Band. Jaargang 14

[p. 129]

[Nummer 4]

[Voorwoord]

VANAF de eerste jaren van zijn bestaan heeft ‘Band’ zijn aandacht gewijd aan de kwestie van het gebruik der talen in Belgisch - Kongo. Meermaals hebben we reeds uitvoerig geschreven over het taalregime in Kongo in rechtszaken, en in de loop der jongste jaren waren we meer dan eens in de gelegenheid onze tevredenheid uit te drukken over de geboekte vooruitgang.

Het blijkt nu dat onze vreugde al te voorbarig is geweest! Inderdaad door zijn vonnissen van 19 Oktober en 7 December 1954 heeft het Beroepshof van Elisabethstad de klok weer eens uren achteruitgezet. Ziehier de feiten, zoals ze door de Vlaamse Vriendenkring van Elisabethstad werden medegedeeld:

Een zaak komt voor het gerecht waarbij de proceduur in de Nederlandse taal wordt aangevraagd. Het Openbaar Ministerie bij de Rechtbank van Eerste Aanleg (dhr G., Waal) verklaart dat de Nederlandse proceduur mag worden toegestaan. Het vonnis wordt in het Nederlands uitgesproken. De veroordeelde gaat in beroep voor wat de grond van de zaak aangaat. Het Openbaar Ministerie (dhr Merckaert, Procureur Generaal, zelf aanwezig) geeft het advies dat aan het verzoek van de beklaagde, wat de Nederlandse proceduur aangaat, moet worden voldaan. Ter zitting besliste het Hof (Voorzitter dhr P.) de zaak te verdagen om de samenstelling van het Hof derwijze te wijzigen dat het volledig zou zijn samengesteld uit Nederlands kennende Raadsheren. De Voorzitter wijst inderdaad op de moeilijkheid welke er bestaat, daar een van de Raadsheren (een dienstdoende) het Nederlands niet kent. (Het Hof van Beroep is het dus eens wat de Nederlandse proceduur aangaat).

[p. 130]

Nochtans, op de volgende zitting werandert het Hof zijn eerstgenoemde beslissing en verklaart dat de Nederlandse proceduur niet kan doorgaan, daar het dekreet, waarvan sprake in artikel 3 van de Koloniale Keure, nog niet uitgevaardigd werd. (Arrest van 19-10-1954. Rol nr 2774).

De gedaagde die de Nederlandse proceduur had gevraagd, wordt veroordeeld tot het betalen van de kosten van het ‘incident’.

De beklaagde, of het Openbaar Ministerie, kunnen in Verbreking gaan.

Deze gebeurtenissen waren voor de Vlaamse Vriendenkring van Elisabethstad aanleiding om volgend verzoekschrift op te stellen, gericht tot de Heren Voorzitters en leden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en van de Senaat:

Artikel 3 van de Koloniale Keure of Grondwet (tweede alinea) schrijft het volgende voor: ‘Op dat gebied (het gebruik der talen voor de akten van het openbaar gezag en voor de rechterlijke zaken) genieten de Belgen, in Kongoland, een gelijke bescherming als die hun in België verzekerd is’.
De Vlaamse bevolking heeft een zeer groot aandeel en zeer veel verdiensten in het beschavingswerk van België in Kongo. Zeer veel missionarissen, ambtenaren, magistraten en planters zijn nl. Belgen-Vlamingen. De Vlaamse bevolking in het algemeen en de zeer talrijke Belgen-Vlamingen in Kongo in het bizonder hebben er recht op dat hun kulturele belangen en in de eerste plaats hun taalrechten door de koloniale openbare overheden en door het koloniaal gerecht geëerbiedigd worden. De Koloniale Keure erkent plechtig dit recht in de tekst die hierboven aangehaald wordt.
Zoals er tijdens de bespreking van deze tekst in Uw hoge vergadering op gewezen werd is deze plechtige verklaring niet voldoende. Op zich zelf loopt ze gevaar platonisch te blijven. De voorbije jaren hebben helaas de waarheid daarvan bevestigd.
Opdat deze plechtige verklaring in feite toegepast zou worden moeten ook de nodige uitvoeringsmaatregelen ervan uitgevaardigd worden. Het is met dat doel dat de Koloniale Grondwet aan de Regering voorgeschreven heeft deze uitvoerende maatregelen uiterlijk binnen de vijf jaar door dekreten uit te vaardigen: ‘Met dat doel (de toepassing in feite van de plechtige erkenning van de rechten van de Nederlandse taal in Kongo te verzekeren) worden decreten uiterlijk binnen vijf jaren na de afkondiging van deze wet, uitgevaardigd’.
De Koloniale Keure werd in Oktober 1908 uitgevaardigd.
De Regering had bijgevolg de verplichting deze uitvoerende dekreten van gezegde verklaring voor Oktober 1913 uit te vaardigen. We zeggen dat de Regering deze verplichting had vermits artikel 7 van de Koloniale Keure bepaalt dat de dekreten op voorstel van de Minister van Koloniën uitgevaardigd moeten worden.
Wij zijn nu in het jaar 1955 en nog heeft geen enkele Regering deze dekreten uitgevaardigd.
Deze tekortkoming van de verscheidene Regeringen die zich sinds 1908 hebben opgevolgd, hebben ten zeerste gedurende al deze jaren de door de Koloniale Grondwet plechtig erkende rechten van de Vlaamse bevolking geschaad.
Onder voorwendsel dat deze dekreten nog niet uitgevaardigd werden heeft het Hof van Beroep van Elisabethstad onlangs in twee verscheidene arresten het gebruik van het Nederlands voor de rechtspleging onwettig verklaard: ‘Attendu, en ce qui concerne les droits des Belges en matière linguistique, que la Charte Coloniale, tout en proclamant qu'ils jouiront au Congo en cette matière de garanties semblables à celles qui leur sont assurées en Belgique, a décidé que des décrets seront promulgués à cet effet; mais qu'ils ne l'ont pas encore été; que dès lors il

[p. 131]

n'est pas permis aux parties de prétendre imposer, pour des raisons linguistiques, une composition spéciale de la Cour; (dit is een Hof bestaande uit magistraten die in staat zijn de rechtspleging in het Nederlands te voeren. Arrest van 19-10-1954. Rol n^o 2774)’.
‘Attendu qu'à défaut des règles nouvelles annoncées, il faut admettre conformément à une jurisprudence, constante depuis l'Etat Indépendant du Congo, et quasiunanime que c'est la règle ancienne de l'emploi exclusif du français dans les procédures judiciaires que la loi a maintenue;
‘Attendu que la matière étant d'ordre public, la Cour doit soulever d'office le moyen de nullité, dans l'état actuel de la législation congolaise, d'un jugement rendu en langue néerlandaise’. (Arrest van 7-12-1954. Rol n^o 2802).

Deze arresten zijn een beledigende kaakslag voor alle Belgen-Vlamingen. Ze hebben de Belgen-Vlamingen in Kongo diep ontstemd.

Dergelijke flagrante schendingen van de door de Koloniale Grondwet plechtig erkende rechten van de Belgen-Vlamingen dreigen extremistische gevoelens bij een groot gedeelte van de bevolking te verwekken. Alle weldenkende Belgen oordelen dat het beter is het ontstaan daarvan te voorkomen.

Het is met dat doel, zeer Hooggeachte Heer Voorzitter en Heren Volksvertegenwoordigers, Senatoren, dat de ondergetekenden zich met eerbied veroorloven gebruik te maken van het recht dat artikel 21 van de Belgische Grondwet hen verleent om zich tot Uedelen bij middel van een verzoekschrift te richten.

Zij verzoeken Uedelen de Regering aan te zetten haar plicht te doen en de door de wet voorgeschreven dekreten dringend uit te vaardigen.

Onnodig hieraan toe te voegen dat wij volledig akkoord gaan met onze vrienden uit Katanga. Mogelijks kan opgeworpen worden dat zij zich tot de Minister van Koloniën hadden moeten richten alvorens rechtstreeks beroep te doen op Kamer en Senaat, zelfs indien 47 jaren na de uitvaardiging der Koloniale Keure, nog steeds geen enkel dekreet strekkende tot de regeling van het taalregime in de Kolonie werd uitgevaardigd.

Dat de bedoeling van de wetgever in de periode van de overname van Kongo zeer duidelijk was wat betreft het onderwijs en het gebruik der talen, vinden we bovendien en ‘avant la lettre’ nog bewezen in de Overeenkomst met de Heilige Stoel van 26 Mei 1906. Het 3⁰ van deze overeenkomst luidt immers als volgt: ‘Le programme des études et des cours sera soumis au Gouverneur Général et les branches à enseigner seront fixées de commun accord. L'enseignement DES langues nationales belges fera partie essentielle du programme’.

Wij hebben nooit meegedaan aan grieventrommelmanifestaties. Maar nu eens te meer gebleken is dat de eerbiediging der rechten van de Vlamingen volledig afhankelijk is van de subjectieve beoordeling der magistraten, al naar gelang de samenstelling der Hoven, onderschrijven we ten volle het verzoekschrift van de Vlaamse Vriendenkring uit Elisabethstad.

BAND