De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Eene verkiezings-campagne.
Tafreelen uit Nederland.
Door J.A. Vesters.

Tweede hoofdstuk.
Hoe de secretaris der kiesvereeniging Securitas voor zijn eigen toekomst poogt te zorgen.

Als een donderslag bij helderen hemel viel op de leden der vermaarde Ikshuizer Oude Sociëteit de verpletterende tijding neder, dat haar concurrent, de zoogeheeten Groote Sociëteit, het plan tot het stichten eener kiesvereeniging had opgevat. Welk eene vermetelheid! Was het al niet erg genoeg dat de gehate mededingster, ofschoon minstens eene halve eeuw jonger en minder leden tellende dan de Oude Sociëteit, zich den holklinkenden naam van de Groote had aangematigd, - moest er ook dit nu nog bij komen! Zou zij de oude, de eerbiedwaardige, de echte sociëteit dan altijd in de wielen rijden! Zulk eene belachelijke aanmatiging was niet te dulden: kon de Oude Sociëteit met niet veel meer recht het initiatief tot het oprichten eener kiesvereeniging nemen, een recht, dat haar wegens de eerbiedwaardige oudheid harer stichtingsbrieven ontegenzeggelijk toekwam!

Moedeloos en diep ter neêr gedrukt bespraken de leden der Oude Sociëteit, twee dagen na het in den boezem harer jongere mededingster opgeworpon plan, de ongepermitteerde manier, waarop men bedrogen was; maar de zaak lag er nu eenmaal toe; men stond voor een fait accompli meenden de meeste leden, en zelfs de achtbare president, de heer Bouwman, handelaar in koloniale waren, wiens scherpzinnig verstand bij iedere andere gelegenheid nog een uitweg wist te vinden, moest thans zuchtend erkennen, da men overvleugeld was en er niets aan de zaak te veranderen viel.

Van een geheel ander gevoelen was intusschen de secretaris der sociëteit, de jeugdige, talentvolle en veelbelovende candidaat-notaris Max Hovenaar. In eene schitterende improvisatie toonde hij aan, dat zulk eene schandelijke concurrentie kon noch mocht geduld worden niet alleen, maar, hetgeen vrij wat practischer was, dat er nog een middel bestond de gehate mededingster vóór te zijn en dus eene vlieg af te vangen. Volgens de uit vertrouwbare bronnen ontleende berichten, was de Groote Sociëteit van plan eene kiesvereeniging te vormen, die de partij der Nieuwen zou toegedaan zijn, - niets belette intusschen de Oude Sociëteit er eene andere, natuurlijk van tegenovergestelde richting, te stichten. Er moest echter met spoed en onder het zegel der diepste geheimhouding gehandeld worden; in dat geval kon de kiesvereeniging geconstitueerd zijn, nog vóór de Groote Sociëteit haar plan verwezenlijkt had. Deze stond dan op hare beurt voor een fait accompli en de eerwaarde sociëteit, waarvan hij de eer had lid en secretaris te zijn, zou zoodoende ook in het kiesvereenigings-vraagpunt haar naam als de oudste ophouden.

De even practische als welsprekende woorden van den candidaat-notaris werden met luide bijvalskreten en een algemeen handgeklap begroet. Ze vielen in vruchtbare aarde, en daar de tijd drong, werd er nog dien eigen avond eene commissie van redactie aangewezen, met het opmaken der statuten belast. De secretaris der sociëteit werd natuurlijk ook secretaris en rapporteur der commissie, en zulk een koortsachtige spoed werd er achter het werk gezet, dat, na een paar voorloopige en officieuse vergaderingen, veertien dagen na dato in eene plechtige officieele bijeenkomst de kiesvereeniging geconstitueerd, de statuten goedgekeurd en het definitief bestuur gekozen werden. De achtbare president der Oude Sociëteit werd tot voorzitter der uit haar midden ontstane kiesvereeniging gekozen, terwijl het secretariaat billijkerwijs aan den werkzamen en voortvarenden Max Hovenaar ten deel viel; beiden werden nog eenige verdienstelijke sociëteits-mannen als oestuursleden toegevoegd.

De nieuwe politieke vereeniging was natuurlijk de partij der Ouden toegedaan en ontving bij den wijndoop den zeer doeltreffenden naam Securitas. De uiterst geanimeerde vergadering werd besloten met eene redevoering van den president, den heer Bouwman, waarin de spreker het door de kiesvereeniging goedgekeurde programma ontwikkelde, een programma dat door de Regeering behoorde te worden aangenomen, wilde het lieve vaderland niet eerlang ten gronde gaan en dat daarom in alle punten door den toekomstigen candidaat van Securitas, zonder eenige beperking, moest onderschreven worden. De redenaar schetste in sombere kleuren den ongunstigen toestand van Nederland bij dien van voor dertig jaren. Werd voormaals de schatkist gevuld met de batige saldo's onzer koloniën, thans krompen ze meer en meer tot een minimum in, en de tijd was niet verre meer, dat het met het bloed der vaderen veroverde Indië voor het moederland een lastpost zou worden. Waar moest het met zulk eene roekelooze staatkunde in vredesnaam naar toe? Het natuurlijke gevolg zou zijn, dat de belastingen op eene ontzettende wijze vermeerderden. Werd er niet reeds met de hatelijke inkomstenbelasting gedreigd? Daarenboven heerschte er eene ongehoorde weelde in de huishouding van den Staat. Millioenen werden weggeworpen, om de misdadigers in prachtige paleizen te huisvesten, om hen op eene overdadige wijze te voeden. Het geheele land werd door een net van spoorwegen doorsneden, die de producten onzer markten voor den neus der bevolking wegkaapten, om er het buitenland mede te voeden. Zoogenaamde pleiziertreinen werden georganiseerd, die den werkman de zuur verdiende penningen uit den zak klopten en van vrouw en kinderen afkeerig maakten. Door het gansche land verrezen fabrieken, talloos als de bladeren der boomen, en de stoom nam alom de plaats in van het eenmaal zoo nijvere werkvolk, dat voormaals nog een eerlijk stuk brood kon verdienen. En dat doodend stelsel van vrije concurrentie en vrijen handel, dat de inlandsche nijverheid ten gronde richt en onze nederlandsche producten naar het buitenland zendt, terwijl het volk zelf er den drie-, vierdubbelen prijs van vroeger voor betalen moet! Nederland zou onfeilbaar ten gronde gaan, zoo aan dit alles geen paal en perk gesteld werd en men niet tot de gezonde staathuishoudkunde van voor dertig, veertig jaar terugkeerde.

Zoo ongeveer, maar behoorlijk uitgewerkt, luidde de merkwaardige redevoering van den achtbaren president der kiesvereeniging Securitas, eene redevoering die met donderend applaus begroet werd. De gemoedelijke man genoot welbehaaglijk zijn triomf, doch was welwillend en nederig genoeg, na afloop der vergadering heimelijk eenige korreltjes van den ontvangen wierook over te doen aan den nieuwbenoemden secretaris, Max Hovenaar, den opsteller en dus de ziel der uitmuntende toespraak.

Securitas had reeds een heel eind weegs afgelegd; doch de tot hier toe gevallen beslissingen waren slechts genomen onder den indruk der verontwaardiging, te weeg gebracht door de verregaande aanmatigingen der zoogenaamde Groote Sociëteit; thans echter meende men niet meer zoo hard te moeten stoken, en, aan haar naam getrouw, wilde de kiesvereeniging zeker spel spelen en vooreerst nog geen candidaat stellen. Behalve de zeer afdoende reden, dat men nog geen aannemelijken sollicitant voor het candidaatschap kende, wilde men zonder overhaasting te werk gaan, en eerst na rijpe overweging eene zaak, waarvan het wel en wee van het land en het district afhing, een stap nader tot haar oplossing pogen te brengen. Intusschen werd het nieuwgekozen bestuur met de zwaarwichtige, maar tevens eervolle taak belast, op kondschap uit te gaan en den uitverkoren redder op te sporen.

Daags na deze aan groote beslissingen zoo rijke vergadering, vernamen de goede lkshuizers met ongeveinsde verbazing en de leden der Groote Sociëteit met billijke verontwaardiging de stichting der kiesvereeniging Securitas, zoodat de Groote Sociëteit, ondanks haar primeurschap, dan toch nog de pas afgewonnen was. Welke eene verregaande onbeschaamdheid!

Mijnheer Max Hovenaar had niet voor niets

[p. 200]

zoozeer voor Securitas geijverd en er zijn moeite en tijd, ja zijne eigenliefde voor opgeofferd: Mac Hovenaar was een veelbelovend jongmensch, van wien volstrekt niet kon gezegd worden, dat hij niet verder zag dan zijn neus lang was. Integendeel, hij dacht wel degelijk aan de toekomst en aan de verwezenlijking van zijn lievelingsdroom, - het begeerlijke notariaat. Zoo door zijn toedoen een candidaat geproclameerd werd, en men het zoover kon brengen, dat deze het er doorhaalde, zou dit hem in Den Haag een geduchten steun geven en mocht hij met grond op eene spoedige en voordeelige plaatsing hopen. Wel was het hem nog niet recht duidelijk, wie in deze zijn beschermeling en beschermer tevens zou worden, maar er zou toch wel iemand te vinden zijn, geschikt en genegen om als candidaat van Securitas op te treden en die later, zoo hij hoopte, met de zaak van het vaderland, en passant zijne eigene in de hofstad zou kunnen bepleiten.

EEN ABYSSINISCHE SLANGENBEZWEERSTER.

Toen de candidaat-notaris na afloop der vergadering 's avonds laat op zijne kamer kwam, zette hij zich op zijn gemak in een leunstoel neder, stak een versche sigaar aan, keek naar de opstijgende rookwolkjes en liet alle personen, die hij kende en voor zijn doel geschikt konden zijn, voor zijn geest de revue passeeren. Zoozeer was hij in gedachten verdiept, dat hij zijn sigaar liet uitgaan, maar weldra sprong hij op, sloeg met de vuist op de tafel, zoodat de kleine petroleumlamp er van sidderde, en riep half boos, half zegevierend:

‘Domkop, dat ik daar niet eer aan gedacht heb!’

En als ware plotseling zijn besluit genomen, haalde hij een spoorweggids uit den zak te voorschijn, bladerde er een oogenblik in, zocht zijn valies op, legde zijn best, of liever zijn eenig lakensch pak klaar en begaf zich, ten hoogste over zijn dag en over zich zelven voldaan, te bed.

Den volgenden morgen begaf de voortvarende Max Hovenaar zich met den trein van halfacht naar Astad, ongeveer een half uur sporens van Ikshuizen gelegen. Hij gevoelde zich zeer vroolijk gestemd: zoo zijn plan gelukte, behoorde de toekomst hem toe, en gelukken zou het, want hij was overtuigd eene krachtige bondgenoote te zullen vinden in zijne moeder.

Mijnheer Visser te Astad, sedert eenige jaren rentenier en vroeger handelaar in koloniale waren te lkshuizen, een braaf en gemoedelijk man, met hart en ziel de Oude richting toegedaan, een man van overtuiging een van geld, wegens zijne oude relatiën te lkshuizen van niet ongunstige zijde bekend en aan wien de president van Securitas, de heer Bouwman, die zijne zaak had overgenomen, eenige verplichtingen had, een man enfin met wien wat te doen was en die hem bij gelegenheid in Den Haag ongetwijfeld krachtig zou voorstaan, - mijnheer Visser was de man, op wien hij zijne hoop, de candidatuur en zijn notarisschap gevestigd had. Wel was het zeer twijfelachtig of de rustige, bedaarde en vreedzame rentenier zich zoo maar voetstoots de candidatuur zou laten aanleunen, doch - wij zeiden het reeds - hij rekende op den invloed zijner moeder, die sedert jaren huishoudster bij mijnheer Visser zijnde, een zeker overwicht op den goeden man uitoefende.

Mejuffrouw Hovenaar was niet weinig verwonderd haren zoon zoo onverwacht en vooral zoo vroeg - zij wist bij ondervinding dat Max nimmer zeer matinaal geweest was - voor zich te zien. Zij staarde hem met groote oogen aan, toen zij vroeg:

‘Wat is er gaande, Max? is er iets op het kantoor gebeurd?’

‘Dat is niet om te doen, moeder, jaar in jaar uit voor notarisklerk te spelen en van zijne ellendige achthonderd gulden te moeten leven!’ klonk het ontevreden antwoord.

‘Ik wil het geloovon, Max, omdat gij het zegt, anders, als men alleen is en zestien gulden in de week te verteren heeft en men eene moeder bezit, wier beurs ook nog al eens aangesproken wordt, dan dunkt mij, is het leven toch nog al te dragen.... Maar gij zijt toch zeker niet expres uit Ikshuizen gekomen, om mij, voor de honderd en zooveelste maal, uwe jeremiaden te doen hooren?’

‘En te moeten denken, dat dit nog jaren en jaren zoo duren kan!’ vervolgde de candidaat-notaris, zonder acht te geven op de vraag zijner moeder, ‘het is om wanhopend te worden!’

‘Maar, jongenlief, wat kan ik er aan doen?’ riep mejuffrouw Hovenaar, ongerust geworden.

‘Ik heb een plan, moeder, dat, zoo het gelukt, mij binnen weinige jaren eene gevestigde positie moet bezorgen.’

‘Zooveel te beter, jongen, en wat is het voor een plan?’

Max Hovenaar legde zijne moeder zoo goed mogelijk uit, dat te Ikshuizen eene kiesvereeniging was gesticht, waarvan hij secretaris was geworden; hoe men een candidaat zocht voor de Kamer en hoe die candidaat, eenmaal door zijn toedoen geproclameerd en gekozen, bij het ministerie in Den Haag invloed genoeg zou kunnen uitoefenen, om hem eene voordeelige standplaats te bezorgen.

‘Ik heb van zulke zaken geen verstand, Max,’ antwoordde mejuffrouw Hovenaar, ‘gij weet echter beter dan ik wat u past, doch ik zie niet in hoe uw plan, zoo gij al een plan hebt, met uw morgenbezoek in verband kan staan.’

‘Dat zal ik u in twee woorden duidelijk maken, moeder: de candidaat, dien ik op het oog heb, is niemand anders dan mijnheer Visser.’

Bij het hooren dier woorden sloeg de goede vrouw de handen van verbazing in elkander en zij zag haren zoon aan met een blik, die zooveel zeggen wilde, dat het hem in het hoofd scheelde.

‘Vindt gij mijn plan dan zoo vreemd?’ vroeg de candidaat-notaris, de verwondering zijner moeder beemerkende.

‘Vreemd! Heere mijn tijd, Max, het is bespottelijk, onzinnig, onmogelijk!’ klonk het weinig bemoedigende antwoord; ‘verbeeld u, de brave, gemoedelijke, vreedzame mijnheer Visser zou zich tot werktuig eener partij laten gebruiken, zou zijne dierbare rust vaarwel zeggen, om een loopbaan in te treden, waar hij zich geen oogenblik op zijn gemak kon gevoelen! Heere mijn tijd, jongen, hoe hebt gij u dat dolle idee in het hoofd gehaald!’

‘Lees dit eens, moeder,’ hernam de candidaat-notaris, volstrekt niet uit het veld geslagen, haar het programma der kiesvereeniging Securitas overreikende.

Mejuffrouw Hovenaar zette haar bril op, las het haar overgereikt papier met aandacht, en goedkeurend knikkende, hervattte zij:

‘Ja, zoo omtrent denkt mijnheer Visser er ook over.’

‘Welnu, moeder, dat is ons programma; mijnheer Visser behoort het slechts te onderschrijven om de candidaat onzer kiesvereeniging te worden. Het werktuig eener partij behoeft hij niet te zijn, want die partij meent het ernstig met hare beginselen, en dat hij mijn werktuig is, zal hij nimmer te weten komen. Overigens heeft hij zich nergens om te bekommeren, ja, moet hij zooveel mogelijk overal buiten gehouden worden; zorg gij voor dit laatste en ik maak mij sterk zijne candidatuur ingang te doen vinden.’

‘Maar ik herhaal, dat hij in geen geval zal over te halen zijn, om zijn rustig renteniersleven vaarwel te zeggen,’ hernam de huishoudster hoofdschuddend.

‘Tut, tut, moeder, wat moet kán: gij bezit een grooten invloed op mijnheer Visser; daarenboven, gij zijt vrouw, en vrouwen zjjn vindingrijk. Met zijne steile, ouderwetsche denkbeelden zal het u niet moeielijk vallen hem te overtuigen, dat het heil des vaderlands van zijne verkiezing afhangt, dat hij de aangewezen man is om het land van die verderfelijke nieuwe beginselen te zuiveren, en terwijl ieder zijne eerzucht heeft, zult gij de zijne weten te vleien door hem voor te spiegelen, dat de goedgezinden in het gansche district de oogen op hem gevestigd hebben als op hun redder en natuurlijken beschermer, terwijl gij hem duideljjk voor zult houden, hoe verdienstelijk hij zich jegens de menschheid maakt door tot redding der maatschappij het zijne te willen bijdragen.’

De candidaat-notaris sprak in het belang eener groote zaak, - zijn eigen dierbaar ik, - en hij sprak dus met vuur en overtuiging, zoodat hij inderdaad zijne moeder tot zijn doel wist over te halen. Nadat zij hem nog beloofd had, onmiddellijk bericht te zenden, wanneer de weg genoegzaam zou geëffend zijn, nam Max Hovenaar, ten hoogste over zijn morgenbezoek voldaan, afscheid van zijne moeder en keerde naar Ikshuizen terug.

(Wordt vervolgd.)