Ad Interim. Jaargang 4

Filmkroniek

Jean Cocteau: La Belle et la Bête (journal d'un film) (Paris, Janin 1946).

Eerst de lectuur van dit dagboek deed mij sympathie voor de gelijknamige film voelen. Ik had verscheidene bezwaren tegen La Belle et la Bête, voornamelijk tegen het scenario: de persoonverschuiving Avenant-Prince Charmant, het slappe karakter van Belle, het conventionele einde. Het Beest op zichzelf was allerliefst, ik had het graag willen aaien, misschien omdat het zoveel op een kat leek. Zijn ogen hadden iets ontroerend melancholiek-menselijks, ja, hij was de meest menselijke figuur van het hele verhaal en het is jammer dat hij, om beter zijn huwelijksplichten tegenover Belle te kunnen volbrengen, tenslotte in zo'n gelikt prentje van een mens-mannetjes-dier moest metamorphoseren. De technische uitvoering was verre van volmaakt, de spelregie soms theatraal, de fotografie zeer onregelmatig van kwaliteit. Maar wanneer men bij het lezen van dit journaal intens meeleeft met het wordingsproces van de film, met de oneindige moeilijkheden die er waren te overwinnen (hoewel misschien geen grotere moeilijkheden dan bij elke andere film: Cocteau had tenminste het grote geluk dat hij door den producer Paulvé volkomen vrij werd gelaten in de realisatie van zijn intenties), wanneer men meeleeft met zijn verhouding tot de technische ‘équipe’, die vol wederzijdse sympathie was, en die tot de spelers, welke allen hun volle inzet gaven, dan is men geneigd het uiteindelijke resultaat wat milder te beoordelen. La Belle et la Bête was in elk geval een persoonlijke daad, en dat betekent in de filmwereld al heel veel. Zij was ook

[p. 156]

zeker een betere film dan het ietwat kwasterige Sang d'un poète van den zelfden auteur en het onder regie van Delannoy verfilmde Eternel retour.

De toon van dit dagboek is innemend en geheel zonder de aanstellerij die men er misschien van zou kunnen verwachten. Het is voor mij tevens het eerst litteraire werk dat zich in de filmwereld afspeelt en dat iets anders is dan een vlot romannetje met studio-pikanterieën en schreeuwende zakenlieden, het eerste werk dat dieper inzicht geeft in de persoonlijkheid van een scheppenden cineast.

Alfred Hitchcock: Notorious. (Scen. Ben Hecht: cam. Tetzlaff).

Hitchcock schijnt helaas niet meer te kunnen ontkomen aan middelmatige sensatie-scenario's, doch wanneer men zich hier even overheen wil zetten, dan moet men vasttellen dat hij toch wel een groot meester in zijn vak is. Ook als hij zich buiten het hem toegewezen thriller-genre begeeft, weet hij nog steeds iets zeer behoorlijks te maken (b.v. Rebecca, Mr and Mrs. Smith). Soms is het mis (b.v. het oer-stompzinnige Suspicion en A shadow of a doubt), maar doorgaans weet hij regie-technisch het peil te handhaven, waaraan hij zijn roem te danken heeft (b.v. The man who knew too much, The 39 steps) en zijn vakmanschap te perfectionneren. Notorious is zeker met Spellbound de meest geslaagde van zijn latere films. Het geeft geen stijlvernieuwing, zoals Orson Welles' onvolprezen Citizen Kane, doch bereikt de allergrootste perfectie van de bekende filmischè middelen. Wanneer men het realiseren van een film naar andermans scenario geen kunst doch een soort intelligente kunstnijverheid wil noemen, dan kan men zeggen dat Notorious en Spellbound de hogeschool der filmregie vormen. Bij deze films was ik natuurlijk ook ten zeerste geboeid door de spanningen in het verhaal, die dramaturgisch zo meesterlijk in scène gezet zijn. Maar wat mij het meest boeide was toch wel deze absoluut feilloze filmische vorgeving. De regie van Hitchcock is niet in de eerste plaats spelregie (hoewel er daar ook niet op aan te merken valt) doch camera-regie, beeldregie, montage-regie. (B.v. de zelfmoord in Sp.; en in Not.: zweefopname van grote totale hall tot grote close-up sleutel; het hele scène-complex waar Ingrid Bergmann ontdetk dat er vergif in haar koffie was; de zeer lange liefdesscène op het balcon en in de kamer in één voortdurende close-up-rijopname, etc.)

[p. 157]

Robert Siodmak: The spiral staircasse (Scen. Dinelly; cam. Musuraca '45.)

Siodmak doet niet onder voor Hitchcock in de thriller-klasse. Mag The Suspect dan al enige vervelende ogenblikken hebben (mischien vooral omdat ik Laughton niet graag zie), The spiral staircasse brengt de toeschouwer in een spanning die tot het einde toe niet aflaat.

Het is technisch perfect (al was de copie die ik zag te licht van tint) en zeer geraffineerd van griezel-sfeer - haast ‘Europees’ lijkt mij, omdat een dergelijke sfeer in een Amerikaanse film vaak een ridicuul kantje heeft. De hoofdrolspeelster Dorothy McGuire is een belangrijke nieuwe ontdekking. Eén effect uit Unchien andalou: het meisje zonder mond. Nóg grotere close-up van een oog dan in The lost weekend. Het meisje laat een stok tegen de spijlen van een hek ratelen: charmante reminiscentie aan een van Siodmak's eerste films, Voruntersuchung, n.l. ratelen van een potlood tegen de centrale verwarming.

Billy Wilder: Double indemnity The lost week-end (Scen. Brackett en Wilder; cam. Seitz. Met Ray Milland; '45).

Wilder die in 1929 met Siodmak samen het alleraardigste Menschen am Sonntag maakte, heeft sindsdien niets meer van zich doen horen, tot hij plotseling voor den dag kwam met de twee bovengenoemde voortreffelijke films. Double indemnity, naar een roman van Cain, die nogal veel lijkt op The postman always rings twice (ook al 2 × verfilmd!), is een beklemmend verhaal met een noodlottig einde, retrospectief verteld door den hoofdpersoon in zijn laatste ogenblikken. Uitermate boeiend en zeer goed van fotografie.

The lost weekend is inderdaad niet zonder reden tot ‘Film v.d. maand’ uitgeroepen en heeft zijn vele prijzen glansrijk verdiend. Het is zeker met Citizen Kane de hoogst staande Amerikaanse film van de laatste jaren, die ik zag, zowel naar filmisch-artistieke kwaliteiten als naar menselijke inhoud. Ik heb Charles Jackson's roman nog niet gelezen, maar ik geloof zeker dat in alle opzichten de film minstens op het peil staat van het boek, hetgeen een zeldzaamheid is. Misschien is Wilder niet zulk een geraffineerd vakman als Hitchcock, een groter kunstenaar is hij zeker. Het is jammer dat een film als deze, die in psychologische diepgang geen concessies doet aan de publieke smaak, het tenslotte met een zo onwaarschijnlijke happy-ending moet stellen.

[p. 158]

Uitmuntende fotografie. Men moet van Hollywood niet het uiterste verwachten!

Otto Preminger: Laura (Met Dana Andrews en Gene Tierney).

Een mengsel tussen detective-story en society-comedy. Zeer vlot, intelligent en onderhoudend.

Eric Terduyn