Biekorf. Jaargang 46

[p. 18]

Reglement van het Gasthuis te Poperinge.
1528.

Ten jare 1528 ontstond een geschil tusschen de Gasthuiszusters, den Prelaat van de St-Bertinusabdij te St-Omaars, die leenheer was van Poperinge en het Magistraat van gezegde stede, betreffende het aantal der religieuzen die in 't convent mochten aanvaard worden, alsook de verplichtingen die de ziekenzusters te onderhouden hadden.

De drie partijen brachten de zaak voor den Raad van Vlaanderen.

De drie zaakvoerders of gevolmachtigden kwamen tot eene vriendelijke uitkomst welke de Raad goedkeurde bij Vonnis van 27 Mei 1528. Dit besluit op 10 November 1531 nogmaals bekrachtigd, werd aan de Hospitaalzusters, op 8 April 1532, door den eersten deurwaarder van den Hoogeren Raad, bekend gemaakt.

Daarbij bepaalden de scheidsrechters dat de partij, die het vriendelijk verdrag verbrak, eene boete zou betalen van vijfhonderd Gouden Leeuwen, waarvan de eene helft aan Zijne Keizerlijke Majesteit toekwam, de andere helft aan de partij die aan de wederzijdsche overeenkomst getrouw bleef.

Het stuk dat het vonnis van het Hooger Herecht vermeldt, behandelt de volgende punten:

1:

Aldereerst soo en sal me, voortaen in voorseide Gasthuis niet meer dan seven susteren onderhouden noch ontfangen, dewelcke sullen twee dochters ofte swarte kynderen hebben om hemlieden te dienen, ende de maniere van der ordene te leeren, ten waere bij consent van Mijn Heere den Prelaet van Ste-Bertens ofte sijnen stedehouder, den Proost van Poperynge, behoudens dat de gonne die alsnu in 't voorseyde⁺

+ 1) Een afschrift dezer overeenkomst bestaat in het Stadsarchief. Het is geschreven in een oud boekje dat gerangschikt is in de Farde geteekend: ‘Gasthuis’.

[p. 19]

Gasthuis geprofest sijn boven de voorseide nombre van Seven, sullen daerinne blijven ist dat hemlieden beliefde, tot heuren overlijden, ende sal men den voorseiden nombre van Seven altyd vul moeten blijven ten fijne 't Gasthuis wel onderhouden ende bewaert zijn mach’.

2. Den loon der susters die de zieken huiten het hospitael bezorgen.

‘Item sullen de selve susters 't allen tyde bereet sijn ende staen ten dienste van de ziecken van de stede, buyten den susterhuyse, ende binnen, 't sij smettelijcke zieckte ofte andere, aerme ofte rycke, dies versocht sijnde, wel verstaende dat die rycke ende suffisant sijn, de costen te betaelen hebben, boven den coste gheven sullen elcke suster twee stuyvers daegs daer peste is, ende daer geene peste en is elcke suster sal hebben een stuyver daegs.

Ende in plaetse daer peste is en heel aerme menschen sijn, soo dat die lien niet machtig en sijn de cost te geven, dat alsdanne elcke suster die daer wert, van de costen ende aerbeyt sal hebben een stuyver daeghs binnen der Wachte⁽¹⁾, ende buyten der Wachte, drije grooten daeghs, die de Gasthuusmeesters aen de moedere van de susters alle weke betaelen sullen, ende sullen alsoo de susters heuren cost van huys brenghen, ofte andersijnts sien te cryghene’.

(1) Binnen Wachte = Binnen Stad; Buiten Wachte = Buiten Stad. In de oude handvesten gebruikt men ook in de zelfde beteekenis: Buiten baliën, Buiten port, Binnen baliën, Binnen port.

3. De Moeder en sal soo vele susters buyten niet senden dat bij dien de siecken van binnen den huyse onbewaert souden blijven.

‘Item en wert de opperste suster van den selven huyse ghehouden niet soo vele susters buyten te senden dat de siecken van binnen den Gasthuyse daer bij eenigh gebreck hebben in solatie, traitement ende bystaende.

Item sullen de voorzeide susters de patienten binnen den Gasthuyse synde, neirstelyck helpen ende solaes doen, niemant verswijmen, altijd eene suffisante sustere ofte meer bij de siecken hebbende, by nachte ende by daeghe, niet genoegh sijnde dat sij de siecken hun lichaemelyck nooddruft geven ofte daer hebben, maer oock al doen dat de patienten van

[p. 20]

noode wert, principaelyck de siecken van peste aengedaen, bij middel van medecinen omme therte van de patienten te verfermere van de brandt, alle middelen souckende ende doende omme den brandt van de herten neder te treckene, 't sij bij drancke, bij laxatien, bij stovene, bij treckende substancien onder de voeten ofte andersynts, ende de leerne wel te antierne ende niet te verswijmen, neirstelijck aerbeidende omme de patienten te helpen ende te beschermen van der doodt, alsoowel ten lieden huyse als ten voorseyden Gasthuyse. Wel verstaende dat de cost van de medecinen binnen ende buyten huyse, indien de lieden dies gestaet sijn, commen sal ten laste van de patienten, ende indien sij oock genesen bij der hulpe van de susters, sullen tijdesienigh sijn van de hulpe ende bystaende hemlieden gedaen bij de susters, ende sijn sij aerme ende den cost niet en vermoghen te betaelen, soo sal 't wesen ten coste van Gasthuyse, ter tauxatie ende mo deratie van de Gasthuysmeesters, ende indien sij niet en accordeerden, ter ordonnancie van de Wet, ende geldt van de gasthuysmeesters ontvanghen’.

4. Elcke suster moet de andere, leeren 't gonne dat sij meer weten d'eene van d'andere.

‘Item ende omme dat alle de voorseyde susters bequaem sijn mogen omme de siecken te helpen, soo werdt de Moeder ende oock de andere susters ende oock daartoe bij der H. Obedientie van de visiteerder, bedwongen heure te ontdeckenen ende te wijsen ende te leeren heur medesusters van 't gonne dat sij meer weten, d'eene dan d'andere, ende dat op peine van groote correctie, ten fine dat elck van hemlieden die siecke menschen helpen moghen’.

5. Hoe dat men geen suster stede-vast houden magh.

‘Item als d'een suster gehaelt wert in een huys, en sal in geen ander gaen, alsoo langhe als in 't eerste huys siecken sijn, maer sal daer blijven bij heure patienten, die neirstelijck besorgende tot dat sij uyt den dangiere sijn ofte genesen, alwaert oock dat er eenige Ceurbroeders ofte eenige binnen stede 't heuren assistencie eenige susters gehaeld hadden ende dat er elders grooten nood waere van susters om andere lieden te helpen, - soo en sullen sij de susters niet mogen houden stede-vast die ses weken maer sullen andere persoonen laeten helpen, nood wesende.

[p. 21]

Item als soo comt dat de peste in eenighe huysen vernieuwt en dat er eenighe persoonen, omme heure ghebeuren te beschudden, in 't gasthuys gaen wilden, ofte heure kynderen ende dienstboden willen doen gaen, soo sullen de voorseide susters de voorseyde patienten haelen, ende indien sij niet vroom en sijn om te gaen, die haelen in troggen ofte anderzijnts, behoudens dat indien de susters niet sterck genoegh en waeren omme de groote swaerigheit der siecken, dat men hemlieden sal assistentie doen bij mans ofte vrauwen daertoe van Wet geordonneert, ende de susters sullen hebben van elcken die sij leeden moete, 4 grooten, ende voor elcken die sij draegen moeten 8 grooten binnen der stede, ende buyten der stede 8 grooten van leeden ende 16 van draegen, 't sij de siecken verre ofte naer van de stede woonen.

Item indien in toecommende tijden de stede seer overlast ware van peste ende der Wet goed dochte, soo sal se mogen doen commen meesters ofte reeuwers, mannen ofte vrauwen, met dewelcke de susters gehouden werden nieuwsaemelijck te wercken ende de siecken solaes te doene omme van de selve meesters te vernemen bij wat middelen dat sij de siecken helpen, ende indien sij anders deden dan wel, sullen de susters dat de Wet vertoonen ende te kennen geven, die daer in sal voorsien naer redene ende rechte. Dewelcke meesters ende reeuwers buyten de gasthuyse logieren sullen.

Item ende voort sullen de selve susters hebben van elcken persoon die sij bewaeren sullen ende dienen binnen den gasthuyse, rijcke ende dies gestaet sijnde, een stuyver daeghs als 't geen smettelijcke zieckte en is voor de cost ende aerbeit ende indien sij aerme sijn, sij sullen hebben evengelijcke in peste ende daerbuyten een stuyver daegs, die hemlieden betaelt wert bij de Gasthuysmeesters.

(Slot volgt).

O. Fiers.