Biekorf. Jaargang 64

[p. 339]

Bij de oude wasbleker

Met Alderheiligen was ik te Kortrijk met mijnen ongeletterden, nu zesentachtig jaar, en hij vertelde mij van zijnen jongen tijd. Daar stond een oude meter met koperen beslag op de uiteinden, in den hoek van de kamer, en die gaf aanleiding om wat oude herinneringen op te halen.

Ja, zei hij, mijn moeder was een dul wijvetje en mijn vader 'n is maar negen jaar ziek geweest, waarvan acht jaar te bedde. Zo ge moet niet vragen. En ze stond er heel alleene voor met haar bende. Ze wist noch waarin noch waaruit, en 't tweede jaar van de ziekte ze pakte wat aan. De ‘baaiekoop’, dat was te boere gaan met de zak op de rug om onderhaaien en onderbroeken en lijnwaad te verkopen voor rekening van een Wallonke van Leuze. De Wallonken 'n kosten niet el zeggen dan ‘Baaie-koop’ en ‘goeie koop’ en ze wierden nog allichte buitengewipt, maar mijn moeder die goed ter tale was, had het gevonden. Ze verkocht rondom heur en 'k hebbe hier nog haren meter en 'k beware dat gelijk een relikwie. Dat was voor 't meten van de slaaplakens die de boeredochters dan zelve moesten snijden en zomen.

In dien tijd was 't erg om aan de kost te geraken. Maar 't ging toch, en als 't scherp ging werd het uitgelengd met melkthee. Melkthee? Dat was een liter zoete melk van tien cent, en opgelengd met twee liter water, om meer kwansel te geven, en een snuifje zout daarin om de smake. Dat was te zessen, als er geen zaad in 't bakje 'n was om koffie te kopen. Rond den negenen eerste schaftijd was 't keernepap, te noene pap met eerdappels en ajuinsaus, te vieren roggestuiten met smout en melkthee en 's avonds om te schranken eerdappels en pap. Ja, ja, wij aten vijf keers daags in dien tijd omdat we anders te flauw stonden. Wij aten elke keer om een peerd de rug uit t’ eten en moeder zei: dat is goed, de mage zet daarvan uit en ge kunt eten gelijk dijkedelvers maar later - als ge 't hebt - zult ge kunnen eten gelijk in 't Huis van Oostenrijk.

Ik 'n had nog mijn eerste communie niet gedaan en 'k wierd aanveerd in Onze Lieve Vrouwkerke als missediender, bij Guido Gezelle zaliger. Maar Gezelle zei: En kom-je gij alzo alleene uit de Stasegemstrate bij winterdage in den pikdonkeren?’ en hij zei dat mijn moeder een ende moest meekomen. In de Stasegemstrate 'n stonden nog geen huizen gelijk nu, en ten zessen van den ochtend dat was gevaarlijk in die eendelijke blakte. En mijn moeder ging mee totdat we d' eerste huizen van Kortrijk nazerden. In 't eerste

[p. 340]

kwam ze mee tot aan Onzer Vrouwe, maar na een week of twee ze 'n ging maar meer mee tot buiten 't blote en ze zei: ‘jongen, loopt 'n beetje waar dat 't effen ligt en ik keere weerom. Alzo kan ik nog een uur of twee waste slaan eer ik aanzette met de baaie-koop’.

Dat was 't begin van de weelde want, met mijn zusters, begon ze in die twee gevonden uren de waste te slaan voos ons, en voor de naaste buren. Ze verdiende daar al gauwe meer mee dan met te boere te gaan met lijnwaad en baaien. En mijn missediendersgeld van vijf frank te maande dat was, zei moeder, de goddelijke bijval, dat was om de drie maand een maand huispacht gespaard, want we woonden in een veel te groot huis om der wille van de vlascommercie van vader vroeger, toen hij nog gezond van lijve was.

En zo hebben wij voortgekrasseld, wassen en plassen voor 't gebuurte en later voor anderen tot in Kortrijk, en 't is beginnen goed gaan en 't sloeg mee.

Toen was 't opstaan ten vijven en voor den zessen beginnen. Alles met d'hand, zonder machine, wassen en wrijven met de schuurborstel, spoelen, wringen zonder zwierder, en alles uithangen om te bleken, inhalen, dampen en strijken.

En alle dagen die den Heere verleende werken tot den achten. De vrijdag was 't tot den tienen. De zaterdag heet de nacht door en, als de dag hem begon te tonen, het huis kuisen, het waskot droge leggen, eten, naar d' eerste misse, en, om uit te rusten, met de steekkar en de trekhond naar de klanten om de waste thuis te dragen.

'k Weet het nog bescheedelijk. 'k Was een keer zo moe op een zondag noene en 'k viel in slape tussen de soep en d'eerdappels en mijn moeder zei: ‘jongen, je gaat van deze keer toch zeker niet gaan vrijen naar Preeters; 'k ware van u, 'k zou mij een poosje op mijn bedde leggen en een drulje doen’.

'k Deed wat moeder zei en 'k lei mij te bedde met de broek aan om maar te slapen lijk de muizen in 't meel, en, waar zijn, 'k sliepe dien zondag tot de maandag ochtend zonder wakker worden, gelijk iemand die slaapt met de duimen in de vuist. Ja, 'k weet het nog wel, 't zat er op te Preeters en de vader zei: als ge alzo begint en als ge maar 'n komt vrijen den eenen zondag wel en den anderen niet dan 'n is 't niet nodig dat ge 'r mee voortdoet. En Espérance begon te krijschen. Dat was 't laatste vermaan. En 't 'n is mij nooit meer gebeurd. En 'k ben beginnen vrijen nut Boeten.

- Drink nog n' keer uit. Zie-je ginder dat vrouwmens hier noes over, boutrechte, slank en brat? Dat 'n is nog maar

[p. 341]

drie-en-negentig jaar oud. Lietje Bestoen. 't Wandelt hier al een hals' uur in de zonne en uit de wind, 't is daar dat ge de luiaards vindt. En inderdaad, Lietje op zijn hoogdaags gekleed, met een schone mantel aan. 't Hield vroeger herberge en kruidenierswinkel in d'Hoveniersstrate en de maandag als 'k om 't vuil goed reed kwame 'k daar altijd rond den elven op de zelfde ure den bakker Manten Wandels tegen en we kochten ons bij Lietje een pinte Harelbeeks bruin.

- Kijk, ze trekt binnen. - Kijk z' is daar weerom met een lange nylonen schorte in 't groen en met den borstel. En ze vaagt de droge blâren van 't plankier, heelder hopen tot in de greppe en dat 't niet 'n begon te deemsteren ze vaagt de blâren weg tot aan de Leeuw.

Ja maar ja. Dat is een van de laatste die 'k den hals afwringe. 'k 'n Schenke maar meer als iemand komt. Er liggen er nog een toevele in de kelder maar ik 'n peinze er nooit op. Als ge jong zijt is 't melkthee en als je wijn liggen hebt en van oude wordt je moogt er niet meer aan tikken. Drinkt uit. Wij gaan nog ene den hals afslaan. Ge komt va, zeverre. 't Zal ievers deugd doen. Is 't aan 't vlees niet 't is aan de benen. 'k Hebbe daar twintig-dertig jaar lang goed mijn leerze kunnen mee vullen. Wat is't? 'k 'n zie niet goed meer zonder bril. Ah! 't is Sevaal Blan. Hij betert met oud worden dat hij niet van ons 'n slacht. Hij plakt aan de flesse en hij wordt rostendig.

Spijtig dat een mens hem van alles moet beginnen zwichten. Mijn benen worden moe en mijn gat hangt naar 't zitten. Het trekt mij naar de stoel en 't 'n vraagt niet liever dan te mogen liggen. 't Is curieus. 't Is de voet die alles doet. Maar als de knien beginnen te knikken. zeg maar dat we verre gekweekt zijn.

Ik 'n vrage zelfs niet meer om tot aan de Bank te lopen. Ze storten nu de pachten in de Bank. Ah, jongen, landen zijn panden, huizen zijn ruizen en renten zijn tormenten.

'k Kreeg daar overnaast bezoek van een notarus van Zweuvezele die d' oude wasserij zou willen kopen. Hij zou daar zeker een wolkenkrabber op zetten. Er staan al drie van die kerels in 't gebuurte. Hij vraagt een prijs. 'k Zegge hem zovele. Zegt hij: ‘ge gaapt gij nogal wijd’. Hij 'n is niet meer weergekeerd en 't 'n kan mij niet schelen ook. Wat ben ik met dat geld, een pote miek-mak?

- Gaan we nog een opentrekken?

- Neen, vent, danke.

- Is 't danke ja of danke neen?

- 't Is danke neen. Merci, 't is zeker.

[p. 342]

- Hewel wacht een letje. (Hij stapt naar de slaapkamer en trekt een lade open en komt terug).

- Hierzie, dat zijn servetten en een lijnwaden tafelkleed, geen half en half maar zuiver lijnwaad, met blommen in geweven, damast dat ze zeggen, onverslijtelijk, nog nooit in de waste geweest.

En morgen als ge thuis komt, 't is Alderzielen. Je legt dat op tafel en de vrouwe legt dat open en achter de koffie, je leest een onze vader voor alleman en eentje voor die wiens'e lijnwaadmeter daar staat in den hoek.

g.p. baert