Biekorf. Jaargang 63

[p. 185]

Familie van Ockerhout

De laatste tijd verschenen enkele familiegeschiedenissen van adellijke geslachten uit de streek van Brugge, die in opvatting en voorstelling sterk afwijken van het oude schema, waar alleen namen, data of onontbeerlijke eretitels de bladvulling leverden. Dat de stereotiep geworden genealogie een verjongingskuur doormaakt, ook bij de westvlaamse adel, is zeer verheugend te heten.

Thans is het de beurt aan de familie van Ockerhout (Prof. Dr E. Coppieters de ter Zaele, Histoire de la famille van Ockerhout à Bruges, Loppem, 1961, 214 blz., 18 ill., 200 F op pcr 55.55.55 van de schrijver te Loppem).

De familie van Ockerhout gaat terug tot een oude Brugse familie die een vooraanstaande rol speelde in het plaatselijk kaarsgietersambacht. Latere generaties leverden zilversmeden, bezaten twee oliewindmolens op de Brugse stadswallen (de Roompot en de Papegaai) en brachten Placidus van Ockerhout voort, de turbulente en onrustige abtsfiguur uit de beroerde zeventiende eeuw in de abdij van Sint-Andries († 1703).

Sociaal-economisch is de familie van Ockerhout zeer interessant en haast een type in haar genre. Vertoont ze in haar geledingen de gestage opgang van de ambachtelijkheid naar het patriciaat en uiteindelijk naar de erkende adel (1733), toch konden alle takken die stijging niet bijhouden. Een tak week halfweg 1600 uit naar Ardooie en zorgde ervoor dat de naam ‘Vanockerhout’ (!) thans nog de ganse gouw door, en in de jongste tijd zelfs tot in Amerika toe, verspreid geraakte.

Maar meteen daalde de familie een paar sporten op de sociale ladder en komen wevers, ongeletterde bakkers, mijnwerkers en klompenmakers hun rechtmatige plaats in de genealogie opeisen. Het strekt de samensteller tot ere dat deze sociaal zo gevarieerde takken, die tenslotte in iedere familie voorkomen, ook hier behandeld worden, en dan nog op dezelfde voet als die takken, waarvan de leden met geld en ere van de wereld konden scheiden, en waarover er dus meer archief bestaat dan over de minderbedeelden.

De familie die verder te Brugge verbleef, en tot het begin van deze eeuw een mannelijke naamdrager had in de persoon van de bekende senator Leon van Ockerhout († 1919), werd in 1733 voor het eerst geadeld. De allianties die de van Ockerhout's sindsdien konden aangaan, roepen bijna alle namen op van de Brugse adel van meer dan een anderhalve eeuw ver.

De uitgebreide tabellen achteraan het werk, waarin de volledige afstamming der laatste vrouwelijke adellijke van Ockerhout's zo nauwkeurig mogelijk beschreven staat, zijn een welsprekend voorbeeld van adellijke genealogie, waarin bij voorkeur steeds dezelfde

[p. 186]

namen weerkeren (Coppieters, van Caloen, vanden Bogaerde, van Crombrugghe, Kervyn, van Outryve d'Y dewalle,...) en die aan de lezer genoegzaam laat vermoeden welke belangrijke invloed deze gesloten, meermalen onderling verwante sociale kringen hebben uitgeoefend, en welk kapitaal aan diep en traditioneel gezond stambewustzijn er bestond.

Dit gedeelte leert ons ook hoe vruchtbaar één enkele familie kan worden, zelfs bij families die zogezegd uitgestorven zijn. Er worden zo maar 2.017 levende afstammelingen der laatste juffrouwen van Ockerhout opgegeven! Wij vergeten te veel dat wij allen dichter aan mekaar verwant zijn dan wij gewoonlijk menen.

De familie van Ockerhout heeft in prof. Coppieters een nauwkeurig en bevoegd geschiedschrijver gevonden, die met een open oog voor het subjectieve en het betrekkelijke der teksten een objectief aanvaardbaar beeld wist te scheppen van wat een familie in de loop der eeuwen beroert, hoe ze opgang maakt en ook hoe ze soms minder goede momenten kan beleven.

Uit dit levendig beeld halen wij immers méér over personen en toestanden dan sommige zwaartillende werken die de levende mens in zijn eigentijds milieu, in zijn doen en laten, zijn hebben en zijn, zo jammerlijk vergeten of verwaarlozen, en van het echte verleden, het verleden van iedere dag en van iedere familie, zo weinig kunnen tonen.

Alleen vragen wij ons af waarom dit werk niet in het nederlands werd gepresenteerd. Ook de taal roept iets van de sfeer op van de familie. En het gaat hier toch in de eerste plaats om een door en door Vlaams geslacht, waarvan alleszins de meeste leden die in het werk voorkomen, niet eens het frans verstonden, een geslacht dat uitstierf in de persoon van iemand die te Brugge eengrote rol speelde in het demokratische, om niet te zeggen vlaamsgezinde, milieu van zijn tijd (blz. 116-119).

De vertaling van typische oude vlaamse woorden en wendingen, plaatsnamen en namen van verdwenen ambten, is steeds hinderlijk en hier en daar zelfs potsierlijk. Alle geciteerde archiefteksten zijn daarenboven in het vlaams gesteld en staan dus steeds tussen een franse tekst. Dit is al even eigenaardig als de spaanse of italiaanse teksten over vreemde kooplieden in het middeleeuwse Brugge, geciteerd in verhandelingen in onze taal...

Deze éne schaduwzijde mag ons echter de vele lichtzijden van dit uitstekend werk niet doen vergeten. Het is, kort gezegd, een studie die navolging verdient inzake voorstelling en presentatie, de puike materiële verschijning van het boek medegerekend. Kortom, een waardevol en leerrijk boek.

L. Van Acker