Biekorf. Jaargang 28

[p. 93]

Mengelmaren

De Bibliotheekgids, orgaan van de vlaamsche Vereeniging van Bibliothecarissen en Bibliotheekbeambten, onder redactie van Lode Baekelmans, Aimé De Cort, R. Lamberty, N. Van Ooyen, Aug. Ossenblok en Prosper Verheyden, verschijnt maandelijks behalve in Aug. en Sept. I^e jaargang = 15 fr. Beheer; ‘De Sikkel’, Karel Oomsstraat, 51, Antw.

Men ‘leest’ nietmeer in Vlaanderen. Ik hoor die klacht aloveral, van alwie boeken maken, drukken, en verkoopen.

Waarom men niet meer ‘leest’, niet werkelijk leest tot zielbeoefening, niet leest of enkel leest uit ‘pose’? Omdat geheel ons leven een ‘sport’ gewordt: uitsluitelijk. 't Neemt uit, en 't schilt teveel. ‘Sport’ is een leestbeoefening, iets dat er noodig is, maar dat nochtans het innig leven en de zielbeoefening versmachten noch versmaden mag. 't Gebeurt alevenwel. Uit snof en achterdoenerij.

't Is ‘sport’ alom: ookal van tongen en getater, totzelfs waar dat men heeledagen blazende is van ‘studie’ ‘hoogeschool’ en ‘wetenschappelijkheid’. 't Is te hopen dat ons jonkheid eer nog lang, wat min gaat praten van die dingen, om weer werkelijk met min ‘pose’ en meer ‘gezeten geest’ er dieper en oprechter in te gaan.

Iets als de Bibliotheekgids kan goed helpen om daarop gading te verkrijgen: omdat m' er allo maande zien kan hoe we, in zaak van boekenkennis en - behandeling, dooreen verachterd zijn, on, al dit inziende, er vele leert on lust krijgt om meer ernstig te worden. Daar staan in: levensberichten, voorstellingen van boekenwerk en boekenzorg en -zalen in het vreemde, vereenigingsmaren, algemeene boekenschouw uitgebreid of bondig, nieuwsjes uit de boekenwereld enz. Dienstig niet alleen dus voor beambten maar voor al wie ‘lezende’ is, reeds was, of nog kan worden.

L.D.W.

Bruman, Brument is een dubbele schrijfwijze van een gewestwoord van Normandië, zoowel in de ‘Manche’ als in de ‘Seine inférieure’ gehoord. Het heeft dezelfde beteekenis als ons Bruidegom: pas getrouwde, le nouveau marié. In een nagelaten werk van E.H. Labbé, over de gewestspraak van Havere en omliggende lezen wij: ‘malgré l'étymologie “homme de la bru” donc bruman, nous (in de Seine inférieure) écrivons brument, d'accord avec les noms propres’.

Voegen wij eraan toe dat het woord bru in de volkstaal de beteekenis van ons ‘bruid’ bewaard heeft, b.v. ‘as-tu vu passer la neuche (noce), c'est là que la bru était belle’. ‘Bru’ in de algemeene taal beduidt schoondochter.

R.-V.M.

[p. 94]

Oude Brugsche Kermissen op de Vastenzondagen

Op den eersten Zondag van den Vasten: S. Trudokermis.

's Namiddags in 't Lof van S. Trudo's klooster gaat men ‘teetjeterden’ (vgl. DBo op ‘tee’ en ‘O.L. Vr. tertetee’).

Dit is de weêrga van 't minnewerk der jonkheden op den buiten, dewelke op dezen zondag naar 't Vesper ‘gaan achter een zomerlief’, eene voor heel den zomer; zoo was 't b.v. nog te Becelaere vóór de oorlogsbrake.

Op den tweeden Zondag van den Vasten: S. Salvator's kermis.

Een twintig-dertig jaar leên, stonden er nog kleine kraamtjes wederzijds den ingangstrap in de Zuidzandstrate. Thans niet meer.

Op den derden Zondag: Zothuiskermis.

Oude menschen zouden nog zeggen: ‘Dulhuuskermesse’.

't Gebeurt dat er nog kraamtjes staan tenden de Bouveriestrate.

Op den vierden Zondag: Begijnhof kermisse.

En de menschen zeggen dat de ‘Bagijntjes’ dan lezen voor 't slecht weêr, opdat de kermisgasten niet en zouden komen 't gers vertrappen.

Deze kermis leeft nog, met kraamtjes en ‘peerdekens’ zelfs, op de Wijngaard- en tot op de Walplaatse.

Op Passiezondag: Potteriekermis.

Met soms een kraamtje twee drie aan de Potterie, of onder de boomen van de Duinebrugge.

Op Palmenzondag en daarachter: geene meer.

Als men nu die Vastenkermissen overschouwt, 't is schoon te zien dat enkel die oude (huidige en gewezene) parochiën een echte kermis hebben welke merkelijk buiten Stad strekten, als S. Salvator's en 't Begijnhof, en dat de andere drie wijkkermissen ook aan den uitkant lagen. 't Waren dus eenigszins buitenkermissen in Stad binnen den Vastentijd! Was 't 't volk van buiten dat naar binnen kwam, of 't volk van binnen dat naar buiten toog (slacht heden nog naar S. Kruis en S. Andries, on S. Michiel's en Assebroucke en S. Pieter's)? Wat schuilt er daar al achter?

M.O.

‘S. Annetje’ valt met S. Anna (26ⁿ in Hooimaand), ‘'t Zilletje’ op S. Gillis (1ⁿ in Herfstmaand). Deze vieren dus hunne beschermheiligen.

‘Sin'-Sakobs’ ‘de Madeleene’ ‘Onze Vrouwe’ en ‘Sinte Wolburge’ 'n hebben geen kermis. Van S. Donaas' nooit niets gehoord.

Westbrugge viert O.L. Vr. van Blindekens op Halfoogst,... en maakt nog meest lawaai; maar is 't oen oude kermis?

En wederom dus voor die laatsten allemaal: hoe meer in 't herte van de Stad, hoe minder kermisviering.

T. Raepaert

[p. 95]

Sloore, mijn nichte!

Ondor n^r 4884 der Varia vindt men in het Staatsarchief te Brugge een papieren kohier, inhoudende de ‘Specificatie vande herberghen ende taveernen daer men wijn ende bier verkoopt int ronde vande stadt van Brugghe soo binnen de paelen ende limiten der selver stad als daer buuten, binnen de half mijle t'einde den vrijdom ende paelen der selver stad. 1649’.

Daarin leest men: ‘Voorts boven het gheweste geseit Sevecote, upden selven heerwegh, een herberghe nu ghenaempt Sloore mijn nichte, inde prochie van Assebrouck over het clooster vande Jacobinesse(n)’.

Daarmede hoort tezamen het volgende kinderrijmpje of telling, dat nog te Bugge gehoord wordt:

Sloore, Sloore mijn nichte!

Gij zult bakken en ik zal zichten,

Boven op de hanebalke

Daar zit vrouw moêtje Kalke

Vrouw moêtje Kalke wat doe-je daar?

'k Verleze mijn boontjes, en kom-je nie' naar?

'k Verleze al in den aschen

'k Zitte der achter te tasten

'k Zitte der achter te grijngelen (sic).

Oeïe, oeïe, 'k verbrande mijn kleine vingere!

We kunnen hieruit het gevolg trekken, dat de naam der herberg gekozen word naar aanleiding van het volksdichtje, en dat het dichtje bijgevolg ouder is dan de herberg, dus van lang voór 1649. Dit is zeker nog wel het eerste geval waarin de betrekkelijke oudheid van een volksdichtje is kunnen vastgesteld worden.

K.d. F.

Een wisselzeg op ‘Sloore, sloore mijn nichte’ heb ik vernomen van een zeventigjarig oud-ventje van Vyve-Capelle; aldus:

Slichte sloore mijn nichte!
Ik zal bakken en gij zal' zichten.
Moedertje Kalke wa' doe-je daar?
Boontjes verlezen, 'n kom'-me nie' naar.

'k Zitte(n hier te tasten,

'k Zitte(n hier te slingeren.

'k Verbrande(n mijn kleine' vingere.

Oeie-we-jaaie, wa' zeer doet dat!
't Is een buile met een gat.

't Zal een buile blijven

totdat de klokke slaat vijf <uren(!)>
Een, twee, drie, viere, vijve!

‘Vijf uren’ is ongetwijfeld kwalijk gezeid voor ‘vijve’.

Dat diende ‘om de kleine jongens bezig te houden’; alzoo een zeggerken dus.

‘Slichte’ is meen ik ‘slechte’ op zijn brugsch uitgesproken, voegende allerbest met ‘nichte’ en ‘zichten’, en wellicht daarom ingeblauwd insteê van ‘sloore’.

[p. 96]

‘Nichte-zichten’ (welk laatste woord doet bijdenken op ‘bakken’) is allicht een van die veeldienstevoegingen zooals er voorkomen in alle talen. Zoo hoorde ik ook eens van een ouden boer te Becelaere, die, telkens hij ‘gewandeld’ kwam bij vrouwliên waartegen dat hij nichte stak, heel smakelijk vond te zeggen:

Nichtje,
Koekebakke-zicht-je!
En zicht-je me niet
je 'n zij' mijn nichtje niet.

L.D.W.

Hop-in-Godsnaam!

Men zegt dit tegen een koe, doch slechts in één geval, zei er mij een volslegen boerinne van Becelaere.

‘Als de koe gekalfd is zei ze, en, afgemat zijnde, moet opstaan om voor de eerste maal gemolken te worden, dan zegt men: ‘hop-in-Godsnaam’ [uitspr. ‘gop-in-gódsnaam’]; on achter een keer of twee (al ondertusschen ook 'n beetje titsende met een wistje), ze staat op altijd.

‘Vader 'n liet dat nooit na, en hij deed hij dat achter van vroeger’.

Dat trekt een beetje op ‘God zegon'-je’, bij 't niezen onder de menschen gezeid. Ook een verplichte spreuke.

L.D.W.

Om ‘Wijntje’ te maken!

Een aanwijs. Kalijssebrood (of kalijssedruip of pekkoeke) te weeke zetten in een ‘flossche’, een derde van vol, en dan geildig schudden. Daarvan verkrijgt men 2/3 zwarten drank en 1/3 schuim. Dat is ‘wijntje’.

Gebruik. Uw mond aan de tuite van de ‘flossche’ zetten, en ‘trekken’ (d.i. zuigen aan 't schuim); en 't overige uitdrinken.

Dat was van lek'-mijn-lippe te Becelaere, overjaren: ‘Wijntje’!

L.D.W.