Biekorf. Jaargang 6

[p. 1]

[Nummer 1]

De Roomsche Loopman

I.

HET is op het einde der derde eeuwe na de geboorte van Christus, op een kouden avond van Herfstmaand. Twee reizigers vervorderen hunnen weg in 't land der Morinen, langs het diverticulum, dat van Cassel komt, en door vladen en bosschen noordewaarts op loopt.

De oudste van de twee is een kloek gespierde man van in de veertig jaar. Hij draagt een lijfrok van bruine wolle, eene zoogeheeten tunica, die in de leên met eene rieme is toegesnoerd en omtrent tot aan de knien hangt. Deze zijn bloot. Zijne voeten zijn geschoeid met leerzen van ruw leer, tot ten halven de braân met riemen vastgebonden. Zijn haar en zijn baard zijn wat gesneden, en op zijn hoofd draagt hij een kleinen vilten hoed met smalle boorden. In zijnen gordel, waaraan een lederen geldbeugel hangt, zit een korte dolk in eene lederen scheede. Tegen de koude van het noorden draagt hij een lederen mantel,

[p. 2]

die op zijnen rechter schouder, met eenen haak, is vastgemaakt. In eenen draagkorf op zijnen rug draagt hij een lederen zak, met een touwtje toegebonden, en al voortstappen leunt hij op een langen, kloeken, al boven gekromden gastok: daarmêe hebben wij nu de volledige en nauwkeurige beschrijving van een Roomschen koopman, zooals er velen onder 't Roomsch beheer onze streken doorreisden.

Nevens hem stapt een jonge gezel, een knaap van veertien jaar. Zijne kleedinge gelijkt nagenoeg deze van den man, maar hij draagt een strooien hoed, met de bonte veêre van eenen gaai erop. Aan zijnen hals, aan een leeren snoer, hangt een kokerken met tooverteekens. Ook draagt hij een gordel met een kleinen geldbeugel, een gekromden gastok en een kleinen reispak op zijn' schouder.

't Zijn echte zuiderlingen: men ziet het aan hunne zwarte haarlokken en hunne verbruinde wezens.

De beide reizigers zien er zeer vermoeid uit; de knaap vooral gaat maar traagzaam en slepend over den heerweg; na dat hij menigen keer gezucht en gesteend heeft, hetgene zijn oudere gezel niet en schijnt geware te zijn, spreekt hij eindelijk in zijne vaderlandsche, latijnsche sprake:

- Hoe verre is het nog, beste oom, van de woonstede van uwen frieschen gastvriend? Ik en kan haast niet verder meer gaan. Hoe treurig is toch dit land! Als ik op ons schoon vaderland peize met zijnen zonnigen, helderblauwen hemel, op onze steden met hunne tempels en paleizen, op onze zuivere en effene straten, dan schijnt mij dit nevelig land met zijne bosschen en zompelingen dobbel ongastvrij.

- Mijn beste Cajus, wedervaart de oudste reiziger, en steekt het nu op mij niet, dat deze streken u niet aan en staan. Ik heb u genoeg gewaarschuwd, maar gij en liet mij niet gerust vooraleer ik u beloofde, u naar de kusten der Noordzee mede te nemen. Ook en is deze streke zonder gevaar niet voor ons. Gij weet van uwe leermeesters, dat onze goddelijke Caesar maar met moeite

[p. 3]

het land der Morinen overwonnen en heeft. Die zijn nu meer naar 't zuiden geweken en andere Germaansche stammen, de Menapii eerst, na hen de vrije Friesen komen nu deze oorden bewonen. Gij hebt in Tacitus gelezen dat de Friesen vermaard zijn onder de Germanen. Deze zijn veel min dan de Gallen, en om zeggens niemendalle aan 't Roomsch juk onderworpen. Maar weest gerust: ik kenne mijnen ouden frieschen gastvriend aan het heerwoud. Onder zijn dak zal ons geen leed geschieden. Gij klaagt over deze Germaansche streke, waar geene steden te vinden en zijn, maar leert dit volk wat nader kennen, en uw oordeel zal veranderen. Het is een trouw en zedig volk, dat zijne eere en zijne vrijheid boven alles stelt! Wach arme, eergevoel en vrijheid, wij hebben beide sedert lang verloren!

Als in droevige gepeizen verzonken, stapt de Roomsche koopman verder. Dan verheft hij eenslaag zijne blikken en zegt:

- Ha, ik bekenne mij. Troost u; wij en kunnen niet ver meer zijn. Ziet gij ginder langs de baan, op dien knok, dien steenen autaar staan?

De knape juicht van vreugde.

- Lieve Oom, zoo bevestigt hij, nu dat ik zulk eene gedenkenis geware worde, is alle vermoeidheid geweken... Zegt mij, hoe is die kostbare steen hier gekomen?

- Als wij genaderd zijn, zullen wij 't opschrift lezen, en zal ik aan uwe vrage voldoen.

Toen ze voor den autaar komen, zien zij er het stanbeeld op staan eener godinne. Langs de eene zijde is een hond in den steen gekapt en, op de andere zijde, staat er een korf met veldvruchten. Onze beide Roomsche, reizigers lezen in hunne taal op den vorensten kant van den autaar:

Nehalenniae Ingenuinius Januarius ex praecepto aram posuit pro salute Fili sui.

- Beste Neef, zoo herneemt de Roomsche koopman, tusschen deze streek en ons vaderland wordt er veel handel gedreven. De Germanen, die op deze kusten wonen

[p. 4]

leveren ons gerookt vleesch, ganzen, wollen stoffen en zout. Onze koopvaardschepen komen hier aangeland in de stroomen en kreken, die zoo talrijk den bodem van dit land doorsnijden. De zoon van mijn ouden vriend Ingenuinius Januarius had niet verre van hier, bij hoog water, te worstelen tegen een hevigen storm en wierd gespaard door de hulp der goden. Op dit oord heeft mijn vriend de gedachtenis van deze weldaad willen vereeuwigen. Hij heeft eenen autaar opgerecht aan de machtige Isis, die de kooplieden en de zeevaarders beschermt, en die onder den name van Nehalennia in deze streken vereerd wordt.

De jonge knape was door dit verhaal diep ontroerd.

De oom legde de hand op zijne schouder en zegde verder:

- Komt, mijn goede Cajus, wij moeten ons haasten. De zonne gaat, ginder verre onder, in de zee. Daar rechts, waar de rook uit de boomen opklimt, daar staat de woonhalle van mijnen Frieschen gastvriend.

Het oudgermaansch boerenhuis lag in de schaduwe van eeuwenoude eiken. Het was met riet gedekt. De muren bestonden uit vakken vlechtwerk van wijdauw met leemaarde bedekt.

Boven de ingangdeure was de gevel met heldere verwen geschilderd en daar stak eene roede uit, waaraan, als goddelijke teekens, twee peerdekoppen hingen.

Onze beide voetgangers traden binnen, zonder dat ze de groote hofhond kon beletten. Over den aarden vloer stapten zij tot aan den heerd, waar, rond het vier, geheel het huisgezin vergaderd was.

Het bestond uit den kloeken, vijftigjarigen vader, zijne vrouw, die een weinig jonger was, een flinken zoon van twintig en eene jeugdige dochter van veertien jaar.

Even als de beide aangelande reizenaars, in wezen en kleederdracht, hunnen Roomschen oorsprong te kennen gaven, zoo droegen de huisbewoners even duidelijk de kenteekens hunner Germaansche afstamming.

Ouders en kinders waren wit van vel, blauw van oogen en blond van haar.

De Friesche boer droeg een korten, wollen lijfrok en

[p. 5]

een nauw sluitend beenendeksel. De schoen bestonden uit een stuk leer dat met riemen aan de voeten vastgemaakt was. De huismoeder droeg ook een wollen rok, die de armen vrij liet, maar die tot aan de knoezels hing. De dochter was gekleed gelijk de moeder; maar de stoffe van den rok was van wit linnen, binnen den huize geweven en beneden met eene roode striepe gezoomd. Als sieraad droeg zij een eenvoudigen halsband, van bronzene ringen gemaakt. De vrouwen droegen hunne prachtige, blonde haarlokken met een bronzenen hoofdring vastgemaakt. De mannen lieten hun haar nêerhangen, los en ongesneden, als een teeken hunner vrijheid, maar toch wel bezorgd. De vader droeg ook zijnen baard, terwijl een schijn van baard op de bovenlip van den zoon begon te schieten.

Nauwelijks kwamen onze beide reizigers in de helderheid van 't heerdvier te voorschijn, of de oudste wierd erkend. De boer trad vooruit met blij gemoed, bood hem groet en vriendelijken handslag:

- Bij den grooten Woden, zoo sprak hij, weest welkom onder mijn dak. Sedert lang verwachtte ik u. Mijne vrouw en mijne dochter konnen met moeite hunnen lust naar uwe schoone waren bedwingen. Als er iets in 't huishouden te kort was of brak dan hoorden wij: zal Mercator dan nooit meer komen? Nu zijt gij daar, en de godin Frigg zegene uwe blijde komste.

- Geern, zoo wedervoer de koopman, ware ik reeds vroeger, mijn beste Snello, naar uw gastvrij huis teruggekeerd, maar ongunstig weder en slechte wegen hebben mij langer tegenhouden, dan ik begeerde. Des te blijder ben ik, dat ik nu gekomen ben, omdat ik onder uw gastvrij dak een oogenblik kan vertoeven en uwe gevoelens te mijnen opzichte de zelfste gebleven zijn. Vergunt mij dat ik u Cajus aanbiede, mijnen neef, den zoon mijner overledene zuster, die met mij is mêegekomen. Ik van mijnen kant ben ongehuwd gebleven. Op mijne tochten heb ik nu mijnen neef met mij medegenomen om hem land en lieden te leeren kennen. Laat hem ook uwe gulle gastvrijheid deelachtig wezen. Hij is vermoeid en heeft misschien ook honger.

[p. 6]

Moeder en dochter hadden reeds met vluchtige blikken naar den flinkschen vreemden knaap gekeken, en, terwijl deze met heusche wêerhoudendheid bleef staan, trad de moeder op de laatste bemerking van den gastvriend vooruit, nam den knaap bij de hand en zette hem neder op een der stoelen, die rond het heerdvier stonden. Op een teeken van de moeder trad de dochter Sieglinde met eene schale frissche zoete melk vooruit en bood ze, lieflijk rood wordend, den nieuwen gastvriend aan. Dankbaar verhief de knaap zijne schoone, donkere oogen naar de blonde maagd, zette de schaal aan zijnen mond, en dronk ze uit in eene teuge.

Den oom reikte de weerd den drank dor gastvrijheid, den zoeten mee, in den machtigen hoorn van een wilden os.

De zoon des huizes, Wulf, scheen weinig met de nieuwe gasten bekommerd, 't zij uit verlegentheid, 't zij uit een gevoel van trotschheid, die der Germaansche jeugd eigen is.

Bij het binnentreden der vreemdelingen was hij bezig eenen boog te vermaken en zonder hem te stooren, zette hij nu vol neerstigheid zijnen arbeid voort.

Weldra zaten de huisgenooten met hunne gasten rond den vertrouwelijken heerd geschaard. Aan eene balke, met eene ijzeren keten, hing een bronzene ketel met eene ijzeren einze; daarin kookte de melk, met brokken daarin van ongedeesemd roggen brood.

De huisvrouw zette daarna den ketel af en goot de krachtige spijze in de houtene schotels, die de dochter had gereed gezet; elk kreeg zijn deel en begon met zijnen houtenen lepel het voedsel te nutten.

Binst den eten en wierd er geen woord gesproken.

De schotels wierden andermaal gevuld en, nadat de gasten verzadigd waren, wierden ze aan den kant gezet.

Het heerdvier wierd zorgvuldig met asschen toegerekend door de moeder; een spaander harsachtig hout wierd op eenen stok gezet en aanstoken om 't huis te verlichten.

Nu was de tijd gekomen van 't gemoedelijk kouten en klappen rond den heerd.

De vreemdeling was nêergezeten op een houten

[p. 7]

stoel, die met een berenvel overdekt was; hij moest van 's zelfs zijne gevarenissen verhalen, om de nieuwsgierigheid der huisgenooten te voldoen.

Hij vertelde van Colonia Agrippina, waar hij dikwijls verbleef; van zijne tochten bij de Friesen in 't Noorden, bij de Chauken en de Cherusken; van de krijgstochten der Roomsche legerbenden. De vrouwen hoorden liever van de stad Roomen vertellen en van den zwier die daar alsdan in zwang was. Vrouw Ermelinde stelde vragen wegens de levenswijze der Roomsche vrouwen en haar losbandig gedrag. De Roomsche koopman liet dat liever onverlet, wel wetende dat de huiselijke getrouwigheid bij de Germanen hoog in eere stond.

Zoo was het stillekens late geworden. De lichtstok was bijkans opgebrand. De vreemde knaap was in slape gevallen en ruste in den arm der moeder. Hij moest gewekt worden als de tijd gekomen was om te gaan slapen.

Bij een der wanden van het huis wierd er stroo gebracht; huiden van wilde dieren wierden er boven opengespreed, waarop huisgenooten en gasten hunne vermoeide lidmaten uitstrekten, en weldra in een diepen slaap verzonken lagen.

('t Vervolgt)