Zandloper
Op de vraag in Biekorf 1964, 160.
Wat voor ‘zand’ er in de oude zandlopers loopt? Het oude receptenboek Ménagier de Paris, opgesteld in 1373, geeft daarover enkele bijzonderheden (II 258, in de bibliofiele uitgave van 1846). Het recept staat onder de rubriek ‘pour faire sablon à mettre ès orloges’ en leert dat men in de Eeuw van Artevelde als beste horlogepoeder beschouwde ‘een fijnste gruis van gestampt zwart marmer: het vergruizelde marmer werd in wijn gekookt, afgeschuimd, gedroogd, opnieuw vergruizeld enzovoort, tot negenmaal toe.’ De auteur van de Ménagier geeft als nadere inlichting dat men voor deze bewerking zaagsel van marmer gebruikt dat afvalt bij het zagen van grote graftomben.
f.d.