: Wegwijzer van Rousselare... a.w., 1882, blz. 30 en 37. - Willem-Tell schuttersgilden bestonden niet alleen te Roeselare. Te Pittem wordt tussen 1895-98 een ‘Willem-Tell’ gilde vernoemd, waar geschoten werd met ‘karabijn, balboog en balpijp’: V. Arickx; Geschiedenis van Pittem, Pittem, 1951, blz. 200. - Te Izegem stapte op 3 mei 1908 de gilde der Doelschutters ‘Willem-Tell’ in de stoet ter inhaling van burgemeester Eugeen Carpentier-Hamman, tussen de koninklijke gilde der Bussenieren en de Prinselijke Gilde van Sint-Sebastiaan, zie: ‘De Dageraad, katholiek weekblad voor Rousselare en Omliggende’, zondag 2 mei 1908, jg. 4, n^o 18, blz. 2, c (drukker uitgever Jozef De Meester). Intussen is deze gilde ook koninklijke Gilde Willem Tell geworden, die te Izegem bleef bestaan naast de bussenieren en handbooggilde, zie: Stad Izegem, Verslag over het beheer en de toestand der Gemeentezaken, Dj. 1965-66, blz. 96. - Te Heule bestond in 1933 een Willem Tell schuttersgilde: zie: Ten Mandere, Catalogus (van de) tentoonstelling Koninklijke Gilde der Bosseniers te Izegem 4 september-12 september 1965, blz. 38.

(34) Deze Flobertisten-kring werd in juli 1873 te Roeselare opgericht onder voorzitterschap van P. Carlier-Biebuyck (S.A.R. Modern, Afd. VII, Sectie D, Bank 1; Dossier 2: Gilden en Maatschappijen, Bundel karabinieren). Deze ‘Union des flobertistes Roulariens’ noemden zich in 1890-91 nog ‘Willen is kunnen: Flobertisten’, onder welke benaming een drietal schuttersborden in het Stedelijk museum voor Plaatselijke Geschiedenis en Folklore te Roeselare worden bewaard. Wanneer zij de naam ‘Willem Tell’ gebruikten vond ik niet terug.

(35) Notarieel Aenkondigingsblad, Mei 1902, Roeselare (A. Pattyn).

[p. 216]

het volk. Waarschijnlijk dan toch in geringer mate, of minstens met minder ‘kracht’ dan Schiller en Rossini het hadden gekund. Na dit alles... mag het wel verwonderlijk blijken dat Willem Tell noch Schiller in de Rodenbachstad een toponiem nagelaten heeft, noch voor straat- of winkelnaam, noch voor herberg- of verenigingsbenaming! Zelfs een Tell-schuttersgilde bestaat er heden niet in de Rodenbachstad...

Nochtans... het meesterlijk schot van Tell vloog zelfs tot over de Atlantische oceaan. Daaraan waren de... Roeslarenaars niet vreemd. In 1884 werd in de Belgische kolonie te Detroit de ‘Willem Tell Archery Club’ gesticht. Promotors waren: Polydoor Matyn en vooral Charles Goddeeris (Roeselare 14 april 1855 - Detroit 12 december 1933). Zij hadden boog en pijl uit de Mandelstad meegebracht... doch ook de naam van Schillers held was hen niet vreemd⁽³⁶⁾.

Dr. jur. Michiel De Bruyne

(36) P.D. Sabbe-L. Buyse, Belgians in America, Tielt, 1960, blz. 253-255. Wij willen hier ook Domien Cracco danken voor zijn genealogische hulp en inlichtingen.