Biekorf. Jaargang 45

[p. 9]

Pompieren.

L'âme ineffable et mystérieuse d'un vigneron du canton de Vaud ou d'un montagnard du Valais ne peut s'exprimer dans le même idiome que celle des citadins et des intellectuels.
G.F. Ramuz.

Zondag namiddag. - De ommegangstraat ligt te glimpen in 't zomergeweld. De zonne davert uit 't Zuiden op den hofmuur van Madam Van Oost. Vital Bakkerdries mankt kreupel-ga-weg naar de vespers. Onz' jongens zijn al weg van eer dat 't klepte. Pius Lootens zit bij de voordeur een boek van Conscience te lezen en zijn Madam zit lachend te kijken naar twee kattejongjes die spelen met 'n eindje saailint.

Al met eens schettert de noodhoorn van de pompiers in 't helderblauw geluchte.

‘'t Brandt te Kozijntjes!’ roept Pius. ‘Daar zal 'n peerd in gebleven zijn!’

't En brandde niet te Kozijntjes. 't Was 't achterstalletje t'enden den lochting van Vergucht dat in vier en vlamme stond.

Toen alles plat lag of zoo naar, kwam ieder pompier naar de plaatse geloopen, maar bij d'aankomste en bij 't aaneenklinken van de darms was niet alleen den brand gebluscht maar alle gevaar geweken voor d'aanpalende stallingen.

Zaterdag nacht. - 't Brandt op den Molenhoek! De noodhoorns trompen negeins al en iedereen vlucht naar den Molenhoek waar 'n vlaskot brandt. 'k Spring uit 't bedde, 'k zette 't venster rekkewijd open en 'k hoore onder mij, op 't plankier, mannen van den Driesch voorbijstappen.

‘'t Is bij Clyncke’, zegt 'n onbekende stemme.

[p. 10]

‘Zit die ook al op den bo'm?’ vraagt Tuurtje Meirhage.

Aan mijn ooren. 't En is bij Clyncke niet. Noch schijn noch gedacht van. Branden zeker. Bakkerij en herberge met vier dochters,

Op den Molenhoek, in 'n vlasschuurtje was 't, bij de Kattebeke, maar vermits niets anders dan wat klodden in 't schuurtje 'n zaten en 't water bij den werke liep, was 't gebuurte den brand meester geworden op 'n ik en 'n gij.

Dat 'n kon niet anders, want 't en was niet verzekerd,

Om de waarheid te zeggen: 't brandt nog al lichte 'n keer entwaar, maar serieus branden 'n doet het maar waar 't hoogst noodig is. En hoogst noodig 'n was 't niet meer geweest sichten de jaren '90.

De pompiers waakten. 'k Heb ze weten zoeken naar den brand Tusschenbruggen met 'n bollanteern. Ze waakten zij al 'n jaar of twintig. Ze staken den bond kloek ineen. Ze maakten nieuwe wetten en kozen versche officiers. Lieten decoraties uitdeelen. Gingen verbroederen met andere bonden heinde en verre. Begroeven hunne dierbare afgestorven leden met eere en praal en op de kermisse was 't meest gegeerde spel 'n geteerd en gepekt huizetje in brande steken en blusschen dat 't verdomd kwam. Daar 'n is nooit iemand in den brand gebleven.

J'hebt zeker al belet hoeveel decoraties 'n pompier kan dragen als 't 'n beetje meeslaat. Van zooveel jaren dienst, van nog meer jaren dienst, van d'eeuwfeeste, en som te mets al 'n keer van moed en zelfopofferinge? - D'onze 'n stonden niet ten achter. Er waren er van tiene per man, die van den oorloge meegeteld, en die er geen stuk of vijf 'n had, 'n liet nog niet elk jaar zijn portret trekken.

De pompiersbegrafenissen waren van de geestigste bijeenkomsten uit. Een aandoenlijk afgescheed wierd door den meester ineengezet en door den bevelhebber afgestoken bij den put; - zijn vader was pompier; -

[p. 11]

zijn grootvader was pompier - ja, in deze familie was iedereen pompier. Er wierd op de stielveerdigheid en op den moed lof getuit dat zelfs de trompetter - Freeden - den hoorn naast zijn broekpijpe liet hangen en vergat zijn dooden maat in den dieperik te blazen.

Den Zondag werd oefeninge gehouden. Bij 't kraaien van den hane was elk lid te beene. Om plezier te doen aan 'n eerelid werd in den Winter z'n kelder uitgepompt of in den Zomer 't stof van z'n gevel gespeit met de groote slange.

Ze 'n hadden geen draadje droogs meer aan en zaten in bruinvelde veste ter zevenmisse te dubben over 't ongemak van ongenaakbare of uitgedroogde putten, te korte pompdarms, ontijdige aankomste bij 'n grooten brand en in de zoete verwachting van de soldije.

Den Maandag was 't in de ‘Klokke’ om 't einzevijlen en te diskanten over d'exercitie.

Heel den Godschen avond pompieren dat hooren en zien verging. Pompt je niet zoo 'n hedde niet. Ieders tonge hing aan 'n klinksnoer.

De brandmeester - Theofiel - streefde naar hooger. Hem 'n was 't om d'eere noch om de soldije te doene, maar om 't gedijen van zijn ‘korps’.

Van kindsbeen af had hij hem te were gesteld. Vroeger kleine klerk op 't stadhuis. 't Secretarisschap van voor z'n neuze zien wegstekken door 'n vreemdeling omdat er te veel parochianen op dat postje geluimd lagen. Maar, om restoor te doen, had hij zijn bekomste gekregen en lieten z' hem zijn schâ inhalen met iets anders in de plaatse: met gazekot en pompiersbond.

't Gazekot stond bij de riviere en 't alaam van de brandweer lag te tjolen op 't stadhuis. Door Theofiel's toedoen werd alles te gâre geschart in één groote tweestagie. 'n Goede vondste. Water, gazketel met uitkijktoren, brandweergetuig, alles aan en bij den werke.

Maar koken moet kosten.

Naar kosten 'n werd niet omgezien. Die achteruit-

[p. 12]

stelling van Theofiel moest goedgemaakt en vergeten geraken. Had hij hem vroeger jaren niet afgesloofd voor 'n appel en 'n ei in 't stadhuis op den hoogen stoel bij Jan den Taats? Was hij den voorman niet geweest van den vastenavond-ommegang waarvan al d'andere jaloersch en nijdig waren? En deken van de vrije visschers dan? En toeziener op den boerekoer van 't hospitaal om te beletten dat boter weggeraakte uit den kelder en de schoone druiven uit de serre?

Alles moest veranderd worden naar den nieuwen snok!

Geen kantoorkrukke meer van drie ellen voor 'n frank maar gazebaas.

Geen knape meer op den boerekoer maar meester van den Armendisch.

Geen prutspompierkes meer van vóór den oorloge maar afgedrilde en bekwame mannen, met moderne kleêrs en 'n soldijboekje met kolommetjes voor d'uren en d'overuren van oefeninge en brand en 'n kolomme voor de soldije. Ouderwetsche trompetten afgeschaft. Van nu voorts is 't tuiten met de sirene. Karren en peerden van de boeren die pachten aan den Disch, in tijd van nood, ten dienste van de pompiers en alles te boeke volgens 't reglement. Eigen briefpapier met brandweerkappe, daarachter ladder en krampoen kruisweerds lijk in 'n schild en daarboven 't opschrift ‘Semper paratus’, afgekeken van de pompiers van Hastings op 'n smul te Vlissinge.

Daar werden registers getrokken!

Nieuwe ladders, nieuwe darms, nieuwe pompen en g'heel in 't korte zal Mijnheer Arseen - de zoon - 'n diploom van vakbekwaamheid gaan halen naar de stad.

Laat 't nu nog 'n keer branden.

Maar eerst dat pover traktement herzien, want anders is 't hier al krabeulen zuiver voor d'eere...

Maandag ochtend. - Winterdage.

't Moet entwaar branden. k Hoore, mijn zijke, de sirene tuiten.

[p. 13]

De menschen loopen van de Knokke naar de brugge maar ze 'n zien niets. 't Is elders om doen. Ze keeren weer van waar ze kwamen. 't Is op 't Kouterke allichte. 't En doet; - 't en is 't Kouterke nog niet toe. 't Is in de kinderwagenfabriek. 't Zal daar wel branden dat 't schouwe geeft. Al die verfpotten en vernispullen en al die schavelingen.

Door de Kerkstrate loopt het volk, maar nog geen pompiers te zien.

Daar komt Free, 'n klein schermik maar altijd rap bij d'hand, met helm en met kapbijle.

‘Waar brandt 't?’

‘Te Torfs’.

‘'t En zal niet voorts branden’, zegt Free, ‘'t weere te wak en geenen wind’.

Aan de fabriek staat 't zwart van 't volk. Baas Torfs deelt bevelen uit zonder getier. De autos worden buitengehaald met groot gerul. De vlammen gulpen hooge uit de verniskamer. Het stinkt naar verbrand vernis en geroosterd duvelsvel.⁺

't Volk weert hem, klauwiert en zweet.

Free loopt naar den brandweermeester die aan den telefoon zit.

De kleine Dolf is weggereden met den splinternieuwen auto, kersteboomen gaan kappen in 't Armgoed aan de Perijkelsche bosschen.

Arseen is aan 't studeeren in stad voor zijn diploom.

En waar is Miel? Miel slaapt, want gister was 't late vergâring bij de vrije visschers.

En 't peerd is weg met 'n voer vagelingen van de vuilkarre om den Blâremeesch op t'hoogen van mijnheer den schepene.

Leg dan maar zeere de telefoon toe, Free, en loop seffens om mijnen uniform, da' 'k zeere ga en kijke. Is 't geen eeuwig dingen met zulk 'n volk geschoren zitten? Lood in de kloefen en overal zitten waar ze

+ Duvelsvel: moerevel = elastiek.

[p. 14]

niet vandoen zijn? Alzoo 'n fabriek in brande en al 't gelul⁺ uit de slamijte.⁺

Al dat mij dunkt, dat 't - God zij geloofd - niet 'n meer brandt. 't Is al voor zoo vele gebluscht. 't En was geen serieuzen brand. 't Vier van den verlak-oven uitgeslagen en 'n pulle gelekt die op heur plaatse niet 'n stond.

Maar 't werk is hier verre van gedaan. Er moet gewaakt worden en 't smeulvier nauwe gespeurd. 't Ligt nog hier en daar te vunzen. We staan hier al met ons gezestienen en 't is werken dat we moeten doen. We zullen op onzen post blijven zonder nat of droog, en zonder slapen als 't nood doet. Eerst zoeken naar d'oorzake - zeid' hij - voor den opstel van 't proces-verbaal; en d'overuren rekenen.

Met Paschen bij 't eerste gerechte, wierd Theofiel benoemd tot Ridder in de Kroonorde. Tjaren⁺ is hij gestorven, den djool; - doodgewroe bij 't snuisteren en 't pluizen in de boeken. En 'n gat in de mage.

‘'n Laat ons niet treuren’, zei Free.

't Korps kreeg 'n ander hoofd. De zoon. Die met zijnen diploom.

G.P. Baert.

+ Gelul: gespuis.

+ Slamijte: voetspoor.

+ Tjaren: het jaar nadien.