Biekorf. Jaargang 55

[p. 209]

Meètje van Oostkerke vertelt....
(vervolg van blz. 142)

De Stropuit en de Nunnepitten.

De Stropuit was maar een slecht gat en had geen goe' name, hoegenaamd niet. Cassel kwam een keer aldaar gegaan 's navonds late als hij van Westkapellekermesse kwam. En dat hij al ging dat hij wilde, hij gerockt nu maar een keer uit dien bilk niet. Eindelinge moe getjoold viel hij over een molshoop, plat op zijn buik; en daar zag hij dat hij voor 't damgat lag en hij was verlost. En gaan dat de vint deed, rechte naar huis zonder ene keer te durven ommekijken, met den daver op zijn lijf.

In Gelders bilken aan Manens brugge, Oostkerke op, verkeerde er ook gespuis en ze zeiden dat het daar onderkelderd was van de tijd dat de zee daar kwam. Je hoorde daar de klokken luiden met Kerstavond; dat was van schepen die aldaar verzonken lagen. En 's navonds durfde er niemand door de bilk gaan, want ze gerochten er niet meer uit. En al deze kant van de ‘Siefong’, Damme op, ligt er sloterie, al riet en bucht en hooi - gars zonder grond. 't Is altijd onder water en de beesten zouden erin verzinken; ze heten dat de Nunnepitten om dat er daar een schip met nunnen vergaan is.

Toverij.

Maar als we beginnen van toveressen te spreken moeten we opletten: ‘'t Is vandage Zondag!’ Je moet altijd de dag vernoemen, alzo weten ze niet dat we over hunder spreken.

't Is ook altijd gevaarlijk langs wateringen en aan d'heule: de waterduivel verkeert aldaar.

W' hadden een keer gaan nieuwjaren geweest naar 't dorp, naar mijn grootmoeder, en mijn vader droeg zelve 't klein kind. En als we daar langs den ouden vaart kwamen, liep er heel de tijd een grote katte

[p. 210]

nevens vader en ze kwam mee tot Sieska's heule en weg was ze, 't water in.

De mensen wilden gelijk he'n dat er daar een oud vrouwtje, Sieska was heur name, onder die heule versmoord ligt, en dat was een toveresse. En wiender, schooljongens, liepen daar zere schuw voorbij en we maakten een kruisje.

Mijn moeder had ook nooit geen trouwe in Pier de biekweker. Hij was ketellapper van stiel en hij woonde daar in die tweewoonste aan de pastorie; maar hij las veel te vele in boeken. Hij zond zijn bieën waar dat hij wilde en hij deed ze zeem halen uit de buiken van andere biekwekers. Vandage was hij schatrijke en morgen straatarme. Maar op een keer dat hij te verre gelezen had in zijn boeken, was hij van den duivel bezeten.

Heel de nacht was hij aan het tieren en brieschen; hij liep gedwongen rond, en heel zijn bedde en 't huizetje 't was al vol besch.ten. Triene Spriet, die in 't ander huizetje woonde, kwam zere naar de pastorie gelopen om hem te doen belezen. ‘'k He' daar alzo wat tegengekomen van de nacht, mijnhere pastor! Al de duivels van d'helle waren uitgebroken, was mij dat een leven! En die ketellapper is een levende duivel geworden...’ En de paters h'en weten die boeken af t' halen, en Pier moest verhuizen, en zonder zijn boeken is hij doodarm gestorven.

Maar de pastors doen dat niet geerne, iemand belezen; want 'k heb alzo ene gekend die ook eentwat weggepakt had en daarvan gerocht hij nooit uit zijn absolutie.

Mijn jongste broertje was ook betoverd; 't heeft drie weken dag en nacht geschreemd zonder ophouden. De pater zei: ‘Doe een noveen en de negende dag gaat 't sterven of genezen zijn’. En mijn moeder begost die novene en de negende dag was mijn broertje dood. En als ze het uit zijn doeksjes haalden, 't was heel blauw genepen van d'hekse. Moeder had

[p. 211]

seffens prezompties op Viena, maar ze zeiden dat Klette van Damme, die in die huizetjes op cijns van de wateringe woonde, ook eentwat kost.

Zwijg van die toveressen, je moet daarvan op je weerhouden zijn, want mijn vader heeft alzo maar een keer aardig gevaren.

Ze reden met een voer of viere: Veldens van Oostkerke, en Standaars van Egenbroeke, en Lobuuks van Platheule en mijn vader, en ze reden al achtereen in een lange reke met vlas, al over Moerkerke naar Maldegem. En als ze daar nu aan Scheewege kwamen zei er een van die mannen: ‘Ze zeggen dat dit hier 't Toveressestraatje is!’ Mijn vader zegt daarop: ‘Als het alzo is, we gaan moeten oppassen dat ons wiel niet afdraait!’ En seffens zei dat vrouwmens die in 't deurgat stond: ‘Hu-e-e! 't Is zekers wel 't klappen weerd, voor die hele zeven toveressen die hier wonen?’ Maar zie mens, geen een die nog durfde achter hem kijken en ze lieten de peerden heel voorzichtjes bunder gang gaan. Maar een keer dat ze achter den draai waren, maakten ze zere een kruise, en zweten dat ze deden, en ze waren blij dat ze een keer diep kosten asem halen.

In mijn kinderjaren heb ik zelve heel goed een toveresse gekend. Ze woonde op dat koeipleksje in den Langen hoek en ze heette Viena. En wiender joengers, we mochten daar okkernoten rapen; en kwestie zou je me geloven, maar we waren schuw. Je moet weten, d'r was daar in den boomgaard een grote ronde zonder gars, van altijd heur toer rond de bomen te doen als ze gedwongen was.

En op een keer kwam ze naar mijn tante Naatlies om eiers voor te broên. Maar mijn tante, die ook geen dwaze was, maakte een kruisje met wijwater over d'eiers omdat Viena er geen kwaad zou kunnen mee doen.

Van zijn eigens dat Viena seffens wist hoe late dat

[p. 212]

't was en ze bracht die eiers were en zei voor komsuis: ‘Wel, Naatlie joeng, 'k 'n kan er niets meedoen, mijn klokhen is weggelopen!’ En op 't einde van 't spel liep ze zodanig gedwongen dat ze heur eigen koe in den aalput toverde omdat ze niet meer wist op wie getoverd.

Van de mare bereen.

Maar binst dat we nu toch van koeien doende zijn; mijn vader heeft dat zelve weten gebeuren. Ze hadden een koe die altijd van de mare bereên wierd, en van als het avond en donker wierd begost ze zo triestig te klagen zonder ophouden en de mare zat er boven op.

Vader, - de vint is dood en g'oordeeld - smeet een pote of viere gruis in een aker water en kletste dat over de rik van de koe en de mare sprong zere weg en ze stond daar achter de deure op den achterdam weggestoken. Ze moest al dat gruis uit heur haar klauwen, want ze mocht niets meedragen en ze kost niet eerder weglopen; en om heur te wreken, zei ze nog: ‘'k Zal u wel vinden, wacht maar!’ En 's nachts kwam ze bij vaders bedde en hij wierd bereên van de mare en schruwelde en zweette totdat we hem wakker maakten.

Maar dat 'n heeft niet dikwijls meer plaatse g'had, hij zette zijn kloefen met d'hielen naar 't bedde, ze moest dan eerst heel de toer doen die hij binst de dag had gedaan en ze bleef daar dan omgekeerd voor 't bedde geplakt.

Tovermacht overgaande van moeder op kind.

't Gebeurt ook nog dat ge de toveresse kunt herkennen. Je moet gaan horen: dat was een gierige boerinne en ze moesten sause maken van smout. En binst dat ze naar de markt was, pakte 't meisen boter, want ze was voor geen smout. En d'er kwam daar seffens een puit in huis gesprongen en 't meisen stekte die puit met de gloeiende tange en smeet hem in een wroede kolere buiten. En de boerinne kwam

[p. 213]

thuis met twee verbrande kaken, en de lippen van de gloeiende tange stonden erin.

Maar mijn vaders zuster zei dat zij het anders had horen vertellen: 't Was een katte die in huis kwam en ze vermaande luide: ‘Ma-a-uw! Ma-a-uw!’ En 't meisen verstond seffens ‘Sma-a-ut!’ En ze joeg ze met de gloeiende tange buiten en zei: ‘Daar zie, eet zelve sma-a-ut!’ En de boerinne kwam thuis met verbrande kaken.

Ze zeggen altijd, dat als de moeder toveresse is, dat het op 't jongste kind valt. We zijn wiender dat in onzen hoek te Oostkerke geware geworden, binst den anderen oorlog (1914-1918).

Hij was blauwer van stiel en kwam bij Nolte onze gebeurs om boter te kopen, maar ze stond hem niet en zei van neen. Ze ging daar achter seffens gaan melken naar de bilk en hij ging mee tot aan 't hekken. En hoe dat 't kwam 'n wist ze zelve niet, maar ze was gelijk bedwelmd als ze van onder de koe kwam en ze liep met beuren aker melk in 't water en schruwelde ‘Hoee! Woee!’ We kwamen wiender zere toegelopen en ze zei: ‘'k Wierd gelijk in 't water gezet en 'k hield nog mijn aker melk omhoge; maar zou' je wel willen geloven da'k dat van den blauwer gelapt ben? Je weet toch wel dat zijn moeder de name van toveresse had!’ En waarlijks dat was alzo en de blauwer was 't jongste kind, en sedertdien wierd hij in heel de streke gevreesd.

Duitse schapers.

De Duitse schapers kosten je ook eentwat zenden of zetten. Nobus was schaapboer en hij maakte muizen van eerde en zette ze op tafel en blaasde in hunder gat. En als hij er tegensprak liepen ze allemaal van de tafel weg.

Als mijn moeders broere van 't hof ging, kwam hij een hele bende ratten tegen. De Duitse schaper had ze hem gezonden, en de g'relen en de bassen en

[p. 214]

breidels, ze wretten het nu een keer al op, bij zo verre dat ze de peerden niet meer durfden afspannen, noch 't tuig in de stal laten.

En ze waren een keer bezig met binden in den oest en de Duitse schaper kwam daar gegaan. ‘'k Zou ik daar algauwe mee gedaan he'n, zei hij alzo. Duik julder aangezichte!’ En ze deden al hunder arms voor 't aangezichte maar d'er keek daar enen overzijds: en op ieder schoof zat er een duiveltje met een roo' mutse aan. En als ze allemaal mochten opkijken was 't werk gedaan, maar zijn part was blijven liggen om te binden.

Tegen de toverij.

Maar als dat te vele scheelt op een hof, weet je wat dat ze doen? Ze plaatsen een paasnagel onder de balie, en de toveressen en 't gespuis kunnen dan op 't hof niet meer.

Ge kunt ze ook verjagen met wijwater.

De pastoor kan de toveressen in de kerke zien zitten: als hij 't laatste evangelie leest, zitten ze met hunder gat naar den autaar gekeerd. Dat is zo'n krachtig gebed; mijn moeder droeg dat evangelie altijd bij heur in een klein boekje van niemendalle; nog geen duim breed. Alzo een blaadje of viere dat ze met een spelle op heur lijf stak. En d'er mocht niets schelen met de beesten noch met 't joengers of ze was aan 't lezen.

Als je door een trouwring kijkt, kunt ge ook de toveressen in de kerke zien zitten. Je mag nooit met een trouwring spelen, want als hij valt, gebeurt er een ongeluk, Da's gewijd, en als ge je wilt versmoren moet je eerst jen trouwring afdoen, of 't zou niet gaan.

M.C.