Biekorf. Jaargang 44

[p. 179]

Muziekpapier

‘The trembling notes ascend the sky,
and heavenly joys inspire.’

John Dryden.

'T WAS lesse 's winters in d'avonduren, - om de schrijvers van 't stadhuis niet te storen - want die 'n werkten met den lucht niet.

W'hadden daar wel onzen weister. We zaten in den bouw waar vroeger de stulbul gestapeld zat van de pompiers en van de vuilkarre. De lange pompdarms hingen somtemets vóór de vensters te slingeren in den wind en de nachtwaker legde ze stille als Mijnheer Juul met zijnen maatstok op de ruite trommelde.

We kregen 'n boekje met notenbalken en leerden eerst 'n lesse of vijve aan 't trekken van den solsleutel. Daarna leerden we 't verschil kennen tusschen 'n ronde, 'n witte en 'n zwarte, 't gonne nog zoo moeilijk niet 'n was naar 't zien van den vorm en de kleur van de note.

Maar met den bemol en de ‘dièse’ 'n ginge 't, al dat mij nog dunkt, lijnk zoo wel niet. Niemand die weten kon wat dat wilde beteekenen. Wij leerden dat met den ABC in 'n stijgende lijne waarop B lager stond dan D om te toonen dat B 'n half toontje lager schuifelt en D 'n half toontje hooger dan d'echte note.

't En was zoo slecht niet gevonden en 'k hoore Meester Tinel nog zeggen, met zware basstemme, dat die wijze van aanleeren 't schoonste ‘mnemo-technische middel’ was dat hij in zijn lang leven gezien had. Mijnheer Juul's aanzichte straalde van deugden.

De beste leerlingen waren algauwe gekend bij 't zingen van de gamma. Ze stootten de noten lijk uit den bek van 'n merelare: klaar, helder en scherp dat 't galmde

[p. 180]

tot op den Barm⁽¹⁾. Maar zij die zaten te pinken en die bij 't opvragen zaten te kuimen en te gebaren dat z'eerst 't kuimke moesten inzwelgen eer ze verder kosten zingen, wierden met nieuwjaar op den laatsten bank gezet, onder vlamme van den gaze-bek die danste lijk 'n flieflodder.

Ze leerden daar nog min, en met Paschen 'n kwamen ze niet meer. ‘Ze zijn verspeeld op Bordeaux’, lachte Mijnheer Juul die duivenmelker was.

De sterkste solfege-gasten deden het beter.

Er was eenen bij die met potlood 'n teeken op de noten zette waarvan hij meest plezier had; - de noten die hij best kon uitslaan, breken, kraken of doen uiteenrollen.

Anderen deden de tonen klinken lijk perels, flitsen lijk zweerden, schuiven lijk de vlerikken van 'n vogel of stootten ze zachtekens open lijk 'n venster dat 's zomers opengestoken wordt als buiten de zoelte speelt.

Dat waren de mannen voor 't leeren van piane of viole.

De rijken vroegen naar 't eerste omdat mama dat ook kon, of omdat ze van zinne waren van toch 'n nieuw meubel te koopen voor den nieuwen salon.

D'arme moesten niet bijster vele kennen want 't en was maar om te blazen in de fanfare: piston, bugel of schuiftrombone, en ook voor 't slaan van den roefeltrommel of den trombal. En hoofdzake was, zei Mijnheer Juul,: ‘dat ze later niet 'n deden lijk die van Vinkt, die niet 'n kosten te gâre beginnen noch te gâre uitscheên. Z'en zijn er daar maar eenen keer te gâre uitgescheêd, en 't was als den tjater instuikte.’

Maar de jongens van de tusschensoorte verkozen op de viole te muzieken.

't Koopen van 'n driekwart wierd afgeraden omdat 't verloren geld was en daarom kreeg 't meeste deel van in den beginne 'n groote menschen's viole.

(1) Barm: vestingwal te Deinze, buiten d'oude Gentpoort.

[p. 181]

Ik had 'n nieuwe - ze was dobbel en dikke betaald - en 't jaar nadien kwam broere aan d'eere en er moest iets op gevonden worden.

Wij konden in 't sterfhuis van Pastoor Verscheure op Sinte Maarten's⁽¹⁾ 'n oude viole meester worden. De timmerman had ze gekregen van de maarte bij 't maken van de doodkiste en verkocht het speeltuig voor vijftien frank, kontante vinke, met den strijkstok erbij maar zonder de kasse. Bij levering drupte ze nog van de lijzolie met dat z'hij had willen doen blinken.

Moeder maakte 'n zwart kleedje om ze te beschermen tegen den regen, maar 't missen van 'n kasse 'n stond broere niet al te wel aan.

Wij tjonkten elken dag dat 't daverde.

Dat begost met schrepen en piepen van 't peerdshaar op 't staal van de fijne snare, maar vader werkte voort en 'n liet hem niet stooren want hij miek meer geruchte dan wij.

Wij waren aan d'eerste lessen van den Bériot als Mijnheer Juul ons zei dat 't gildig 'n jaar moet duren eer dat je daar of omtrent 'n viole kunt vasthouden met manieren, Hij toonde ons hoe de man die speelvaste staat, de strijkstok loodrechte kan stellen tusschen den buitenkant van den slinkschen arm en den binnenwand van 't klankberd, en hoe 't gewichte van 't lijf moet rusten op 't slinkerbeen om den rechterarm vrij spel te laten.

Lijk geradbraakt kwamen w'uit de lesse, maar we 'n gaven geenen moed verloren.

Wij tjonkten voort en achter 'n jaar kregen w'onzen Kreutzerboek.

Wij leerden staccato en pizzicato; dat is stekken en pulken.

Wij leerden ‘sleerzen’ en wiezelen met den beverik, wij leerden van d'eerste naar de vijfde positie schieten

(1) St. Maartens kerk van Deinze, parochie Petegem. Petegem 'n heeft geen kerk en Deinze 'n heeft geen statie.

[p. 182]

zonder dubben, accoorden slaan op twee snaren, accoorden malen op drie en vier snaren, 't afronden, 't uitsmelten en 't overeenvouwen van de streke met den stoot, zinderen op de looze snare, totdat z'ons kwamen vragen om in 't muziek te spelen.

Daar 'n spreke 'k niet af.

't Was toch allemaal op voorhand gekend, al is 't dat er soms eenen overliep wiens vader moest werk vinden bij d'‘andere’.

Na 'n jaar of vier kregen w'al de knepen beet en konden we scheute zetten aan de concertos.

't Was in 't voorjaar al te beginnen voor den kamp.

Voor 't bewijzen van den mechaniek kregen we 'n stuk uit den Kreutzer en voor 't kardas geven en voor 't gevoel was 't Viotti, 'n Italiaansch stuk ‘vol wolvenijzers en schietgeweren’, zei de meester, omdat er al de wendingen en de stronkelsteenen in voorzien waren die 'n goede vedelare moet kennen.

Van nu voorts was 't zuwen en strijken van den kant af in, onder de gloeiende pannen, alle dagen die den Heere verlee nde, van achter schole tot 's avonds late tot we de pompe kregen of de krampe.

Wij wierden ten toppen-uit gedreven en 't was hoog tijd dat 't gedaan was.

'k Had den eersten prijs met diploma en medalie; - 'k kan ze nog toonen.

'k Peinze, 'k ga mogen d'eerste viole spelen in de ‘symphonie’ en 't en was geen waar. 'k Was te trage van vingergrepe op den bovenhals maar verdonderd goed van steke en van streke, en had nen besten wrong, zoodat mijnen toon malsch was, rijke en goed gevuld. Zoo, 'k wierd bij de tweede violen gezet en mochte altemets de solo-smete geven als d'andere violen 'n poosje stille lagen.

'k Stond eerlijk mijnen man en daarbij is 't gebleven. De mechaniek, 't haastig getjonk en de groote klabetteringe 'n hebben mij nooit stijf wel aangestaan omdat 't altemale den gang van den mensch niet weere 'n geeft,

[p. 183]

en daarom 'n zocht ik in 't orkest niet te blijven.

Maar 'k heb later veel schoone stonden beleefd bij 't muzieken.

Snaren en ronken in wel en in wee: - heldere en donkere tonen uit de snare trekken en lament geven op de viole van mijnen ouden pastoor. 't Was alsof ik uit d'oude viole de plechtige stemme van Verscheurke zaliger hoorde klinken, die mij al de goede dingen en de strenge vermaningen deed weere te binnen komen die 'k in mijn jeugd van hem meegekregen had.

Al de genoegens van mijn jongde en de frischheid van vroeger dagen waaiden mij tegen en elke speelbeurt is nu nog voor mij 'n kroone op 't werk van 'n welbesteden dag.

Met de viole onder den kinne heb ik leeren deunen bij slecht weere, leeren mijmeren bij 't gedruisch van de menschen en leeren vergeten de systemen, de -ologiën en de -ismen die 'k vond in de boeken.

Ze zijn er zoo raar die 't weten.

'n Vrage 't aan de mannen van den radio niet.

Ze zullen zeggen dat z'al 't muziek van de wereld krijgen en 't ‘gesproken dagblad’ op den hoop toe.

Kom, zeere, gauw!

G.P. Baert.