Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[Mw. J.D. Courtmans-Berchmans]

Courtmans-Berchmans, Mw. J.D. -, 1811-'90, geb. te Oudegem bij Dendermonde trouwde 1836 met de Gentse onderwijzer Courtmans; weduwe 1856; kostschoolhoudster te Maldegem; schrijfster van novellen. Het Geschenk van den Jager, zie daar; bekroond in 1864.

Studie over haar van Dr. Julius Pée, 1933. Zij vertelde een aantal Vlaamse sprookjes aan Dr. J.W. Wolf voor zijn Niederländische Sagen, 1842. Eerst laat begon zij zelf te schrijven; haar novellen staan onder invloed van Conscience. Zij had het in Maldegem niet gemakkelijk; al was zij goed katholiek, zij kwam op voor het openbaar onderwijs; zij verzette zich tegen de uitbuiting van de kinderen op de kantwerkscholen, zo als er ook een te Maldegem was; daarbij tekende zij het arme Vlaanderen uit in haar geschriften. En toen zij de 5-jaarlijkse prijs kreeg, mochten de klokken niet geluid worden; 1865. Bij haar graf sprak Karel Bogaerd van het Willemsfonds van ‘fanatieke misdadigers, die haar laatste levensjaren vergalden.’

Het aantal geslaagde novellen is zeer groot; tot de nietgeslaagde behoort Nicolette, een navolging van Klaasje Zevenster. Haar gezamenlijke werken uitgegeven door De Seyn-Verhoogstraete, 1883-'90 en opnieuw door Lodewijk Opdebeek, 1921.

Bij de viering van haar eeuwfeest in 1911 boden haar vereerders bij monde van Karel Lybaert, hoofdredacteur van het Katholieke Fondsenblad, een borstbeeld aan; de gemeente aanvaardde het, maar in 1936 bleek, dat het beeld in een ‘rommelkot’ weggestopt was. En het staat nog altijd niet opgesteld.

Bij 't 50-jarig overlijden verschenen Maldegemsche Momenten, met bijdragen van Julius Pée, Jan Schepens e.a., 1941.