De Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 225]

[Nummer 29]

Mgr. Ledochowsky.

De oogen der katholieke en ook der politieke wereld zijn thans op Pruisen gericht, dat, met eene groote hardnekkigheid, de kerkvervolging doordrijft en waant op het godsdienstige gebied even gemakkelijk meester tezullen spelen, als op het oorlogsterrein. Men bedwingt echter wel lichamen, maar geene zielen met Kruppkanons. Men kan zich als keizer doen huldigen en de overwonnenen voor zich doen bukken en knielen; maar machteloos wordt die keizer als hij tegenover de Kerk en den eenvoudigsten harer bedienaars staat. Dooden kan hij den priester, doch meester zijn over zijn geweten - dat zal hij nooit.

mgr. ledochowsky.

Laat ons echter deze opmerkingen staken, die meer in een dagblad, dan wel in ons tijdschrift thuis hooren; laat ons rechtstreeks op den prelaat nêerkomen, wiens portret wij vandaag meêdeelen en dat ons dos te dierbaarder is, aangezien hij geruimen tijd als nuncius van Z.H. den Paus te Brussel verbleef.

De aartsbisschop van Gnesen en Posen, graaf Miecislaus Halka von Ledochowsky, primaat van pruisisch-Polen, was de eerste der duitsche bisschoppen, die door von Bismark's politiek in de gevangenis werd gebracht.

De primaat van Polen is nog in de kracht zijns levens. Hij werd op den 29 October 1822 geboren op een der kasteelen zijner familie, die tot de aanzienlijke poolsche geslachten behoort. Reeds zeer vroegtijdig ontwikkelden zich in hem buitengewone ga ven van den geest, en daar hij roeping gevoelde voor den geestelijken staat, werd zijne vorming toevertrouwd aan de Academia ecclesiastica dei Nobili te Rome, alwaar hij zoowel om zijn edel voorkomen en hoogst beschaafde manieren, als om zijne geleerdheid en kennis, de aandacht van allen tot zich trok.

Na de priesterwijding te hebben ontvangen, werd graaf Ledochowsky voor de diplomatie bestemd; hij werkte geruimen tijd onder den kardinaastaatssecretaris van Buitenlandsche Zaken, en werd herhaalde malen met zeer belangrijke zendingen belast alvorens tot pauselijk nuncius aan het hof van Brussel en tot aartsbisschop in partibus te worden benoemd. Zoo heeft Mgr. Ledochowsky langen tijd als pauselijk nuncius in den Zuid-Amerikaanschen vrijstaat Colombia doorgebracht en daar door zijn krachtvol beleid veel bijge-

[p. 226]

dragen tot bevordering der katholieke belangen.

Op den 12. December 1865 werd Mgr. Ledochowsky tot aartsbisschop van Gnesen en Posen benoemd, en op den 1 Januari daaropvolgende als zoodanig gepreconiseerd. Hij is primaat van Polen en huisprelaat van Z.H. Pius IX.

Reeds tijdens de zittingen van het Vaticaansch Concilie werd door de vijanden der Kerk op Mgr. Ledochowsky gewezen als op een steunpilaar van de belangen des H. Stoels; men wist dat hij altijd het volle vertrouwen van Pius IX had genoten en toen reeds werd in Duitschland uilgestrooid, dat hij de belangen van zijn vaderland aan Rome, dat is aan de Kerk opofferde. Dit was het zaad 't welk later de Staatsgefahrlichen heeft voortgebracht.

Van het eerste oogenblik dat de Kerkvervolging een aanvang heeft genomen, zijn ook de plagerijen begonnen, waaraan de moedige kamper voor het geloof onophoudelijk heeft bloot gestaan. Hij heeft dikwijls, in bezielende taal, aan de regeering onder het oog gebracht dat de zoogenaamde kerkelijke wetten en bepalingen in strijd waren met de eeuwige rechten der Kerk en verklaard, dat men hem onwankelbaar zou vinden in de verdediging dezer rechten.

Het eene vonnis volgde op het andere, men ontnam den aartsbisschop zijne inkomsten, legde beslag op al zijne bezittingen en eindelijk heeft men het gewaagd hem van zijne vrijheid te berooven.

't Was op dinsdag den 3 Februari dat des nachts te drie uren te Posen, de residentie van den aartsbisschop, een groote militaire macht werd ontwikkeld. Een kompagnie soldaten posteerde zich op den wal nabij de kathedraal en de toegangen tot de voorsteden Schrodka en Wallischeï werden bezet, want men vreesde de verontwaardiging van het volk.

Een half uur later begaf zich de kommissaris van policie naar het aartsbisschoppelijk paleis. Men scheen op tegenstand gerekend te hebben want de policie had slotmakers meêgcbracht om des noods de deuren met geweld te openen. Er had intusschen geen verzet plaats. De huiskapelaan ging den prelaat waarschuwen, die zijne kalmte geen oogenblik verloor. Hij hoorde bedaard het bevel van den kommissaris aan, nam een treffend afscheid van de huisgenooten en verliet zijne woning; 't werd hem zelfs niet toegestaan dat zijn huiskapelaan of een zijner bedienden hem vergezelde.

Zoodra de prelaat in het gereedstaande rijtuig was gezeten, plaatste de kommissaris zich naast hem, een verkleedde agent van policie deed dienst als koetsier en nu ging het spoorslags naar het station, alwaar een extra-trein gereed stond. Alles had in de grootste haast plaats gehad, want, wij herhalen het, men vreesde een opstand der bevolking; de pruisische regeering, die koningen en vorsten het hoofd doet buigen, moest als een dief in den nacht de bevolking van Posen van haar beminden kerkvoogd berooven!

Met dien extra-trein werd de gevangene naar het station Rawicz en van daar met postrijtuig naar Ostrowo, een stadje aan de grenzen van pruisisch-Silezië en Rusland, gevoerd. De dienaar des gewelds bezat den moed niet den prelaat toe te spreken, er werd gedurende de gansche reis geen woord gewisseld.

't Was drie uren in den namiddag toen Mgr. Ledochowsky de gevangenis binnentrad, alwaar twee vertrekken voor hem in gereedheid waren gebracht.

De primaat van Polen wordt door zijne vijanden een oproerling tegen het wettig gezag genoemd en 't is toch voornamelijk aan zijne voortdurende vermaningen te danken, dat de Polen nu zijn voorbeeld volgen en kalm blijven bij zooveel onrechtvaardigheden. Nooit heeft Mgr. Ledochowsky opgehouden, de geloovigen van zijn diocees aan te sporen, de vervolging met geduld te verdragen en alleen troost en bemoediging te zoeken in het gebed.

Het geweld heeft een sterken arm, de verdrukten bezitten alleen het wapen des gebeds, doch de Voorzienigheid heeft meermalen doen zien dat dit wapen krachtiger is dan de bajonetten van een geweldenaar. Mgr. Ledochowsky is nu het slachtoffer van het geweld, doch wie weet hoe spoedig hij, tot beschaming en vernedering zijner vijanden, gerechtvaardigd de gevangenis verlaat, even als dit eens Mgr. Clemens August Droste zu Vischering deed, die andere pruisische bisschop, die nu 37 jaar geleden, insgelijks door Pruisen gekerkerd werd, omdat hij onwankelbaar trouw was aan zijn geloof.