Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[Schelmenroman]

Schelmenroman, zie Lazarillo. De picareske roman, in Ned. ingevoerd door een navolging van het Sp. in Het Kind van Weelde of de Haagsche Lichtmis, 2e druk 1679, barbiersleerling, oplichter en doorbrenger. Er waren in de 17e eeuw nog enkele meer, doch de hoofdman is Dr. Nicolaes Heinsius Jr., zie daar. Van hem zijn twee zeer bekende romans: Den Vermakelyken Avanturier, 1695, en Don Clarazel, 1697. Vertaald in 't F. en It. Nagevolgd; o.a. De Zwervende Hollander, 1757. W. v. Swaanenburg, Arlequin distelateur, 1725; De zoete Buiten-buurt, 1731. De mislukte list of de bedrogen landsdief, 1737. De Hollandsche Pamela, 1754. Adeline, 1784. zie Slippenbach. De schelmenroman was opgekomen in Spanje: Quevedo, Aleman, Espinel, Ubeda e.a. schrijvers. In plaats van de onmogelijke Amadissen kwam nu de werkelijkheid.

De Schelmenroman op het toneel gebracht door Langendijk met zijn Wederzijds huwelijksbedrog, 1714. Ook door W. v.d. Hoeven; zie daar. Over de schelmenromans het proefschrift van J. Vles: Le roman picaresque, 1926.