[Pan]
Pan, de Griekse herdersgod, de uitvinder van de fluit; afgebeeld met bokspoten en horens. Pan is 1o de titel van het grote episch-dramatische gedicht van Herman Gorter, 1912, waarin het ideaal der nieuwe mensheid verheerlijkt wordt. ‘Naar Gorters bedoeling is Pan állesomvattend. Maatschappij en individu; wijsbegeerte, kunst en politiek; natuur en beschaving; historie, heden en toekomst zouden er elkaar aanvullen en doordringen’. (Prof. Stuiveling.) In later jaren, in de eenzaamheid te Bergen, heeft Gorter het grootse thema opnieuw aangevat. Hij heeft het werk herschreven met grote diepzinnigheid, maar niet meer kunnen voltooien. Herman Gorter schildert de eenwording van de ‘Menschheid met