Biekorf. Jaargang 65

[p. 55]

De familienaam ‘Gal(l)ant’

In een genealogische bijdrage in Biekorf⁽¹⁾ zocht J. Gallant ook een verklaring voor zijn familienaam. Hij ziet in de naam een tegenwoordig deelwoord van ofra. galer ‘s'amuser, mener joyeuse vie’. De naam ‘zou dus enigszins op zekere epicuristische neigingen van de eerste dragers van de naam duiden’. Dit is trouwens ook de verklaring die Dauzat⁽²⁾ aan de naam Galan, Galand, Galant, Galland geeft: ‘galant, vif, enjoué; empressé auprès des femmes’. We ontkennen deze mogelijkheid niet; meer dan een Gallant zal zeker wel een ‘galante’ voorvader gehad hebben. Dit is evenwel niet de enige verklaringsmogelijkheid.

Galant is ook een oude voornaam. Hij komt in de 15de eeuw nog voor in Kortrijk: 1424 Galant van Outrive...onghepoortert⁽³⁾; 1428 Galant van den Collomere⁽⁴⁾. Dat het hier een oude Germaanse voornaam geldt, blijkt uit de vormen Galand bij Foerstemann⁽⁵⁾ en Galandus in de Diplomata Belgica en bij Mansion⁽⁶⁾. Ook Graaf⁽⁷⁾ vermeldt de oude voornaam Galand. Galant nu is de geromaniseerde vorm van de Germaanse naam Wieland. ‘Germ. Wëlant, der berühmte Schmied, hat im altfranzösischen Epos stets den Namen Galant, eine Form, die germ. *Walant voraussetzt⁽⁸⁾. Het is bekend dat in het Frans de Germaanse leenwoorden met w een g kregen, vgl. Ndl. want - Fr. gant; Eng. war, Ndl. (ver)war(ring) - Fr. guerre; Ndl. wesp, Osaks. waspa, Lat. vespa - Fr. guêpe; van de Walle = Fr. de Gaulle; Willem = Guillaume; Wouter = Gautier; Walewein = Gauvain. Ook Forssner⁽⁹⁾ geeft dezelfde verklaring: ‘As regards the form Galant etc. it might be < OF Galant, the epic form of Weland’.

(1) J. Gallant, Bijdrage tot de geschiedenis van een oude Wervikse familie. De Gallant's poorters van Ieper, Mesen en Brugge. Biekorf, 1963, jg. LXIV, blz. 353-368.

(2) A. Dauzat, Dictionnaire étymologique des noms de familie et prénoms de France, Parijs, 1951, blz. 275.

(3) F. Debrabandere, Kortrijkse persoonsnamen omstreeks 1400 (Werken, Kon. Comm. Top. Dial. nr. 8), Tongeren, 1958. blz. 150.

(4) Stadsarchief Kortrijk, Register van het gerecht nr. 2, 1428-1429, f 29v-30.

(5) E. Foerstemann, Altdeutsches Namenbuch. I. Personennamen, Bonn, 1900, 590-1.

(6) M. Gysseling - A.C.F. Koch, Diplomata Belgica ante annum millesimum centesimum scripta, Brussel, 1950, blz. 164. - J. Mansion, Oud-Gentsche Naamkunde. Bijdrage tot de kennis van het Oud-Nederlandsch, 's-Gravenhage, 1924, blz. 26 en passim.

(7) J.J. Graaf, Nederlandsche doopnamen naar oorsprong en gebruik, Bussum, 1915, blz. 28.

(8) W. Kalbow, Die germanischen Personennamen des altfranzösischen Heldenepos und ihre lautliche Entwicklung, Halle, 1913, blz. 49.

(9) Th. Forssner, Continental-Germanic personal names in England in old and middle English times, Uppsala, 1916, blz. 251.

[p. 56]

Langlois⁽¹⁰⁾ noemt Galant niet alleen zesmaal onder de literatuurnamen, waarmee de aansluiting bij de Germaanse mytologische naam al aangewezen is, maar ook noemt hij Galant als naam van de ‘forgeron célèbre’, waardoor de identiteit Wieland = Galant niet meer te betwijfelen valt.

De familienaam Wieland bestaat trouwens ook; in Kortrijk: 1403 dat Hannekin ende Fluerkin Wyelant f. Floreins; 1422 Johannes Wieland⁽¹¹⁾. We kennen bovendien ook de Duitse dichter Wieland (1733-1813).

f. debrabandere

(10) E. Langlois, Table des noms propres de toute nature compris dans les chansons de geste, Parijs, 1904, blz. 247.

(11) F. Debrabandere, op. cit., blz. 210. - Zie over deze naam: E. Schroeder, Wieland der Schmied (Deutsche Namenkunde: Gesammelte Aufsätze zur Kunde deutscher Personen- und Ortsnamen, Göttingen, 1938), blz. 48-53.