|
| |
| |
| |
Beginsel der oorlogen van Luyck.
Men moet bi wilen laten staen
Die materie, ende buten gaen
Wandelen vast hier vast daer
In ander materie ende verclaer,
5[regelnummer]
Te weten ende tondersceiden,
Van des ons nu te rueren sceiden;
En worde niet ghebracht hierin
Ander materie, den rechten sin
En soude die menighe niet verstaen,
10[regelnummer]
Werde hem gheen onderwijs ghedaen
Waer somighe saken ierst uut risen.
| |
| |
Dus moet men somwijls onderwisen,
Ende van buten verre verhalen
Ander saken, daer uut dat dalen
15[regelnummer]
Somighe dinghen die gheboren
Tot onser materien te hooren.
Des wil ic hier nu in bringhen
Ende rueren somighe vreemde dinghen.
Ghi hebt hier voor ghehoort al bloot
20[regelnummer]
Den rouwe ende droefheit groot
Die hertoghe Anthonis, uut rechter trouwen,
Hadde om die doot sijnre vrouwen;
Nu laet icken in sijnre droefheit
Naer der natueren crancheit.
25[regelnummer]
Ende want tier tijt, si u verclaert,
Als dedele Vrouwe aflivich waert,
Groote tweedracht ende oorloghe swaer
Was in den lande van Ludike, daer
Af hier namaels sal ons gheboren
30[regelnummer]
Te scrivene ende te laten hooren:
So wil ic in corter talen
Tbeghin des oorloghs hier verhalen.
In tjaer Ons Heeren, hoort hier naer,
XIIIc neghenentachtich jaer,
35[regelnummer]
In meerte, den achtsten dach,
Na costume van scriven, doe ic ghewach,
Des stichts van Ludike, heer Aert
Van Hoorne aflivich waert,
Bisscop van Ludike; ende naer hem
40[regelnummer]
Ghecreech tbisdom, ic seker bem,
Jan, die joncste soon, verstaet te recht,
Van Beieren, die hielt in sijn bewant
Henegouwe, Hollant en Zeelant.
| |
| |
45[regelnummer]
Ende dese quam met sinen vader
Ende sinen broeder beide te gader,
Die welke Willem was ghenaemt,
Tier [tijt] grave van Oostervant,
Ende met meer ander groote heeren
50[regelnummer]
Tot Ludike, daer hi met grooter eeren
Weerdelijk wert ontfanghen claer
XIIIc XC Ons Heeren jaer,
Den tienden dach in julio.
Zeventien jaer was hi out; also
55[regelnummer]
Was hi te jonc te dien termine,
Bisscop ofte priester te sine;
Maer die paeus dispenseerder mede,
Bonifacius, die te Roomen hielt stede.
Mits desen en screef hi hem niet
60[regelnummer]
Bisscop, maer, verstaet tbediet,
Elect van Ludike gheconfirmeert.
In tjaer Ons Heeren, als staet vercleert,
XIIIc XCV claer bescreven,
Is eenen twist op gheheven
65[regelnummer]
Tusscen den elect, si u bekant,
Van Ludike, ende sijn goede lant,
Also dat die elect voorseit
Thof ende den stoel der gheestelijcheit,
Van sinen gheesteliken gherichte,
70[regelnummer]
Transfereerde ende stichte
Of stelde te Diest, si u bekant,
Binnen den lande van Brabant:
Want van Ludike alle de steden,
Ende van den lande Loon mede,
75[regelnummer]
Waren den elect alghemeene
Onghehoorsaem, sonder alleene
Die stat van Eick, sonder waen,
Metten slote dat daer leeght aen;
Die welke van Hoorne heer Hendrijc,
| |
| |
80[regelnummer]
Heer van Perweis, seer subitelijc,
Als een vroom ridder ende gheeert
Ende ter wapen wel gheleert,
Ghecreech met rechter cloekicheit
Tot behoef van den elect voorseit,
85[regelnummer]
Dien hi in deser noot tier stont
Met grooter vroomicheit bistont,
Teghen alle die Ludikeren,
Twelc men naermaels sach verseeren,
Also hier naermaels sal sijn bescreven.
90[regelnummer]
Als dus dese twist was gheheven,
Tusscen den elect, sonder waen,
Ende omtrent IIII maenden had ghestaen
Tusscen hem ende die lande sijn
Van Ludike, van Loon: so wert in tfijn
95[regelnummer]
Ghesaet, ghepeist ende ghevelt,
Ende thof te Ludike ghestelt:
Naer ouder costumen dit was.
In tjaer Ons Heeren mits das
XIIIIc, een min, eerbaerlijc
100[regelnummer]
Sant die coninc van Vrankrijc,
Die universiteit van Parijs,
Ende Vrouwe Joanne, des sijt wijs,
Van Brabant, die edel hertoghinne,
Ende die grave van Namen, dat versinne,
105[regelnummer]
Tot Ludike wel verzien ter keure
Haer notabel ambassadeure,
Te weten, hoort die waerheit lien:
Dien patriarch van Alexandrien,
Meester Peeter Pleu, was mi vercleert,
110[regelnummer]
In theologien ghemagistreet;
Meester Willem van Brugghe, sijt seker das,
Die tier tijt deken van Lier was;
Meester Jan Ghio, genuemt bi namen,
Deken van St Albaens te Namen,
| |
| |
115[regelnummer]
Ende meer ander met eerbaerheit,
Die aen den elect, aen tcapittel voorseit,
Aen alle den kerken ende steden
Des lants van Ludike ende Loon mede,
Verworven dat si hen keerden dus
Den IXsten, die te Roomen sat,
(Dien si tot dier tijt hadden ghehat
Gheobedieert al teenemael),
Ende hielden hen voort neutrael
125[regelnummer]
Tusscen beide die paeusen; dits waer bediet,
So dat si gheenen van beide niet
En obedieerden sekerlijc,
So als de croone van Vrankrijc
Ende tlant van Brabant ooc en deden;
130[regelnummer]
Op dat men die tweedrachticheden
Der voorseide II paeusen mits desen dinghen
Te voorder hadde moghen bringhen
Ter cessien, oft eenicheit
Te makene met voorsinnicheit
135[regelnummer]
In der H. Kerken ter Gods eeren.
Cort hier naer, in tjaer Ons Heeren
XIIIIc drie, hoort mi verclaren,
Eenighe poorteren te Ludike te waren,
Die hen noemen deden bi namen
140[regelnummer]
Hedroten, die begonden tsamen
Onder hen te rebelleren seere,
Teghen hertoghe Jan, haren heere
Van Beieren, den elect voorseit;
Ende seiden ende hebben voorgheleit,
145[regelnummer]
Dat hi tbisdom langhe ghenoech
Beseten hadde, naer sijn ghevoech,
Sonder bisscop ende priester te sijn.
| |
| |
Want hi nu tot sinen termijn
Comen ware van XXX jaren,
150[regelnummer]
So was haer meininghe ende begaeren
Dat hi priester ende bisscop worde.
Op twelke datten voor antwoorde
De voorseide elect gheven dede:
Dat met hem spaeus moghenthede,
155[regelnummer]
Van dien hadde ghedispenseert,
Ende dat hem ooc, dat gheweert
Van dier saken noch tbericht
So en behoorde nichtes nicht;
Maer hi hadde daerof meer ende men,
160[regelnummer]
Voor sijn overste ende niet voor hen
Te antwoorden, sonder si.
Dat hi ende si ghehoorsaemheit
Den paeus hadden wederseit;
165[regelnummer]
Dus en vraeghden si, wats ghesciet,
Naer sijn dispensatie niet.
Ende want hi doen also houde
Priester noch bisscop worden en woude,
So verworven die Hedroten dat,
170[regelnummer]
Dat die van Ludike der stat,
Ontkenden haren elect voorseit
Voortmeer alle ghehoorsaemheit,
Also si den paeus hadden ghedaen.
Mits desen transfereerde saen
175[regelnummer]
Van Ludike die elect voorseit
Thof des gherichts der gheestelicheit:
Van duutscer tonghen stelde hi tghericht,
Binnen der goeder stat van Tricht;
Ende van Waelen, voor waer gheseit,
180[regelnummer]
Heeft hi thof te Hoeye gheleit.
| |
| |
Daer die stat van Ludike, wilt mi hooren,
Meer af ontpoint was dan te voren;
So dat si coren altehants
Voor mombaer ende bescermer slants,
185[regelnummer]
Van Perweis heer Hendrike,
Die in der saken also wijsselike
Ende deuchdelijc hem droech voorwaer,
Datti binnen corten tijt, daer naer
Dat hi den eedt sonder waen
190[regelnummer]
Van der mombaerschap hadde ghedaen,
Een goet ghevoech ende middel vant,
Daer mede die twist, die tusscen tlant
Hinc ende den elect voorseit,
Ghesaet wert ende afgheleit;
195[regelnummer]
Ende thof dat worde sonder verbeit
Wederom te Ludike gheleit.
Ende daer na worden, sonder verlaten,
Bi den elect ende den staten
Des lants van Ludike tsamentlijc
200[regelnummer]
XVI persoonen eendrachtelijc
Dien die macht ghegheven waert,
Dat si een besoec doen souden
Tondervindene, bi wiens scouden,
205[regelnummer]
Die twist, dien ghi hier hebt ghelesen,
Opghestaen was ende gheresen;
Voort weghen te vinden vuechelike,
Te maken, daer de elect voorseit
210[regelnummer]
Met bleve in sijnre heerlicheit,
Ende die stat, alse mi dochte,
Onghequetst houden mochte
Haer rechten ende haer vriheden,
215[regelnummer]
Ende derghelike twist niet meere,
| |
| |
Tusscen hen ende haren heere
En ghevielen noch en resen.
Welke persoonen voorghelesen
Tsamen vertoghen onder hen
220[regelnummer]
Binnen der stat van Tongheren.
Daer hebben si onghecesseert
Seker pointen gheordineert
Die die peis van Tongren gheheeten sijn.
Ende als daer naer, verstaet den fijn,
225[regelnummer]
Op wort ghebroken, wilt verstaen,
Tbesuec twelk hadden ghedaen
Die XVI persoonen, ende ghelesen:
Worden beide meesters van desen
Van Ludike, herde cort naer tgone
230[regelnummer]
Met hen noch XVII persoone,
Openbaer ter puyen overluut
Van moeyterien ghebannen uut;
Maer al moesten die XXX, na dat,
Te Ludike rumen uter stat,
235[regelnummer]
So hebben si nochtans utermaten
Aldaer achter hen ghelaten
Veel heimelike vrienden in tstat.
In tjaer Ons Heeren, verstaet dat,
XIIIIc IIII, wi lesen dus,
Die IXste, die sat tot Rome;
Naer hem worde paeus, hier op gome,
Die VIIste die Innocentius hiet.
Hertoghe Jan, ic en lieghe u niet,
245[regelnummer]
Van Beieren, elect ghenaemt
Van Ludike, rechtevoort hi sant
Aen den paeus, hoorde ic oorconden,
Te Viterbien tot dien stonden
| |
| |
Meester Janne van Turnhout,
250[regelnummer]
Die welke verwerf sonder ophout
Dat hi den elect ende sijn lande
Van Ludike ende van Loon mede
Weder in sijner gratien dede
255[regelnummer]
Ende in obedientien, dits ware dinc,
Suetelijc nam; ende ontfinc
De bullen daeraf onghecesseert,
Ende werden opentlijc ghepubliceert
In tjaer Ons Heeren, hoort wat ic scrive,
XXVII daghen in novembri.
Warens wel content ende te vreden
Ende songhen met grooter bliheden
265[regelnummer]
Te Deum laudamus, sijt seker das,
Maer die stat van Ludike en was
Dies niet ghepaeyt, ter waerheden,
Noch verblijt, noch te vreden.
Aldus is anderwerf herde saen
270[regelnummer]
Een groote twist weder opghestaen
Tusscen den elect ende die stat,
Also dat die prelaet naer dat,
In tjaer XIIIIc, sonder saghe,
Ende sesse, in die Paeschdaghe,
275[regelnummer]
Hem weder vertroc met gheninde
Tot Tricht met sinen huusghesinde,
Ende stelde daer thof volcomelijc
Van sinen gherichte gheestelijc.
Om welke sake ghehouden waert
Om de saken te vereenighen tswaer.
| |
| |
Ten utersten in Ons Heeren jaer
Van sessen, op den sesten dach
Van september, doe ic ghewach,
285[regelnummer]
Wort bi den steden, hoort mijn sermoon,
Des lants van Ludike ende van Loon
(Die stat van Tricht uutghenomen
Ende van St Truyen) overcomen,
Ende ghesloten, dat men houde
290[regelnummer]
Eenen mombaer maken soude.
Als dese conclusie, sijt seker das,
Van der momborien ghemaect was,
Is een van den meesteren tehant
Van Ludic, die was ghenant
295[regelnummer]
Jan van der Cautsiden, ongheloghen,
Al tot Perweis ghetoghen,
Ende hevet bestelt, des seker sijt,
Dat daer ooc quam ter selver tijt
Meester Lambrecht Gorijs,
300[regelnummer]
Dwelc een waer, des sijt wijs,
Heidroten die ghebannen waren
Dese hebben heere Hendrike
305[regelnummer]
Van Perweis met grooter cloecheit,
Bibracht, dat die elect voorseit
Van Ludike door niemens houde
Bisscop noch priester sijn en woude.
Maer dat hi meininghe hadde te waren,
310[regelnummer]
Dat hi tbisdom woude laten varen,
Ende nemen een wijf met staden;
Meinde den lande te beraden
Groote oorloghe, op dat hi tlant
Te wille mocht crighen in sijn hant,
| |
| |
315[regelnummer]
De goede verdrinken ende veriaghen saen,
Als hi tanderen tide hadde ghedaen.
Ende seiden voort, waert so dat hi
Hem daer toe vueghen [woude], wouden si,
Sonder verweeren, dat men[ne] houde
320[regelnummer]
Tot eenen mombaer kiesen soude,
Ende Dieric, sinen outsten sone
(Tot St Lambrecht canonic was die ghone
Ende archidiaken van Haspegouwe),
Bisscop van Ludike maken soude.
325[regelnummer]
Op twelk de voorseide heer Hendric
Antwoorde aldus properlic:
Dat hem dat in gheenen keere
Te doene en stont nimmermeere,
Gemerct dat hi int openbaer
330[regelnummer]
Des voorseiden elects man waer
Van leene. Ooc hadde de elect voorscreven
Die provende sinen sone ghegheven
Van Ludike, ende daer mede darchidiaconeit
Van Haspegouw met minnelicheit.
335[regelnummer]
Ieghen welke redenen in eenigher wijs
Ende Jan van der Cautsiden allegheerden,
Ende veel propositien proponeerden,
Daer van Perweis die heere
340[regelnummer]
Na hooren woude min noch meere.
Ende also sijn dese twee met allen
Aen des heeren vrouwe ghevallen
Van Perweis, die si, ongheloghen,
Tot harer opinien hebben ghetoghen;
345[regelnummer]
So dat si, met subtilen keere,
Heer Hendric van Perweis haren heere
Daer toe heeft bracht sonder sneven,
| |
| |
Dat hi hen ten utersten heeft ghegheven
Totter saken sijn consent.
Jan van der Cautsiden voorghelesen,
Doen hi drie daghen hadde ghewesen
Tot Perweis, dits ongheloghen,
Ende is te Ludike inghetoghen;
355[regelnummer]
Ende heeft die saken also bedreven,
Dat alle die steden daer bi bleven,
Van Ludike ende van Loon mede,
(Uutghenomen die twee steden
Tricht ende St Truyen, dit wilt hooren),
360[regelnummer]
Dat si heer Hendricken hebben ghecoren
Van Hoorne ende van Perweis heere
Teenen mombaer met snellen keere;
Ende Diericken, sinen outsten sone,
Hebben si ghecoren naer tgone
365[regelnummer]
Tot haren bisscop; die welke, vader
Ende sone beide te gader,
Met scoonder gheselscap te samen,
Binnen de stat van Ludike quamen,
In tjaer van sessen, dat segghe ic di,
370[regelnummer]
XXVIII daghen in septembri,
Daer si met eeren ende met weerdicheit
Ontfanghen werden, voor waer gheseit.
Van daer keerden hen, die van Ludike dus
Van den paeus Innocentius
375[regelnummer]
Den VIIen, die te Roomen sat,
Ende gaven hen, verstaet wel dat,
Onder die obedientie aldus
Den XIIIen, dit sat als doen
380[regelnummer]
In der stat van Avignoen;
Ende die confirmeerde tehant
Haren nieuwen bisscop voorgenant.
| |
| |
In desen ghescille voor bescreven
Sijn bi hertoghe Janne bleven
385[regelnummer]
Van Beieren, alle te sinen rechte,
Die heeren van Ste Lambrechte,
Uutghenomen een, ende mits desen,
Sijn si in tjaer voor ghelesen,
Heimelijc, op den vijfsten dach
390[regelnummer]
Van october, doe ick ghewach,
Van Ludike tot St Truyen comen.
Desghelijcs sijn naer haer vermoghen
Die ander persoonen gheestelijc
Die totter clergien eenpaerlijc
395[regelnummer]
Behoorden, al meest uutghevlouwen;
Want si hen niet en betrouwen
Noch houwen en wilden in gheenen keer
Metten nieuwen bisscop min no meer,
Maer metten outsten houwen aen,
400[regelnummer]
Den elect van Beieren, hertoch Jan.
Dus worden die gheestelike mannen
Alle te Ludike uutghebannen
Ende die nieuwe bisscop onghecesseert
405[regelnummer]
Van haren beneficien sonder sneven,
Ende heeftse anderen ghegheven.
Tmeeste deel des rudderscaps, in dien tide,
Hielt ooc hertoghen Jans side;
Somighe edelen hielden sekerlijc
410[regelnummer]
Die partie van bisscop Dierijc
Van Hoorne ende alle die stede
Van Ludike ende van Loon mede,
Sonder die van Tricht, si u bekant,
Ende van St Truyen. Ende want
415[regelnummer]
Die van St Truyen niet en wilden eeren
Den nieuwen bisscop noch obedieren,
So is heer Hendrijc van Perweis tehande,
| |
| |
Als mombaer, metten ghemeinen lande
Van Ludike, van Loon, met grooter machte
420[regelnummer]
Daer voor ghetoghen met harer crachte.
Ende als si die stat, sonder saghe,
Van St Truyen, beleet hadden XIV daghen,
So eest ghededinght ende bedreven
Dat haer die stat heeft opghegheven
425[regelnummer]
Den voorseiden mombaer metter spoet,
Behoudelike haer lijf ende goet
Met voorwaer[den], ic seker ben,
Dat die heeren van der capittelen
Ende ander van der clergien te waren,
430[regelnummer]
Die aldaer ghevlouwen waren,
Vri ende onbesorcht van daer
Souden moghen sceiden sonder vaer,
Ende trecken daer thaer ghelieven soude.
Dus toghen die heeren herde houde
435[regelnummer]
Van der clergien tot namen binnen;
Ende die mombaer, wilt versinnen,
Quam te St Truyen sonder verhoude.
Nu heeft hi in sijnre ghewoude,
Van den lande alle die stede,
440[regelnummer]
Van Ludike ende van Loon mede,
Sonder de stat van Tricht, si u vertelt,
Daer hem hertoghe Jan uut helt
Van Beieren metten vrienden sijn.
Hier naer, over een termijn,
445[regelnummer]
Confirmeerde Vrouw Joanna tehant
Ende hertoghe Anthonis, als ruwaert
Van Brabant, dat si u verclaert,
Van der capittelen alle die heeren,
450[regelnummer]
Ende ooc van hen, wie si weren,
Van Ludike, dat si met vreden
Souden moghen binnen den steden
| |
| |
Van Brabant comen ende bliven moghen
Ten einde der voorscreven oorloghen.
455[regelnummer]
Ende aldus quamen, dat derre ic lien,
Die voorseide heeren van der clergien,
Die te Namen laghen, ic segghe u dat,
Al tot Loven in der stat,
Daer si sijn bleven in goeden vreden
460[regelnummer]
Tot den einde des oorloghs, [in] waerheden.
Hier naer hebben, ic seker ben,
Hertoghe Jans vrienden van Beieren,
Cloekelijc, met subtilen doen.
Tslot ghecreghen van Bullioen.
465[regelnummer]
Als dit vernam, ic segghe di,
Heer Hendric van Perweis, so is hi,
In tvoorseide jaer, doe ic ghewach,
Van sessen, op de XVIen dach
Van november, daer voor ghetoghen
470[regelnummer]
Met heercrachte. Doen hijt met vermoghen
Twee maent beleghert hadde, sonder scop,
Gaven hen die Beiersce op,
Behoudelijc lijf ende goet.
Als nu hertoghe Jan wert vroet,
475[regelnummer]
Considereerde, merckte ende sach
Dat hi sijn vianden niet en mach
Wederstaen noch weder draghen
Sonder hulpe van vrienden ende maghen:
So is hij selve haestelijc
480[regelnummer]
In persoone ghetooghen in Vrancrijc,
In Enghelant ende in Duutslant,
Om van den coninghen wide bekant
Ende princen die hi, dat si u cont,
Van Maeghscappen naer bestont,
485Ende van swagheschappe, dats bloot,
| |
| |
Om troost ende hulp in sinen noot
Te ghewinnen, dat is waer,
Ende is wel ghetroost van daer
490[regelnummer]
In sinen rade dien hi doen vant,
Dat hi, metter hulpen sonder verbeit
Die hem sekerlijc was toegeseit,
In tjaer XIIIIc ende seven
Op Ste Machiels avont, sonder begheven.
495[regelnummer]
Met heercrachte ende met ghewoude
In tlant van Ludike comen soude,
Om[t] weder ter obediencien sijn,
Te consequeren, verstaet den fijn;
Ende als hi, doe ic u ghewach,
500[regelnummer]
Desen tijt ende overdrach
Den heeren ende princen wide vermaert
Ghecondicht hadde ende verclaert,
Die hem troost ende hulpicheit
Gelooft hadden ende toegheseit:
505[regelnummer]
So eest ghebeurt, so wi vernamen,
Mits sekeren lasten die overquamen
Den coninc der croone van Vrancrijc,
Dat van Bourgognien die heere rijc,
Ghescreven heeft aen den swagher sijn
510[regelnummer]
Van Beieren, dat hi tot dien termijn
Bliven moeste in Vrancrijc;
Mer tot anderen daghen vuechelijc,
Die men daer op ramen mochte,
Soude hi hem met coenen ghedochte
515[regelnummer]
Te hulpen comen met moghentheit
Also hi hem toe hadde gheseit.
Ende aldus so is voorwaer
Dat opset ghebroken daer,
| |
| |
Dat hertoghe Jan, als ic vernam,
520[regelnummer]
In den lande van Ludike niet en quam
Van Beieren, als ic u dede cont,
Met sijnre crachte, so hi had opgheset.
Van den oorloghe sceidic hier met
525[regelnummer]
Daer ic hier naer, heb ic gheval,
U noch meer af scriven sal
Ter plaetsen daer dit point sal sijn;
Wil ic [n]u voort continueren,
530[regelnummer]
Ende achtervolghen ende persequeren
Van hertoghe Anthonis den edelen heer,
Die bedruct was herde seer
Om sijner liever vrouwen doot,
Wier siel God brenghe uut alder noot.
|
|
Auteursrechtvrij