Ad Interim. Jaargang 3

[p. 90]

Jeugd 1913

‘Als de dames de bovenkamers willen bekijken?’

Loulou was nog niet gewoon dame genoemd te worden. Een keer, pas geleden trouwens, had de rozige heer die bij haar moeder op bezoek was, juffrouw Kriegen tegen haar gezegd, maar zij was hem in de rede gevallen, toen hij nog met het hoofd scheef en den gebogen arm boven zijn macht, omdat zij langer was dan hij, stond te glimlachen en verbeterde hem: ‘ik heet Loulou’ en daarna nog eens met een vragende blik naar haar moeder: ‘Loulou’. Toen ze keek beefde haar moeders ooglid en daaronder had haar groene oog den dubbelen blik dien zij kende, een blik verteederd, coquet en ironisch tegelijk, waarmee ze zei tegen den bezoeker: ‘vind je 't niet aardig van mij dat om mij heen dit wezen is, dat toch zoo'n kind is, hè?’ Maar geroerd was die blik - en zij, Loulou, alleen wist dit -, met verachting voor haar. O nee, o nee, zij was Loulou, juffrouw zijn, daar was zij nog niet aan toe. Als ze juffrouw was at ze thans verboden vruchten en ze wilde, ze durfde nog niet denken aan het paradijs van het volwassen zijn. Maar het kindzijn wou niet meer heelemaal lukken. Ze droeg al haar vlecht gespeld tegen het hoofd met haar vlinderstrik ertusschen.

En toen kwam opeens de werkelijkheid: Het was een mevrouw die ze niet kende, die zakelijk met haar moeder praatte en niet lette op de bevingen van haar moeders gezicht, waar mannen wel altijd op reageerden, maar rustig iets uitlegde, wat gebeuren ging, zonder dat haar moeder een spaak in het wiel stak. Er kwam een vrouwententoonstelling. Meisjes van goede huize werden aangewezen om de bezoekers in te leiden. Heel nuttig... alleraardigst.. en dan het was toch vacantie!

Ja, ze werden ondergebracht bij eerste families, bij de familie B. in de bocht van de Heerengracht. De familie zelf was in Zwitserland, maar had haar huis beschikbaar gesteld voor het goede doel en natuurlijk het perso-

[p. 91]

neel... ja mevrouw... allemaal meisjes van goede huize.

En nu was die werkelijkheid dan net begonnen.

Zij klommen met zijn tweeën de hardsteenen stoep op en trokken aan de glimmende bel in den vorm van een handje.

‘Of zouden we de klopper moeten gebruiken?’ vroeg Loulou aan haar metgezellin. Het kind (ze was melkbleek en had roode randen om de oogen,) haalde de schouders op. Onderhand hoorden ze lager in de handen klappen en een kleine ronde vrouw met een zwarte schort riep:

‘Beneden, andere ingang’.

Daarom liepen zij samen de trap weer af en nog twee treden de diepte in en doken een deurtje binnen onder de trap in een gang die koel was.

‘Het sousterrain is voor de dames van de tentoonstelling’. Maar het was een blauwig koel sousterrain met een zeer lange gang aan het eind waarvan een stuk tuin als een beloofd land zichtbaar was. Een wat oudere magere juffrouw kwam uit een deur in die gang, keek een moment opzij de beide meisjes aan en ging zeker en rustig een kamer in. De vrouw met de zwarte schort had den blik van de kalme juffrouw ook opgemerkt en vroeg nu minder barsch: ‘als de dames de bovenkamers willen bekijken?’ Het meisje met de roode randjes om de oogen vroeg: ‘Waar kunnen we onze koffers neerzetten?’ - ‘Gaat U maar mee.’ De vrouw nam het koffertje van het melkbleeke meisje. Loulou zei: ‘O nee, dank U’ en droeg haar citybag zelf. Ze gingen langs een trap met een glimmend koperen leuning en kwamen nu op de breede bovengang, waar in omrankte nissen beelden stonden. De vrouw opende een deur. Binnen zag Loulou groenzijden behang met een ovaal schilderij in gouden lijst, maar het bleeke meisje vroeg naar de slaapkamers en zoo zag ze enkel het portret van een gepruikten man met een lorgnon in een met kant omwolkte hand. Daarna waren ze alweer aan het loopen langs glimmende

[p. 92]

trappen tot ze kwamen aan een lage kamer met donkere kasten en twee smalle bedden. Het rook er naar de witte gehaakte spreien, naar de twee maal twee handdoeken, gevouwen boven de lampetkannen en naar de vierkante kleedjes op de nachtkastjes. ‘Wij eten om zes uur precies, het is nu vijf voor zessen’ zei de vrouw. ‘U eet in het sousterrain, de familie heeft het sousterrain beschikbaar gesteld voor de dames van de tentoonstelling.’ De deur sloot achter haar. Het meisje met de roode randjes om de oogen was verdwenen binnen een grijze halfronde deur in een hoek van de gang naast een clivia. Loulou wist niet anders te doen dan haar haren te kammen. Ze was zenuwachtig, want buiten begon een carillon te luiden en 't sloeg zes van een toren. Toen gingen ze de glimmende boenwastrappen langs omlaag - de deur van de kamer met het ovalen schilderij was nu dicht - langs de trap met de koperen leuning in de nog donkerder geworden gang. De vrouw met de zwarte schort stond al weer klaar met een groot blad met schalen en wenkte hen. Zij traden een lage kamer met grijsgeschilderde balken binnen, waar de rustige juffrouw met den rug naar hen toe voor een getralied raam stond te kijken naar een straat, waar slechts voeten zichtbaar waren die langsliepen en even een hond. Ze draaide zich om en stak hen een witgehandschoende hand toe en noemde haar naam: ‘Agnes Breedevoort’ - Oudere juffrouwen hebben ook een voornaam, was een gekke gedachte. ‘Ik heet Loulou.’ En hoe nog meer? vroegen vriendelijke oogen achter een lorgnet. ‘Loulou Kriegen’, verbeterde zij zich. ‘Zullen we maar aan tafel gaan, juffrouw Kriegen?’ zei de oudere gast en meteen vatte ze post achter de leustoel aan het smalle eind van de tafel en wachtte tot de beide anderen bij de stoelen met de hooge ruggen waren gaan staan en nog toen Loulou een plak vleesch van de schaal nam, dacht ze: ‘Zou ik nu werkelijk toch een juffrouw geworden zijn?’ Maar het was slechts een adem van een gedachte, iets wat niet heelemaal te scheiden was van het gedemp-

[p. 93]

te licht van de lage balkenkamer en in de hoogte ergens voetstappen. Maar onder die blos van gedachte was er ook angst omdat ze voelde, dat ergens iets niet heelemaal in orde was. Wat niet in orde?... ‘U nog wat appeltjes, juffrouw Kriegen?’ Het was Agnes Breedevoort die het vroeg. Met een groote schrik schokte het door Loulou heen: Dát was het, de hand die de schaal met appeltjes aanreikte stak in een witten garen handschoen. En ik heb nogal witte handschoenen bij me. Ik heb ze notabene bij me. Glacéen nog wel. Dit had niet hoeven te gebeuren! Ze wist zeker, dat er spot was in juffrouw Breedevoorts aanhouden: ‘Kom juffrouw Kriegen, neemt U nog wat, jonge menschen moeten flink eten.’ Zie je, dit keer had ze natuurlijk juist moeten aandringen, dat ze haar Loulou nodmeen. Maar de roering van haar moeders blik had haar in bedwang gehouden - Enals ze nóg naar boven ging, haar glacés halen? Nee, nee, nee, dat ging niet, dat ging onmogelijk, ze zouden denken... ze dacht aan de gebogen grijze deur, aan de clivia, aan het portret met den gepruikten heer. Dat ze zoo dom, zoo onopgevoed was geweest, niet als een meisje van goede huize, dat ze niet had begrepen dat men in zulke huizen in Amsterdam net als bij bals, handschoenen droeg bij den maaltijd.

*

Nadat de lange kwelling van het eten voorbij was, schreed juffrouw Breedevoort met haar zekere, smalle voeten de kamer uit. De twee jongere gasten stonden alleen in de kamer. ‘Zielig, hè,’ zei 't meisje met de roode randen om de oogen. Het was de eerste keer, dat ze rechtstreeks het woord tot Loulou richtte. ‘Zielig, hè, dat ze een houten arm heeft.’ En Loulou wist zeker, dat ze met haar onbewogen oogen doorgrondde, dat zij handschoenen had willen aantrekken.

Jeanne van Schaik-Willing