Biekorf. Jaargang 47

[p. 151]

De boekenschat van Lodewijk de Wolf te Beselare vernield
1915-1916

Lodewijk De Wolf, die Biekorf na den anderen oorlog heeft heropgericht,⁽¹⁾ was onderpastoor te Beselare, toen de gruwel uitbrak⁽²⁾.

Gedurende zijn studiejaren vóór 1914⁽³⁾ bad hij een rijke bibliotheek samengebracht: al de voornaamste werken en Studiën betreffende de geschiedenis van het graafschap Vlaanderen of de huidige gouw Westvlaanderen waren er in aanwezig, benevens een buitengewone, overvloedige keus van werken, inzonderheid tijdschriften, over folklore.

Op 19 October 1914, tijdens den slag bij leper, moest hij vluchten. Niets, maar niets, heeft hij van zijn geliefde boeken en kostelijke aanteekeningen kunnen redden; alles moest hij achterlaten. Zijn bibliotheek werd door de te Beselare gekantonneerde Duitschers, tijdens den Winter 1915-16, gebruikt om vuur te maken⁽⁴⁾.

Met het inzicht vergoeding te vragen bij het Mi-

(1) Lees zijn krachtdadig en moedig artikel in Biekorf, 1919, blz. 293-300.

(2) Hij was aldaar benoemd op 9 Koornmaand 1911.

(3) Lodewijk De Wolf was vóór zijn benoeming tot onderpastoor te Beselare, sedert 16 Herfstmaand 1902, leeraar aan het College te Oostende.

(4) In den Zomer van 1916 kwam een Duitsch soldaat in de apotheek ‘De Cleene Thems’ te Brugge, gehouden door vader Adolphe De Wolf (geboren te Brugge op 16 Augustus 1844 en er overleden op 20 December 1920), die o.a. vertelde dat hij te Beselare gekantonneerd was, in een huis ‘eikeltji dikke’ van de boeken en dat ze zich tijdens den voorbijen Winter zoo lekker hadden verwarmd, wijl zij die boeken en papieren verstookten!

[p. 152]

nisterie van Oorlogsschade, heeft hij, nog te Beaumais⁽¹⁾ zijnde, een inventaris opgemaakt van zijn bibliotheek, met voor elk werk de schatting van de toenmalige waarde (Bundel, nr. 62689).

Het klad van de ‘Lijst der veroorloogde boeken en verzamelingen’ wordt in het familie-archief De Wolf bewaard⁽²⁾. Eenerzijds onderscheidt hij zijn boeken in vier vakken, volgens het onderwerp: Godsdienstwetenschappen. Geschiedenis en Hulpwetenschappen, Volkskunde, Letteren en Kunst; anderzijds plaatst hij het geraamde bedrag in één van drie kolommen met als hoofding: Onmisbaar, Belangrijk en Nuttig⁽³⁾.

De opsomming bevat enkel circa 400 boeken en 70 tijdschriften, die naar zijn raming een gezamenlijke waarde hebben van 9.554.- fr. Deze waardebepaling heeft hij zeer nauwkeurig en gewetensvol gedaan, tot op vijf centiemen na; b.v.

Schrijnen, Folklore als Wetenschap, 0,80 fr. (O).

Kernkamp, Opvatting der Volkskunde, 1,15 fr. (O).

Vincx, Vertelsels en Sprookjes, 0,35 fr. (O).

Verder is het wel eigenaardig even het ramingsbedrag aan te halen van enkele gekende werken, om een vergelijking met onze hedendaagsche toestanden te hebben:

Willems, Oude biederen, 14,- fr. (O.).

(1) Hij vluchtte eerst naar Watou, bij zijn Tante Pauline, die onlangs weduwe geworden was; hij was huisleeraar van de kinderen van graaf de Brouchoven de Bergeyck, die op het kasteel ‘de Lovie’ te Proven woonde; daarna 'n tijdje hulpkapelaan te Abeele, wijk van Godewaartsvelde. Begin Juni 1918 vertrok hij naar het bisdom Bayeux (Calvados) en werd er op 27 Juni 1918 pastoor benoemd te Beaumais.

(2) Dit verlies van zijn kostbaren ‘schat’, zijn boeken, tijdschriften en inzonderheid zijn aanteekeningen en papieren, heeft een zeer ungunstigen indruk op zijn karakter gemaakt; deze nam nog toe, toen hij, in de administratieve bureelen met zijn ‘Lijst’ aanlandde en er, heel flegmatiek als antwoord kreeg: ‘Bah, boeken! Daar kunnen we niets voor geven, dat is liefhebberij!’

(3) Onderscheidenlijk afgekort; O., B. en N.

[p. 153]

De Coussemaker, Chants populaires des Flamands de France, 15,- (O.).

Duclos, Tillo de Saks, 2,- (N).

Annales... de la ville d'Ypres (de 9 deelen) 15,- (O).

Gailliard, Bruges et le Franc, 100,- (O).

Verhaeghe, Journal de Coppieters, 15,- (B).

Allossery, Boekenschouw (de 2 deelen), 10,- (O).

Gilliodts, Inventaire de l'Ecole Bogarde, (3 deelen), 30,- (O).

Dezelfde, Sestendeelen, 6,- (O).

Oct. Delepierre, Chroniques, traditions et légendes de Flandre, 4,- (B).

Ex-Libris geteekend door J. Fonleyne.

Blanchard, La Flandre, 20,- (O).

Verschelde, Les Rues de Bruges, 4,- (O).

Gilliodts, Bruges, Port de mer, 15,- (O).

De Coussemaker, Troubles religieux en Flandre Maritime, 30,- (O).

Bethune, Epitapheset Monuments des Eglises de la Flandre au XVI^e siècle, 30,- (O).

Le Beffroi (de 4 jaargangen), 80,- (O).

Rond den Heerd en Archievenblad (volledig) 125,- (O).

J. Opdedrinck, Knocke, Histoire et Souvenirs, 4,- (B).

Biere, Schets over Slyps, 2,- (B).

Lootens & Feys, Chants populaires des Flamands, 15,- (O).

Van Duyse, Het Oud Nederlandsche Lied, 90,- (O).

[p. 154]

A. De Cock, Volksgeneeskunde in Vlaanderen, 3,75 (O). enz., enz.

Deken De Bo's Westvlaamsch Idioticon quoteert hij 25,- fr., Gezelle's Loquela 3 fr. meer en De Bo's Kruidwoordenboek, 6,- fr.

Haeghenbergh's Schelsen uit het leven van L. Van Haecke (2,-) is belangwekkend, wijl Verriest's Twintig Vlaamsche Koppen (3, - ) enkel nuttig is, evenals dezes Regenboog(0,80).

Zijn verzameling folkloristische tijdschriften was ongehoord rijk. Hij bezat niet minder dan zeventig reeksen, bijna allemaal volledig van hun stichting af. Zoo bezat hij o.a.:

't Daghet in den Oosten (26 jaar: 39,- fr.).

Revue des traditions populaires (13 jaar: 130,- fr.).

Ons Volksleven (11 jaar: 16,50 fr.).

Volk en Taal (7 jaar: 14,- fr.).

En dan zijn ‘Eigen Studiën en Verzamelingen⁽¹⁾.

1. Verzameling: een 6.000 fichen zijnde handschriften en aanvullingen van Volkskundige Boekenschouw⁽²⁾ bestemd immers om ineens heruitgegeven te worden met vollediging (op last der Koninklijke Vlaamsche Académie): Schatting 500,- (daarvan vermelding in laatste bericht: Volksk. Bks. 1909, II)⁽³⁾.

2. Verzameling: een 10.000 fichen zijnde een reeks van 5.000 woorden (uit den mond van het volk opgeraapt, en totnogtoe ongeboekt) met even zooveel studies daarover, bestemd tot een Westvl. Idioticon opgevat als vervolg en aanvulling van De Bo's Westvl. Idioticon en Gezelle's Loquela, 2.000,- fr. (zoo vermeld Staat in Biekorf, 1921, bl. 243)⁽⁴⁾.

(1) Wij nemen de opsomming ervan letterlijk over.

(2) Uitgegeven als Bijblad van Biekorf bij de jaargangen 1908 en 1909.

(3) Inderdaad op blz. 317: Bericht-Notetur. Van een herdruk van de twee verschenen jaren is niets terecht gekomen, evenmin van de beloofde voortzetting; dat de schuld niet ligt bij L. De Wolf, blijkt uit deze aanteekening.

(4) Verder: taalkundige zantingen hebben we liggen bij honderden; menigtallig komen oudere en nieuwere zanters weer op met armvollen strooisels, zoodanig dat er reeds stoffe zou zijn om b.v. regelmatig in bijblad als een voortzetting te beginnen van De Bo's Idioticon en Gezelle's Loquela. Waarom niet? Heel gemeend. Vóór den oorlog bezaten we reeds boven de vijf duizend levende woorden en woordbeteekenissen, welke totnogtoe ongeboekt zijn gebleven. Door de schuld van den oorlog zijn ze aan de rampe gekomen maar toch..., 't was een bewijs dat er zijn...

[p. 155]

Uitgebreide geschied- en rechtskundige studies, zijnde: handschr. en vervolg van enkele opstellen over de ‘Gewording en ontwikkeling der Brugsche wetten en keuren. 800,- fr. Zie Annales de l'Emulation⁽¹⁾.

Aanleg van geschied- en oudheidkundige studies, over den oorsprong van Brugge's grondbedeeling en-uitbating, waterloopen, wegen, enz., 400,- fr. Zie Congrès hist, et archéol., Bruges⁽²⁾.

Verzameling: een 600 fotografiën met aanteekeningen betreffende de kelken, monstransen en verder goud- en zilverwerk van onze Westvl. kerken en kapellen, 800,- fr.

Vergelijkende geschied- en volkskundige studie: over de dokumenten gezeid: ‘de mirakelen’ der verschillende meestbekende Onze Vrouwen uit onze en naastbijliggende streken: 300,- fr.

Een 1500 fichen, verzamelde documentatie en opstel van bereiding, geschiedenis parochie en gemeente Becelaere: 600,- fr.

Verzameling documenten en aanteekeningen van minder gehalte, gebruikt voortdurend in aanhoudende medewerking aan ‘Annales de l'Emulation, Bruges’ en ‘Biekorf’ 200,- fr. (in nota: voor 5 tot 8) Zie Annales Emul., 1921.

(1) In de Handelingen van dit Genootschap schreef L. De Wolf over dit onderwerp: Van Brugge's eerstbekende geschreven keure ('t jaar 1127), 1905, 302-328; Nog Brugsche Keuren; Vermoedelijk geschonken in 1128 en ± 1168, 1905, 393-403; Eerstbewaarde Brugsche Keure van omstreeks 1290, 1907, 298-317 en 1908, 309-336.

(2) L. De Wolf, Sur les Origines de l'agglomération brugeoise, in Annales de la Fédération archéologique et historique de Belgique. Tome XVI (1902), bl. 364 vlg. (Brugge, 1903).

[p. 156]

Deze inventaris werd op 15. II. 1920 geschreven, toen hij nog pastoor was te Beaumais en op 31. x. 1922 overgemaakt aan den Commissaris voor Oorlogsschade samen met de noodige bewijsstukken, waaronder: ‘een pak fotografiën van kerkelijk zilverwerk (156 bladzijden, thans genummerd, met op elk een of meer foto's); dit is als een derde deel (overgebleven) van heel mijn verzameling dergelijk stuks...’

Maar spijts de ‘Lijste’, schriftelijke aanvraag en bewijsstukken heeft Lodewijk De Wolf-zaliger geen cens schadevergoeding getrokken ...en toen hij persoonlijk naar de administratieve bureelen ging om er zijn recht op te eischen, kreeg hij er het zeer flegmatieke antwoord: ‘Bah, Mijnheer de Pastere, boeken, daar kunnen wij niets voor geven, dat is liefhebberij’.

Maar wij antwoorden: ‘God zegene onzen Westvlaamschen uithoek met veel menschen die zulke liefhebberij hebben!’

Mts. Van Coppenolle.