Biekorf. Jaargang 39

Mengelmaren.

Van Alphens ‘Kleine Gedichten voor Kinderen’.

(Vgl. Biek. 1932, bl. 274-277).

Een goede Vriend-Lezer zond ons een Kortrijkschen nadruk van de K.G. die een andere druk is dan de nadruk van

[p. 349]

1828 dien we vroeger alhier beschreven hebben. Hier volgt de beschrijving van de nieuwe vondst:

Kleine Gedichten voor Kinderen door Hieronimus Van Alphen. Kortrijk, bij Beyaert-Feys Boekdrukker. 1828.

Omslag: verkleurd en op carton geplakt, met datum 1828; VIII-83 bladz. tekst; 66 gedichtjes; ongeïllustreerd; bladspiegel 150 bij 81 m. M.; licht, ongeperst papier.

Het titelblad is dezelfde lithographie van Levacher t.a.p. beschreven. De Bladwijzer staat achteraan (bl. 81-83; in de andere uitgave staat hij na het Voorberigt). De 66 gedichtjes zijn dezelfde doch in een heel andere volgorde; het gedichtje van Francijntje de Boer ontbreekt. Deze uitgave is zeer verzorgd: geen zetfouten, geen doorbreken van langere verzen, zooals in den eerst beschreven druk (wegens zijn smalleren bladspiegel) gebeurt.

Deze uitgave hier schijnt ons wel de oorspronkelijke nadruk van 1828 te zijn: de nadruk in Biek. 1932 beschreven moet in een der eerstvolgende jaren uitgegeven zijn - we meenen: niet later dan 1830. Doch het gelithographieerde titelblad bleef onveranderd met den datum 1828; misschien droeg de gedrukte - doch ons ontbrekende - omslag het jaartal van de uitgave. Aldus zouden te Kortrijk drie nadrukken der Kl. G. verschenen zijn, indien de eerste uitgave van 1826 door de Saint-Genois juist beschreven is.

A.V.

Sint Gandolf, patroon tegen de kwade wijven.

Uit den mond van den gewezen pastoor van Paulatem (E.H.R., thans pastoor te St. Maartens-Leerne) hoorde ik de volgende legende van Sinte Gandolf - waarover E. Neylants schreef hierboven bl. 307. 't Was bij een bezoek en 'k vroeg aan den pastoor welke heilige te Paulatem vereerd werd. Hij antwoordde: ‘Sint Gandolf, patroon tegen de kwade wijven’. Ik vroeg hem wat Sint Gandolf met kwade wijven te zien heeft; daarop vertelde hij:

Sint Gandolf was een raadsheer van Pepijn de Korte en toen hij van een vreemd land terugkwam, vernam hij dat zijn vrouw zich slecht gedragen had tijdens zijne afwezigheid. Hij en wilde dat niet gelooven en zeide dat hij dra zou weten of men hem waarheid sprak. Hij zou zijn wandelstaf in den grond planten. Indien deze in brand schoot, dan was Gandolf's vrouw plichtig. Indien hij niet en brande, dan was zij onschuldig.

Ge weet nog wel, Mr. Maurice, sprak de Pastoor (tot Mr.

[p. 350]

Vande Velde, zoon van den burgemeester, die me vergezelde) wat er te Paulatem in de kerk geschreven staat:

‘Hij plantte een wisken in den grond
dat daar alras te branden stond’.

Het wisken brandde en Gandolfus wist de waarheid. Toch trok hij naar huis, verdroeg al zijn leed, doch kwijnde in enkele maanden weg van verdriet.

Toen de geburen Gandolfs wijf herinnerden aan haar slecht gedrag en haar schuld aan den dood van Gangulfus, antwoordde zij: ‘'k Schijt op Gangulfus!’

En van zoo zaan ze dit gezegd had, begon ze te sch.... dat daar geen houden meer aan en was. En dit duurde tot op den oogenblik dat ze Gangulfus aanriep, waarna het onmiddellijk stopte.

De reden van 't patroonschap is dus niet verre te zoeken. Gandolfus, die met zijn wijf geen weg en kon tijdens zijn leven, kreeg ze kleine toen hij bij den Heere was.

Zoo is Gandolfus, patroon tegen de kwade wijven.

Waarheidshalve moet ik er bij voegen dat dit mij verteld werd met den grootsten ernst en niet bij wijze van gekscheren.

Of er nog opschriften staan in de kerke van Paulatem weet ik niet, maar ik kan het [voor den volgenden Biekorf!?] achterhalen bij M. Vande Velde te Paulatem. P.P.B. Deinze.

Sint Quirinus vereerd te Yper.

'k Had entwaar gelezen dat de eeredienst van S. Quirinus (Sinte Corijn) in de Sint-Niklaaskerk te Yper ‘sedert eenige jaren vervangen was door dien van Sint Mauritius’.

Door bemiddeling van Eerw. Heer A.D.B. verneem ik daarover het volgende getuigenis van den Eerw. Heer Pastor van Sint Niklaaskerk:

‘De eeredienst van St. Quirinus die vroeger (alleszins tot aan den oorlog 1914) bestond in de prochiekerk, is niet vervangen geworden door dien van St. Mauritius. Deze heilige, patroon der soldaten, werd in Sint Niklaaskerk ingebracht omdat vroeger de Soldatenkring op deze parochie stond en dat de toenmalige pastor, E.H. Ryckeboer (nu rustend pastor te Veurne), aalmoezenier er van was. Beide eerediensten bestonden aldus nevens elkaar, vóór den oorlog. Van beider vereering is niets meer overgebleven tenzij dat, hoog in 't kerkschip, van beiden een beeld staat.’

V.

De kwa' meuren uitzweeten.

- Warme kaffie doet 's zomers al de kwâ meuren uitzweeten d.i. hij doet de kwade, ongezonde vochten (fr. humeurs) uitzweeten.

Oostnieuwkerke.

D.B.

[p. 351]

Een taai ventje.

- 't En kan nie' sterven, zei men van een oud taai manneke, zijn ziele is in zijn lichaam gerost (geroest). Gullegem.

Vgl. RdH. 12, 96.

L.G.

Dat trekt op andere spreuken:

- Ons Heere zal hem moeten in zijn hemdemouwen zetten om den-dien omverre te krijgen. Nieuwpoort. Biek. 1929, 350.

- Die mensch is in de keunemaand geboren d.i. wil-je hem dood hebben, ge gaat hem moeten rekken.

Poperinge.

D.V.

Zei-spreuken. - Vgl. hierboven bl. 320 en de vorigen.

- Die meester is, heeft veel te zeggen, zei de jongen, en hij stak zijn vader buiten.

- Och! zei Schreper, en hij schreept nog.

- Hocus, pocus, pas! zei de kwakzalver, en die niet en ziet is blind.

Van niets weten.

Van iemand die over een bekende zaak onwetend is, zeggen ze:

Hij weet noch van oesel, noch van sneê.

Deerlijk.

L.D.

De Bo vermeldt in dien zin: Hij weet noch oesel noch sneê. - De oesel is de rug van het lemmer van het mes. - Een eendere zegswijze is: Hij weet noch van tuiten noch van blazen.

In 't Rapeveld.

'k Bezochte mijn knecht in 't hospitaal; hij was stijf ziek:

- Ja, meneere, 'k gaan ik allichte in 't rapeveld zitten! Maar 'k ga de rapen van al onder uittrekken!

- Alla! zei ik, zeere-zeere: ge gaat er gij hier nog vele eten, eer dat ge ze daar gaat gaan trekken.

Brugge.

J.B.

Klapoore-Klapette.

Als twee vrouwen lange staan te babbelen, dan hoort men: - Ja, Sylvie staat er bij:

't Zal lange deuren

Trouwens z'en is niet geijkt op twee euren!

Stalhille.

A.V.W.