Almanak voor de Nederlandsche West-Indische bezittingen, en de kust van Guinea. Jaargang 1859
(1858)– [tijdschrift] Almanak voor de Nederlandsche West-Indische bezittingen, en de kust van Guinea– Auteursrechtvrij
[pagina 26]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
VIII. Statistieke opgaven.a. Verschillende werelddeelen.Grootte der aarde.De as der aarde 1713.2 geogr. mijl; de middellijn van den evenaar 1718.9 geogr. mijl; de omtrek van den evenaar 5400 geogr. mijl; de oppervlakte van den aardbol ongeveer 9,282000 □ geogr. mijl; de inhoud van den aardbol bijna 2659,000000 kub. geogr. mijlen. Van de geheele oppervlakte des aardbols beslaat de zee eene ruimte van 6,858000 □ geogr. mijlen, het land 2,424000; de oceaan bevat dus nagenoeg ¾, het land ¼ van die oppervlakte. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Oppervlakte en bevolking der werelddeelen.
De bevolking van de aarde is niet met juistheid te bepalen, daar de opgaven van al de werelddeelen, behalve Europa, slechts bij gissing kunnen geschieden. De opgaven van verschillende geografen loopen daaromtrent uitéén en wisselen af van 750 tot 1000 millioen. Ook de verspreiding der godsdiensten is moeijelijk met juistheid op te geven: waarschijnlijk bedraagt het aantal
Van de 328 millioen Christenen behooren tot
In deze opgaven zijn onder den naam van heidenen begrepen de volgelingen van Brahma, van Zoroaster, van Confucius en van Boeddha, allen in Azie, alsmede de vereerders van het fetichisme in Afrika en de Indianen in Amerika, die den Grooten geest en afgodsbeelden aanbidden. Onder de benaming, Protestantsche kerk, zijn begrepen alle kleine secten, welke tot geen der andere genoemde Christelijke kerken behooren. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 27]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
b. Grootte en bevolking der Europeesche Staten.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 28]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
c. Statistieke opgaven betrekkelijk Amerika.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 29]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 30]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 31]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 32]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
d. Statistieke opgaven van Nederland en zijne kolonien in het algemeenGa naar voetnoot(1).
|
provincien. | 31 Dec. 1855. | 31 Dec. 1856. | |||
---|---|---|---|---|---|
Totaal. | Mannen. | Vrouwen. | Totaal. | ||
Noordbrabant | 403463 | 201575 | 203206 | 404781 | |
Gelderland | 390029 | 198140 | 195084 | 393224 | |
Zuidholland | 597265 | 291525 | 314867 | 606392 | |
Noordholland | 527706 | 257253 | 276875 | 534128 | |
Zeeland | 161985 | 79517 | 83430 | 162947 | |
Utrecht | 154556 | 77028 | 79796 | 156824 | |
Friesland | 263762 | 132054 | 134539 | 266593 | |
Overijssel | 227196 | 115704 | 113749 | 229453 | |
Groningen | 199761 | 100482 | 102079 | 202561 | |
Drenthe | 86103 | 44982 | 42874 | 87856 | |
Limburg | 205252 | 103908 | 102831 | 206739 | |
_____ | _____ | _____ | _____ | ||
Totaal | 3,217078 | 1,602168 | 1,649300 | 3,251498 |
De feitelijke bevolking beliep ultimo Dec. 1855 in het geheel 3,261227 en den 31 Dec. 1856 3,298137, waarvan 1,633149 mannen en 1,664988 vrouwen.
Onder die bevolking telde men 1172 zeelieden, 19784 manschappen der landmagt, 4099 gevangenen en 1403 krankzinnigen.
Naar de godsdienstige gezindten beliep de bevolking den 31 Dec. 1856:
Nederduitsch-Hervormden | 1,794149 | |
Waalsch Hervormden | 8130 | |
Engelsch Hervormden | 549 | |
Episcop. en Schotsch | 581 | |
Evangelisch-Lutherschen | 56542 | |
Herst. Ev. Lutherschen | 9628 | |
Doopsgezinden | 41672 | |
Remonstranten | 5214 | |
Moravische Broeders | 304 | |
Christelijke Afgescheidenen | 41003 | |
Roomsch Katholieken | 1,212929 | |
Roomsch Kathol. der Oude Klerezy | 5423 | |
Grieken | 24 | |
Nederduitsche Israëliten | 60584 | |
Portugesche | 3486 | |
Tot geene gezindheid behoorende | 1280 | |
_____ | ||
Te zamen | 3,251498 |
Oppervlakte, betrekkelijke bevolking der gewesten, enz.
provincien. | Vierk. geogr. mijlen. | Bunders. | Getal inw. op 100 bund. | |
---|---|---|---|---|
Noordbrabant | 93 | 511161 | 79 | |
Gelderland | 93 | 507122 | 76 | |
Zuidholland | 55 | 303536 | 192 | |
Noordholland | 45 | 249424 | 203 | |
Zeeland | 31 | 165707 | 99 | |
Utrecht | 25 | 137232 | 112 | |
Friesland | 60 | 326834 | 78 | |
Overijssel | 61 | 337682 | 67 | |
Groningen | 42 | 234010 | 83 | |
Drenthe | 48 | 265669 | 33 | |
Limburg | 40 | 220551 | 95 | |
_____ | _____ | _____ | ||
Totaal | 593 | 3,258928 | 97 |
Aanwas der bevolking. Van 1796 tot 1856 is de bevolking toegenomen met 1,160204 zielen, of omstreeks 60 pct. De gemiddelde vermeerdering per jaar is 19 à 20000 zielen, welk cijfer in de jongste jaren echter dikwijls merkelijk overschreden is.
Over het geheele Rijk rekent men op 275 inwoners ééne geboorte, en op 42 inwoners één sterfgeval. In 1856 bedroeg het getal geboorten 106098, dat der sterfgevallen 76143. De eerste overtroffen de laatste in 1855 met 12477, in 1856 met 29955.
De landverhuizing is niet aanzienlijk. In tien jaren (van 1845-54) verhuisden slechts omtrent 20000 personen, meestal landbouwers; in 1856 bleef het cijfer nog beneden het middengetal, het bedroeg 1920 personen, waaronder 474 hoofden van gezinnen.
Het getal huizen in 1850 beliep 476815, waarvan 444260 bewoond.
Het leger in Nederland was 1o. Julij 1857 aldus zamengesteld:
Officieren. | Soldaten. | |
---|---|---|
Staf en administratie | 170 | - |
Infanterie | 877 | 42811 |
Kavalerie | 188 | 4302 |
Genie | 99 | 596 |
Artillerie | 372 | 8495 |
Korps pontonniers | 7 | 206 |
Marechaussées | 10 | 362 |
_____ | _____ | |
1723 | 56772 | |
58495, |
waarvan slechts een gedeelte werkelijk onder de wapens.
De Zeemagt aldus:
Schepen. | Stukk. | |
---|---|---|
2 Linieschepen, elk van | 80 | |
3 Linieschepen, elk van | 74 | |
7 Fregatten 1ste kl. van | 54 à 55 | |
(waarvan 3 met schroefv.) | ||
8 Fregatten 2de kl. van | 36 à 38 | |
1 Geraseerd fregat van | 28 | |
10 Korvetten van | 12 à 19 | |
(waarvan 5 met schroefv.) | ||
8 Brikken van | 12 à 18 | |
14 Goeletten van | 10 á 4 | |
4 Met schroefv. van | 8 | |
16 Stoomoorlogsch., zamen m. | 94 | |
2 Transportschepen. | }Zamen m. 114 st. | |
2 Fregatten.} havenschepen | }Zamen m. 114 st. | |
1 Korvet.} havenschepen | }Zamen m. 114 st. | |
2 Exercitievaartuigen. | }Zamen m. 114 st. | |
1 Kostschip. | }Zamen m. 114 st. | |
1 Hospitaalschip. | }Zamen m. 114 st. | |
_____ | ||
82 Schepen voerende | 1760 | |
58 Kanonneerbooten | 174 |
De zeemagt telde een admiraal, een luitenant-admiraal, 2 vice-admiraals, 4 schouten-bij-nacht, 20 kapiteinen, 30 kapit.-luitenants, 284 luitenants 1e en 2e kl., 34 adelborsten 1e kl., 55 2e kl. en 75 3e kl., 85 officieren van gezondheid van verschillende kl. en 80 officieren van administratie.
In werkelijke dienst waren den 1en Julij 1857, 5849 man, behalve 470 inboorlingen, in dienst in Neêrl. Indie. Het korps mariniers telde 1805 man, waarvan 882 aan boord, onder opgemeld getal van 5849 begrepen.
Staatsbegrooting voor 1858.
uitgaven. | |||
---|---|---|---|
Hoofdstuk. | |||
I. Huis des Konings | f 832500.00 | ||
II. Hooge Kollegien | 554465.00 | ||
III. Buitenl. Zaken | 491137.00 | ||
IV. Justitie | 2,815435.00 | ||
V. Binnenl. Zaken | 5,980114.35 | ||
VI. Herv. Eeredienst | 1,726069.43½ | ||
VII. Roomsch-Kathol Eeredienst | 633921.68½ | ||
VIII. Marine | 7,997877.83 | ||
IX. A. Nation. Schuld | 34,107619.94 | ||
IX. B. Finantiën | 6,495712.00 | ||
X. Oorlog | 11,529800.00 | ||
XI. Kolonien | 124026.50 | ||
XII. Onvoorziene uitgaven | 100000.00 | ||
_____ | |||
Totaal | f 73,387778.74 | ||
inkomsten. | |||
A. Directe Belastingen | f 19,486975.00 | ||
B. Accijnsen | 16,705460.00½ | ||
C. Indirecte belastingen | 12,385500.00 | ||
D. In- en uitg. regten | 4,248970.00 | ||
E. Gouden en zilveren werken | 245000.00 | ||
F. Domeinen | 1,170720.01½ | ||
G. Posterijen | 1,650000.00 | ||
H. Staatsloterij | 400000.00 | ||
I. Jagt en visscherij | 85000.00 | ||
K. Mijnen | 1495.00 | ||
L. Verschillende ontv., toev. baten | 1,365075.67 | ||
M. Onvervreemdb. renten ten laste België | 400000.00 | ||
N. Uitkeering. uit geldmiddelen 's Rijks overz. bezittingen | 11,300000.00 | ||
O. Vermoedelijk batig slot der koloniale administratie hier te lande | 4,700000.00 | ||
_____ | |||
Totaal | f 74,144195.69 |
Kolonien.
Nederlandsch Indië. In het verslag der regering over den toestand van Nederl. Indië, loopende over 1855, worden o.a. de volgende statistieke bijzonderheden aangetroffen. De bevolking van Java en Madura op ulto. Dec. 1855 beliep 10,916158, zijnde 334268 meer dan in het vorige jaar. De bevolking bestond uit 18858 Europeanen en daarmede gelijkgestelden, 133655 Chinezen, 26099 andere vreemde Oosterlingen en 10,737546 inlanders en lijfeigenen. De bevolking van de buitenbezittingen was op dat zelfde tijdstip als volgt:
bezittingen. | Europeanen. | Chinezen. | Andere vreemde Oosterlingen. | Inlanders, slaven enz. | Totaal. |
---|---|---|---|---|---|
Gouv. Sumatra's Westkust | 1027 | 1967 | 1605 | 991176 | 995775 |
Benkoelen | 182 | 456 | 92 | 110046 | 110776 |
Lampongs | 15 | 27 | 252 | 82681 | 82975 |
Palembang | 103 | 2584 | 1747 | 46220 | 450654 |
Banka | 87 | 14391 | 336 | 30651 | 45465 |
Blitong | 8 | 694 | 793 | 10448 | 11943 |
Riouw | 79 | 15360 | 161 | 5621 | 21221 |
Wester afdeeling { Borneo | 24 | 26702 | 161 | 218925 | 245651 |
Zuid- en ooster afd. { Borneo | 178 | 1576 | 48 | 452933 | 454735 |
Celebes en onderhoorigheden | 1051 | 1920 | 76 | 268314 | 271361 |
Amboina | 960 | 252 | 425 | 185055 | 185632 |
Banda | 495 | 163 | 258 | 101608 | 102524 |
Ternate | 638 | 330 | 25 | 89532 | 90525 |
Menado | 576 | 776 | 2 | 119325 | 120679 |
Timor | 181 | 720 | 6 | 1845978 | 1846885 |
De bevolking der Nederlandsch-West-Indische bezittingen bedroeg op 31 Dec. 1855 als volgt:
Protestanten. | Katholijken. | Morav. Br. | Israëlieten. | Heidenen. | Totaal. | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Suriname | 5500 | 9000 | 21333 | 1500 | 15200 | 52533 | |
Curaçao | 1922 | 15076 | 866 | 17864 | |||
Bonaire | 125 | 2384 | 1 | 2510 | |||
Aruba | 436 | 2780 | 4 | 3220 | |||
St. Eustatius | 1618 | 260 | 3 | 1881 | |||
St. Martin | 2899 | 158 | 3057 | ||||
Saba | 1566 | 130 | 1696 | ||||
Totaal | 14066 | 29718 | 21333 | 2374 | 15200 | 82761 |
Gezamenlijk overzigt van het Koningrijk der Nederlanden en zijne Kolonien.
□ geogr. mijlen. | Bevolking op 31 Dec. 1855. | |
---|---|---|
Het Koningrijk in Europa | 594 | Ongeveer { 3,250000 |
Kolonien in Azie | 28923 | Ongeveer { 15,000000 |
Kolonien in Amerika | 2829 | Ongeveer { 83000 |
Kolonien in Afrika | 500 | Ongeveer { 100000 |
- voetnoot(1)
- De oppervlakte van Mosquitia en Engelsch Honduras is begropen onder de bovenstaande opgave der grootte van Nicaragua en de republiek Honduras.
- voetnoot(1)
- De oppervlakte van Mosquitia en Engelsch Honduras is begropen onder de bovenstaande opgave der grootte van Nicaragua en de republiek Honduras.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De grootte van elk dezer eilanden, in vierkante geographische mijlen is als volgt: Curaçao, 7,62; Bonaire, 4,50; Aruba, 3,63; Saba, 0,30; St. Eustatius, 0,50 en Nederl. St. Martin, 0,70.
De bevolking van deze eilanden is genomen naar de volkstelling op 5 Januarij 1857.
- voetnoot(1)
- De statistieke opgaven der W.I. kolonien worden meer uitvoerig aangetroffen onder XX, XXI en XXII.