Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[pamfletten]

pamfletten, vlugschriften, tijdens de Republiek bij vele honderden verschenen, behandelen de vragen van de dag; schotschriften, vaak in de vorm van schuitpraatjes. Een ongehoord felle pamflettenstrijd tijdens de godsdiensttwisten; zie Meerman en Gulden Legende; alleen de Scherpe Resolutie lokte er 150 uit in proza en ‘poëzie’; ook vele spotprenten. zie Paschier. Daarna een pamflettenstrijd tussen V.d. Mijle en Van Aerssen. Verder over Smout en de andere predikanten tegen Burgemeesteren van Amsterdam. Opnieuw een groot aantal scherpe pamfletten sedert 1643 over de Vredesonderhandelingen en over de geloofsvrijheid voor de R.K.; in 1646 tegen de onbetrouwbaarheid van Frankrijk; in 1647 een 50-tal over de vrede; in 1648 weer een stroom. Alleen in het Rampjaar 1672 enige honderden. Een 70-tal pamfletten verschenen sedert 1757 in de Wittenoorlog; insgelijks een groot aantal tegen de Gouvernante, daarna over godsdienstige onderwerpen, zodat sedert 1765 de Staten van Holland dachten aan censuur, een plan door Elie Luzac bestreden. Honderden pamfletten werden gewisseld tussen de Patriotten en de Prinsgezinden. Opnieuw voor en tegen de ontwerp-Constitutie van 1797; daarna tegen het Uitvoerend Bewind, 1798. Van groot belang voor de ontwikkeling van het Ned. proza. De pamflettenverzamelingen zijn gecatalogiseerd door P.A. Tiele, 1856; H.C. Rogge, 1863; J.K. v.d. Wulp, 1866; L.D. Petit, 1882; W.P.C. Knuttel, 1889.